Khắc phục tình trạng ban hành văn bản trái pháp luật

Kiểm soát quyền lực trong công tác xây dựng pháp luật

Chiều 21/8, tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn, chất vấn Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (đoàn Bến Tre) cho biết, Nghị quyết 853 năm 2023 về hoạt động chất vấn tại Phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV có đề nghị kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, Nghị quyết, khắc phục tình trạng nợ đọng, chậm ban hành hoặc văn bản vừa ban hành đã phải sửa đổi do không phù hợp.

Tuy nhiên, tính từ đầu năm đến 5/5/2024 còn nợ 12 văn bản, chiếm 25%. Điều này tạo ra khoảng trống pháp lý, gây khó khăn cho công tác quản lý Nhà nước ở địa phương…

Đại biểu đề nghị Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết giải pháp khắc phục trình trạng này trong thời gian tới?

Tham gia chất vấn, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) cho biết, qua công tác kiểm tra văn bản của Bộ Tư pháp vẫn phát hiện rất nhiều văn bản có quy định trái pháp luật đã tác động ảnh hưởng nhất định đến đời sống xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Tuy nhiên, việc tiến tiến hành xem xét, xử lý trách nhiệm đối với cá nhân, đơn vị liên quan trong quá trình tham mưu, soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, ban hành văn bản trái pháp luật mới chỉ dừng lại ở mức phê bình, nhắc nhở.

Đại biểu đề nghị đề nghị Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết giải pháp căn cơ để khắc phục tình trạng trên gắn với việc thực hiện Quy định số 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật?

Trả lời các đại biểu liên quan đến vấn đề kiểm tra văn bản, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, theo quy định của pháp luật hiện hành, các bộ, ngành có nhiệm vụ thường xuyên phải tự kiểm tra các văn bản do cơ quan mình ban hành.

Bộ Tư pháp cũng thực hiện như các bộ, ngành khác, đồng thời giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ kiểm tra các văn bản vi phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, đề xuất giải pháp xử lý.

Nội dung kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật chủ yếu tập trung vào thẩm quyền ban hành, tính hợp pháp, các vấn đề liên quan đến kỹ thuật soạn thảo văn bản.

Qua số liệu có được, Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết, công tác tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của các bộ, ngành chưa được thực hiện tốt.

Nguyên nhân là do các cơ quan chưa chủ động trong thực hiện, công tác giám sát, kiểm tra còn hạn chế.

Sắp tới, khi sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hy vọng sẽ thiết kế một cách cụ thể hơn, chi tiết hóa các hành vi để rõ hơn nội dung về thực hiện chức năng, chức trách của Bộ trưởng, Trưởng ngành liên quan đến công tác ban hành văn bản, kiểm tra, sau đó mới dẫn chiếu sang pháp luật về cán bộ, công chức, cần tính toán thêm để thiết kế các chế tài về hành chính tương đương để khi phát hiện có thể xử lý hiệu quả.

Đồng thời, cần thực hiện tốt Quy định số 118 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực trong công tác xây dựng pháp luật.

Rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn Bình Dương) chất vấn, trong báo cáo 287 của Chính phủ có nêu nguyên nhân một số trường hợp văn bản có quy định trái pháp luật đã được Bộ Tư pháp phát hiện, kết luận, kiến nghị và có đôn đốc xử lý nhiều lần theo quy định nhưng cơ quan ban hành vẫn chậm xử lý theo quy định, tiềm ẩn tác động tiêu cực đến xã hội.

Theo đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân, vấn đề đáng nói ở đây là những quy định đã được kết luận là trái pháp luật cũng được đôn đốc, xử lý nhiều lần chứ không phải một lần nên có tác động tiêu cực đến toàn dân và xã hội, dẫn đến kỷ cương, kỷ luật trong thực hiện thực thi công vụ không nghiêm.

Vấn đề này cũng được Phó Thủ tướng đề cập là có 20 văn bản ở 4 Bộ, ngành đã được rà soát nhưng chưa xử lý.

Với dẫn chứng trên, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đề nghị Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp có thể thông tin bằng văn bản cụ thể là cơ quan nào cho Quốc hội nắm rõ và có giải pháp nào mạnh để giải quyết tình trạng này dứt điểm trong năm nay được không?

Trả lời câu hỏi của đại biểu, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết rà soát pháp luật là một nội dung được quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về cơ bản các Bộ, ngành, các chủ thể ban hành pháp luật có trách nhiệm tự mình rà soát sau khi ban hành văn bản, công tác này được thực hiện định kỳ và là trách nhiệm thường xuyên.

Trong một số trường hợp sẽ có những rà soát ở tầng, mức khác nhau, có thể là tổng rà soát hoặc rà soát theo các chuyên đề. Thực tế có thể khẳng định, trong năm 2023, 2024 công tác rà soát pháp luật được thực hiện tương đối tốt.

Quốc hội đã có nghị quyết giao Chính phủ cùng với UBTVQH thực hiện rà soát trong 22 lĩnh vực. Sau đó, Chính phủ đã có Báo cáo 135 vào tháng 4 và Báo cáo 587 trình Quốc hội vào tháng 10/2023.

Cùng việc này, Chính phủ đã giao Bộ Tư pháp rà soát một số chuyên đề trong một số lĩnh vực. Thủ tướng Chính phủ cũng đã thành lập Ban chỉ đạo rà soát.

Như vậy, trong suốt 2 năm vừa qua có rất nhiều hoạt động rà soát được tiến hành một cách tích cực và khẩn trương.

Kết quả rà soát gần 600 văn bản ở các loại khác nhau đã phát hiện một số vấn đề. Từ đó, Chính phủ đề xuất phương án đối với những văn bản nào thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thì sửa ở tầm đó và phải đảm bảo chất lượng.

Tính đến giữa tháng 8/2024, đã có 86 nội dung được phát hiện liên quan đến các luật, văn bản thuộc thẩm thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ được xử lý.

Ban chỉ đạo rà soát cũng xác định rõ các vấn đề và báo cáo Quốc hội để tới đây đề xuất sửa đổi một số luật trên cơ sở kết quả của tổ rà soát.

Về kiểm tra văn bản, đồng tình với nhận định của đại biểu, Phó Thủ tướng cho biết, việc phát hiện vi phạm ở các văn bản cần rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng.

"Giải pháp cho vấn đề này trong thời gian tới là chúng ta phải tiếp tục hoàn hiện về pháp luật; đồng thời tăng cường trách nhiệm công khai và gửi văn bản cho các cơ quan kiểm tra văn bản", Phó Thủ tướng cho hay.