Ông Donald Tusk, người từng giữ chức Thủ tướng Ba Lan và Chủ tịch Hội đồng châu Âu, đã tuyên bố chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử ở quốc gia Đông Âu hôm 15/10. Tuyên bố được đưa ra chỉ vài phút sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa, dựa trên kết quả của một cuộc thăm dò ý kiến hậu bầu cử.
Cuộc thăm dò cho thấy Đảng Luật pháp và Công lý (PiS) bảo thủ cầm quyền đã giành được nhiều phiếu bầu nhất nhưng vẫn chưa đủ để PiS thành lập chính phủ, trong khi chiến thắng lại “mỉm cười” với phe đối lập khi liên minh do ông Tusk lãnh đạo “bắt tay” với 2 đảng đối lập khác để giành đa số trong Quốc hội Ba Lan khóa mới.
Đảng PiS do ông Jaroslaw Kaczynski lãnh đạo, đã điều hành Ba Lan trong 8 năm, bị cáo buộc về việc phá hoại các quy tắc dân chủ và định hình lại quốc gia đông dân thứ 5 trong Liên minh châu Âu (EU) theo các giá trị bảo thủ sâu sắc. PiS cũng đã đưa Ba Lan vào tình thế xung đột với Brussels về các vấn đề pháp quyền, dẫn đến hàng chục tỷ euro nguồn tài trợ của EU bị đóng băng.
Xuất hiện trên sân khấu tại trụ sở bầu cử của Liên minh Công dân (KO) đối lập, do Đảng Nền tảng Công dân (PO) dẫn dắt, ở Warsaw, ông Tusk đã tuyên bố chiến thắng.
“Trong đời tôi chưa bao giờ hạnh phúc đến thế với vị trí thứ hai này. Ba Lan đã thắng, nền dân chủ đã chiến thắng. Chúng ta đã loại bỏ họ (Đảng PiS) khỏi quyền lực”, ông Tusk nói trước sự cổ vũ của những người ủng hộ.
“Chúng ta đã giành được dân chủ, chúng ta đã giành được tự do, chúng ta đã giành được nước Ba Lan yêu dấu tự do của mình… ngày này sẽ được ghi nhớ trong lịch sử như một ngày tươi sáng, một ngày tái sinh của Ba Lan”.
Phiếu bầu được kiểm ở Wroclaw, Ba Lan, trong khuôn khổ của cuộc bầu cử được nhiều người coi là quan trọng nhất ở châu Âu năm nay, ngày 15/10/2023. Ảnh: WSJ
Theo một cuộc thăm dò ý kiến được công bố ngay sau khi cuộc bỏ phiếu kết thúc lúc 9h tối ngày 15/10 (giờ địa phương), PiS nhận được 36,8% phiếu bầu, tiếp theo là Liên minh KO trung dung với 31,6%, Liên minh Con đường Thứ Ba (Third Way) trung hữu với 13%, Đảng Cánh Tả Mới (New Left) với 8,6% và Liên minh Liên đoàn (Confederation) cực hữu với 6,2%. Năm 2019, PiS đã giành được 43,6% số phiếu bầu. Cuộc thăm dò do IPSOS thực hiện và được chia sẻ với 3 mạng truyền hình chính của Ba Lan. Cuộc thăm dò có sai số 2%.
Dựa trên kết quả cuộc thăm dò, PiS sẽ giành được 200 ghế, KO có 163 ghế, Third Way có 55 ghế, New Left có 30 ghế và Confederation có 12 ghế.
Ba thế lực đối lập dẫn đầu, bao gồm KO, Third Way và New Left sẽ có tổng cộng 248 ghế trong Hạ viện 460 ghế của Ba Lan, trong khi PiS và Confederation sẽ có 212. Kết quả cho đảng cầm quyền sẽ còn tệ hơn khi Confederation cho biết sẽ không thành lập liên minh với PiS.
Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki và lãnh đạo Đảng PiS cầm quyền Jaroslaw Kaczynski được nhìn thấy sau khi kết quả thăm dò hậu bầu cử được công bố, ngày 15/10/2023. Ảnh: WSJ
Lãnh đạo PiS Jarosław Kazcyński gọi kết quả này là một chiến thắng cho đảng của ông, nhưng thừa nhận: “Câu hỏi đặt ra trước mắt chúng tôi là liệu thành công này có thể biến thành một nhiệm kỳ khác của chính phủ chúng tôi hay không. Điều này hiện tại chúng tôi chưa biết, nhưng chúng tôi phải hy vọng và chúng tôi phải biết rằng dù chúng tôi nắm quyền hay phe đối lập, chúng tôi sẽ thực hiện dự án này và không cho phép Ba Lan bị phản bội”.
Dự kiến kết quả chính thức sẽ được công bố vào ngày 17/10. Sau khi việc kiểm phiếu được hoàn tất, động thái tiếp theo thuộc về Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda. Ông Duda đã nói rằng theo truyền thống Tổng thống sẽ chọn một thành viên của đảng lớn nhất để đề cử làm Thủ tướng và thực hiện bước đầu tiên trong việc thành lập chính phủ mới.
“Tổng thống có thể cho PiS cơ hội đầu tiên để thành lập chính phủ, trì hoãn chiến thắng của phe đối lập”, ông Stanley Bill, Giáo sư Ba Lan học tại Đại học Cambridge (Anh), cho biết trên X/Twitter. “Điều quan trọng là phải chờ kết quả chính thức. Những khác biệt nhỏ có thể phần nào làm thay đổi bức tranh”.
Minh Đức (Theo Politico EU, The Guardian)
