Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết luận thanh tra đối với các dự án gặp khó khăn, vướng mắc thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Công Thương.
Trong đó, dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang bị chỉ ra hàng loạt khuyết điểm, vi phạm nghiêm trọng, trải dài từ khâu lựa chọn chủ đầu tư, điều chỉnh quy mô công suất đến quản lý đất đai, đê điều và nguồn vốn, khiến dự án chậm tiến độ kéo dài.
Theo kết luận thanh tra, UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) và Bộ Công Thương đã tham mưu, trình Thủ tướng Chính phủ giao Công ty CP Nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang làm chủ đầu tư dự án theo hình thức nhà máy điện độc lập (IPP) trong khi doanh nghiệp này mới đi vào hoạt động, chưa có kinh nghiệm triển khai dự án nhiệt điện, cũng chưa đủ cơ sở chứng minh năng lực tài chính.
Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, đây là một trong những nguyên nhân cốt lõi khiến dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang gặp khó khăn ngay từ đầu, đặc biệt là trong việc sắp xếp, bố trí nguồn vốn đầu tư.
Không dừng lại ở đó, Bộ Công Thương còn tham mưu trình Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh nâng công suất dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang từ 100 MW lên 650 MW, dù chưa tiếp thu đầy đủ ý kiến của các cơ quan liên quan và chưa có căn cứ xác định năng lực tài chính của chủ đầu tư. Hồ sơ năng lực của một số cá nhân tham gia lập, thẩm tra, thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi cũng bị xác định là chưa đúng quy định.
Một loạt vi phạm nghiêm trọng khác được Thanh tra Chính phủ chỉ rõ liên quan đến công tác quy hoạch, sử dụng đất và bảo vệ đê điều.
Một loạt vi phạm nghiêm trọng khác được Thanh tra Chính phủ chỉ rõ liên quan đến công tác quy hoạch, sử dụng đất và bảo vệ đê điều.
Cụ thể, khu quy hoạch bãi tro xỉ gần 48 ha của dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang vi phạm hành lang bảo vệ đê điều theo Luật Đê điều; khu vực kho, cảng (14,7 ha) cũng nằm trong hành lang bảo vệ đê điều, không được phép xây dựng công trình.
Dự án không thuộc đối tượng được Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội, song UBND tỉnh Bắc Giang vẫn thành lập Cụm công nghiệp Vũ Xá để thu hồi đất cho dự án, vi phạm Điều 62 Luật Đất đai. Việc phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 cụm công nghiệp này, trong đó bố trí các hạng mục nhà máy chính, kho cảng, bãi xỉ than nằm trong cụm công nghiệp, cũng trái quy định của Thủ tướng Chính phủ.
Thanh tra còn phát hiện UBND tỉnh Bắc Giang giao và cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng hơn 65.000 m² đất nằm ngoài bãi sông – khu vực thoát lũ, không gian chứa lũ, vi phạm Quyết định số 257/2016 của Thủ tướng Chính phủ.
Trong quá trình triển khai, công ty An Khánh lấn chiếm hơn 6.000 m² đất, kéo dài 566 m, san lấp vượt xa diện tích được giao. Dù chỉ được thuê gần 11,7 ha cho hạng mục nhà máy chính, doanh nghiệp đã san lấp tới 36,7 ha, vượt hơn 25 ha so với quyết định giao đất.
Về tài chính, Thanh tra Chính phủ xác định chủ đầu tư không đủ nguồn vốn tự có, không đáp ứng điều kiện để vay vốn có bảo lãnh Chính phủ, buộc phải điều chỉnh, thay đổi nguồn vốn vay. Đây là nguyên nhân trực tiếp khiến dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang bị kéo dài tiến độ.
Công ty An Khánh cũng không thực hiện ký quỹ bảo đảm thực hiện dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang theo yêu cầu của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Giang (cũ), trong khi các cơ quan quản lý địa phương chưa kịp thời đôn đốc, xử lý theo quy định.
Theo thiết kế, tổng diện tích bãi tro xỉ và nhà máy gạch xỉ khoảng 40 ha, vượt quá diện tích được phép xây dựng. Tại thời điểm thanh tra, phần diện tích này chưa được thu hồi, bồi thường, giao đất hoặc cho thuê đất.
Thanh tra Chính phủ kết luận, trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về Bộ Công Thương và các đơn vị trực thuộc (Tổng cục Năng lượng - nay là Cục Điện lực; Cục Công nghiệp địa phương – nay là Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công); UBND tỉnh Bắc Giang (cũ) cùng nhiều sở, ngành, chính quyền cấp huyện và chủ đầu tư dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh – Bắc Giang qua các thời kỳ.
Thanh tra kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Công Thương và Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh (địa bàn quản lý hiện nay) tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý theo quy định đối với các tập thể, cá nhân liên quan.
Đồng thời, UBND tỉnh Bắc Ninh phải rà soát, thu hồi, trả lại nguyên trạng hơn 6,5 ha đất trong hành lang bảo vệ đê điều, 36,75 ha đất san lấp sai quy định và 0,6 ha đất bị lấn chiếm. Cơ quan thuế phải thu hồi các quyết định miễn tiền thuê đất trái quy định, xác định lại nghĩa vụ tài chính và truy thu đầy đủ, tránh thất thoát ngân sách.
Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, nếu trong quá trình khắc phục phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự, phải chuyển cơ quan chức năng để xem xét, xử lý theo quy định.
Dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang nằm trên địa bàn thôn Dăm, xã Cầm Lý, tỉnh Bắc Ninh (trước đây thuộc xã Vũ Xá, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang). Tổng mức đầu tư của dự án hơn 23.601 tỷ đồng, được đầu tư theo hình thức IPP (dự án điện độc lập, không sử dụng vốn ngân sách Nhà nước).
Nhà máy nhiệt điện đốt than có tổng công suất lắp đặt 650MW trên diện tích đất 89,7 ha
