Không phải ai bước lên sân khấu cũng thành nghệ sỹ

Hơn một thập niên chưa thực hiện được

Theo dự thảo Đề án cấp chứng chỉ hành nghề cho nghệ sĩ, người mẫu biểu diễn vừa được đưa ra, bộ VH-TT&DL dự kiến sẽ tiến hành cấp chứng chỉ cho các nghệ sỹ vào cuối năm nay. Chứng chỉ sẽ có hiệu lực từ tháng 1/2014. Bộ VH-TT&DL cũng cho biết, sẽ có 3 tiêu chí để được cấp chứng chỉ là: Có tư cách đạo đức nghệ sĩ tốt, có năng lực biểu diễn nghệ thuật, chưa từng bị thu hồi chứng chỉ hành nghề. Việc cấp chứng chỉ nghe qua có vẻ đơn giản, tuy nhiên thực tế còn nhiều điều đáng bàn. 

Được biết, năm 1999, Bộ từng cấp thẻ hành nghề cho hàng nghìn nghệ sĩ hoạt động trong các đơn vị nghệ thuật công lập lẫn nghệ sĩ hoạt động tự do. Nhưng, đến năm 2002, việc cấp thẻ bị bãi bỏ vì có quá nhiều bất cập và hạn chế. Bộ nhận thấy, việc cấp giấy phép hành nghề không phát huy được những mặt tích cực đối với nghệ sĩ hoạt động trong các đơn vị công lập. Trong khi đó, đối tượng cần được ưu tiên là các nghệ sĩ tự do thì lại không được cấp phép.

Ở một góc nhìn khác, cả nghệ sĩ lẫn khán giả đều có chung quan điểm rằng những gì thuộc về nghệ thuật, năng khiếu hãy để công chúng định đoạt. Bởi nghệ thuật biểu diễn là phục vụ công chúng nên họ có quyền quyết định sự thành bại của một nghệ sĩ. Nếu công chúng còn yêu mến và chấp nhận thì nghệ sĩ vẫn tồn tại, ngược lại sẽ bị đào thải.

Thực tế cho thấy nhiều ca sĩ mặc dù trong diện cấp chứng chỉ hành nghề nhưng lại được công chúng đón nhận. Ngược lại, nhiều nghệ sĩ được cấp thẻ hành nghề nhưng không có công chúng thì chứng chỉ ấy cũng trở nên thừa. Vì thế, "chứng chỉ hành nghề" quan trọng nhất của nghệ sĩ chính là sự đón nhận của công chúng chứ không phải "tấm thẻ" do cơ quan chức năng cấp. Vấn đề này vẫn gây ra nhiều tranh cãi, do vậy, hơn 10 năm qua, bộ VH-TT&DL vẫn chưa thực hiện được.

NSƯT Lê Chức- Phó chủ tịch hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam cho biết, ông ủng hộ việc cấp chứng chỉ hành nghề cho nghệ sỹ nhưng phải đúng tiêu chí và tiêu chuẩn rõ ràng.

Cần tiêu chí rõ ràng

Ngoài vấn đề trên, nhiều người quan tâm đến những bất cập có thể có như tình trạng "cấp phép thông thoáng". Vì vậy, Bộ cần có những người thẩm định kỹ càng để không xảy ra tình trạng hỗn loạn. Do đó, thay vì quá tập trung vào việc cấp phép hay không cấp phép, cần suy nghĩ đến việc làm cách nào để nâng cao trình độ biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp và nâng cao trình độ thưởng thức của quần chúng. Có như vậy, sẽ hạn chế việc những người được đào tạo lại không có đất để biểu diễn. Từ đó, xảy ra vấn đề lãng phí trong đào tạo chuyên môn.

Nhiều người trong giới chuyên môn cho rằng, những người mẫu hiện hoạt động khá phức tạp, thật giả khó phân biệt nên cần cấp chứng chỉ hành nghề để quản lý. Bà Thúy Hạnh, giám đốc chuyên môn của Elite Việt Nam, cho biết bà rất mừng vì sẽ có chứng chỉ hành nghề cho người mẫu. "Chúng tôi rất bức xúc vì "chân dài" nào cũng có thể tự phong mình là người mẫu. Chứng chỉ hành nghề giúp cho người mẫu chân chính có được danh chính ngôn thuận, được xã hội nhìn nhận, tôn trọng" - bà Hạnh nói.

Tại hội nghị bàn về vấn đề này, NSƯT Lê Chức- Phó chủ tịch hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam phát biểu rất nhiều điều bức xúc. Theo ông, những người làm nghệ thuật phải có kiến thức cao thì mới truyền tải được mỹ cảm đến công chúng. Vậy mà có một bộ phận không nhỏ những nghệ sĩ này kiến thức của họ thấp hơn công chúng, nên họ đã gây ra những phản cảm trong biểu diễn.

"Tôi đề nghị nên cấp chứng chỉ hành nghề đúng tiêu chí, đúng tiêu chuẩn và chỉ nên cấp một loại chứng chỉ. Phải xác định rõ, cụ thể tiêu chí của chữ "nghệ sĩ", tránh bị lạm dụng. Không phải ai bước lên sân khấu cũng thành nghệ sĩ. Ngay chúng tôi là những người làm chuyên nghiệp cũng phải chia ra. Học sinh phải học rồi về nhà hát thực tập và thực tập xong mới gọi là diễn viên. Đến khi nào họ có cống hiến sáng tạo thì mới gọi là nghệ sĩ", NSƯT Lê Chức chia sẻ.

Nhạc sĩ Phó Đức Phương đánh giá, ca sĩ là một nghề đặc biệt. Ở góc độ kinh doanh, nó cần có giấy phép hành nghề như những công việc khác. Nhưng ở góc độ nghệ thuật thì việc này lại "hơi buồn cười", chẳng khác gì bắt nhạc sĩ hội viên hội nhạc sĩ mới được sáng tác, nhà thơ hội viên hội nhà thơ mới được viết thơ. Nhạc sĩ - nhà phê bình Thụy Kha cũng đề nghị cơ quan chức năng cân nhắc giữa cảm xúc và thương trường. Ông cho rằng, có thể cấp phép nhưng không có nghĩa là cấm hoàn toàn quyền biểu diễn với những người không có thẻ. Và theo ông, các tiêu chí để cấp phép cũng phải xét kỹ càng.  

Minh Khánh - Nhật Tân

> Thi ảnh Việt Nam Xanh, rinh ngay 100 triệu đồng