Trong tiểu thuyết thần thoại Phong thần diễn nghĩa, Nguyên Thủy Thiên Tôn đóng vai chính diện. Ông vị Thánh Nhân sáng lập ra Xiển giáo, một giáo phái nơi mà tín đồ là các đạo sĩ tu chân học đạo tọa lạc tại Ngọc Hư Cung - Côn Luân Sơn, đó là một chốn thần tiên quanh năm được sương mù bao phủ. Giai đoạn mà người ta biết đến ông là cuối đời nhà Thương năm 1030 TCN, đời vua thứ 30 Đế Tân tức Trụ Vương.
Khương Tử Nha và Thân Công Báo là 2 trong số những đệ tử của Nguyên Thủy Thiên Tôn. Ông đứng sau chỉ dẫn đệ tử, trao bảng Phong thần cho Khương Tử Nha thúc đẩy quá trình phân tranh giữa hai nước Chu – Thương, giúp nhà Chu đánh dẹp nhà Thương.
Trong hồi 37 của Phong thần diễn nghĩa, Nguyên Thủy Thiên Tôn nói với Khương Tử Nha: “Ngươi là tể tướng của nhân gian, hưởng lộc của quốc gia, là chuyện thế gian, sao ta có thể quản ngươi đây? Tây Kỳ vẫn còn người có đức cố thủ. Ngươi nếu gặp chuyện nguy cấp, thì sẽ tự có cao nhân giúp đỡ, chuyện này không cần phải hỏi ta”.
Khương Tử Nha không hỏi gì thêm, lập tức xuất cung. Khi xuất cung, Bạch Hạc đồng tử trấn giữ tại cổng gọi Khương Tử Nha lại nói: “Sư thúc! Lão gia muốn gặp!”.
Khương Tử Nha nghe được, vội đến đài bát quái quỳ xuống. Nguyên Thủy Thiên Tôn nói: “Chuyến đi này, phàm là có người gọi ngươi, thì tuyệt đối không thể đáp lại họ. Nếu ngươi đáp lại họ, thì sẽ có 36 lộ quân chinh phạt ngươi. Ở Đông Hải có một người đang đợi ngươi, hãy cẩn thận, ngươi đi đi”.
Quả nhiên khi Khương Tử Nha xuất cung tiến về phía trước, thì ở phía sau có người gọi: “Khương Tử Nha!”.
Tử Nha nghĩ: “Thật đúng là có người gọi, không thể trả lời họ”.
Người phía sau gọi “Tử Nha” thấy không trả lời, gọi “Khương thừa tướng” cũng không trả lời, gọi liên tiếp thêm 4-5 lần nữa, Tử Nha vẫn không trả lời.
Người đó liền hét lớn: “Khương Thượng, ngươi quá bạc tình, quên cả bạn cũ; bây giờ ngươi là thừa tướng, là quân thần, bạn cùng học đạo với ngươi 40 năm, hôm nay gọi ngươi mấy lần, vậy mà ngươi vẫn làm ngơ”.
Tử Nha sau khi nghe những lời này, không đành lòng bước tiếp, quay đầu lại xem thì thấy một đạo nhân, chính là sư đệ Thân Công Báo.
Thân Công Báo tuy sở hữu vẻ ngoài tiên phong đạo cốt thế nhưng y lại mang trong mình một trái tim nhỏ nhen, đố kỵ. Ghen ghét với Khương Tử Nha được sư phụ trao trọng trách phân định Phong thần bảng, Thân Công Báo đã rắp tâm phá hoại.
Khương Tử Nha vâng mệnh trời, xuống trần phò Chu diệt Thương, Thân Công Báo cũng theo đó mà hạ phàm nhưng là để trợ giúp nhà Thương. Lòng đố kỵ che mờ tâm trí, Thân Công Báo thậm chí còn phản bội Xiển giáo, cấu kết với môn đồ Triệt giáo, giở hết mưu mẹo bảo vệ Trụ Vương, tìm đủ mọi cách hủy diệt thiên mệnh Phong thần bảng.
Sự việc sau này, đúng như lời Nguyên Thủy Thiên Tôn nói, Khương Tử Nha đã gặp rất nhiều quan nạn sinh tử, mà nguyên nhân chính là do ông không đủ tín sư. Khi Khương Tử Nha gặp nạn tử trận, Nguyên Thủy Thiên Tôn cũng dùng phép hồi sinh cứu Khương Tử Nha sống lại thoát khỏi nạn kiếp và tiếp tục sứ mệnh của mình.
Tồn tại cùng với Xiển giáo của Nguyên Thủy Thiên Tôn là Triệt Giáo do Thông Thiên Giáo Chủ thành lập, đây là một giáo phái tương tự như Xiển Giáo. Ngày trước hai vị giáo chủ và sư huynh Lão Tử đều học cùng một thầy là Hồng Quân Lão Tổ, nhưng vì Xiển - Triệt hai phái có giáo lý mâu thuẫn nhau nên đi theo con đường riêng mà hình thành hai đạo phái khác nhau.
Do bị Thân Công Báo kích động, tất cả thành viên trong Triệt Giáo đã chống lại các đệ tử Xiển Giáo đang phò trợ Tây Bá Hầu Cơ Xương cùng các chư hầu trong chinh phạt Trụ từ đó dẫn đến cuộc chiến tranh của những người tu đạo.
Quốc Tiệp (t/h)