Bước sang tháng 9, thời tiết dần mát mẻ hơn. Những lý do kiểu “trời nóng quá, để mát rồi tập” giờ đây không còn nữa, vậy mà chạy bộ, đạp xe, cầu lông… vẫn ít người thực sự bắt đầu.
Trong vòng tròn bạn bè, không phải ai cũng thực sự đam mê thể thao. Khi nhìn thấy người khác chạy, bơi hay chơi bóng, chúng ta thường cảm thấy phấn chấn nhưng bản thân lại chỉ thấy mệt mỏi. Đã có những lúc, chúng ta quyết tâm đăng ký thẻ tập gym với hy vọng thay đổi nhưng cuối cùng, thẻ vẫn chỉ được sử dụng hai lần trước khi hết hạn. Thêm vào đó, chúng ta còn phải đối mặt với ánh mắt coi thường từ những người xung quanh, với những câu hỏi như: “Sao mà lười thế?”.
Thực ra, không thích vận động có khi không hẳn là lỗi của bạn. Vì thích tập thể thao hay thích nằm dài, ở một mức độ nào đó, là do… di truyền.
Bẩm sinh không thích vận động có thể là do gen
Thói quen vận động phần nào là bản năng. Ai nuôi con nhỏ đều biết, có bé hiếu động, có bé lại thích ngồi yên. Nuôi chó mèo cũng vậy, có con chạy nhảy không ngừng, có con chỉ thích nằm dài.
Có người từ bé đã mê chạy nhảy, một mình ôm cả ba môn trong hội thao. Ngược lại, nhiều người chỉ cần bước chân vào sân vận động đã thấy kiệt sức, chạy 800 hay 1000 mét thì “chẳng khác gì lên trời”.
Vì sao lại có sự khác biệt này?
Ngay từ năm 1989, đã có nghiên cứu với quy mô hơn 1000 người cho thấy mức độ thích vận động có liên quan đến di truyền.
Năm 2018, Anh tiến hành nghiên cứu trên 377.000 người, so sánh gen và mức độ hăng hái tập luyện. Kết quả xác nhận rằng, di truyền ảnh hưởng rõ rệt đến thói quen vận động, thậm chí tìm ra tới 8 vị trí gen liên quan.
Ảnh minh họa.
Gen ảnh hưởng đến việc “muốn tập” hay “thấy sướng khi tập”
Các nhà khoa học cho rằng, gen tác động chủ yếu thông qua não bộ.
- Gen thay đổi “cảm giác cần vận động”
Có người ngồi lâu liền thấy bứt rứt, cuối tuần phải đi tập mới chịu được. Đó chính là “cơn thèm vận động”.
Nguyên nhân là vùng hạ đồi trong não có một loại nơ-ron tên AgRP, nhận tín hiệu về tình trạng cơ thể, từ đó điều chỉnh cảm giác đói muốn ăn, và cả “muốn vận động”.
Nhưng khi biểu hiện gen bị thay đổi, cơ chế này mất cân bằng. Thí nghiệm trên chuột cho thấy khi bị can thiệp gen, chuột không còn cảm giác cần vận động. Kết quả, chúng chỉ thích ăn, lười vận động.
- Gen quyết định mức độ “sướng” khi vận động
Ngoài chuyện giữ dáng, một động lực quan trọng để con người tập luyện chính là cảm giác “đã”.
Người mê chạy bộ thường nói:
“Chạy xong thấy cơ thể nhẹ nhõm hẳn.”
“Cả người minh mẩn, dễ chịu lạ thường.”
Đó là do trong lúc vận động, não tiết ra endorphin và nhiều chất khác, mang lại cảm giác thư thái. Chẳng hạn, gen CADM2 có liên quan tới cơ chế này, đột biến ở gen này giúp một số người thích vận động hơn, đồng thời bớt lo âu, ít căng thẳng.
Ngược lại, có loại đột biến làm “công tắc niềm vui” gần như tắt hẳn, tập bao lâu cũng chỉ thấy mệt rã rời, chẳng mấy khi cảm nhận được sự vui vẻ.
Người khác nhau cần những cách vận động khác nhau
Mặc dù chúng ta đã hiểu việc nằm yên cũng có lý do nhưng dù thế nào cũng nên vận động một chút. Bởi lẽ, lợi ích của vận động đối với sức khỏe thực sự quá nhiều:
- Giúp kiểm soát cân nặng
- Cải thiện chức năng tim phổi
- Giúp tinh thần sảng khoái
- Ngủ ngon hơn
- Giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh mạn tính
Nếu bạn đã là dân thể thao chính hiệu, đừng phụ lòng gen ban tặng, hãy tận hưởng và thử thách bản thân. Còn với những ai thích nằm dài, cũng đừng vội lo lắng hay tự trách mình.
Nhiều người thường nghiêm trọng hóa khái niệm vận động, nghĩ rằng phải chạy 30 phút, tập tạ 1 tiếng mới tính là tập. Thực tế thì không cần cầu kỳ đến vậy, chỉ cần đứng dậy đi lại, tránh ngồi lâu, cũng là vận động rồi.
Khuyến nghị người trưởng thành mỗi ngày nên vận động tương đương 6.000 bước, tiêu hao khoảng 240–360 kcal (tức khoảng 15% năng lượng nạp vào). Chỉ cần đi bộ nhanh 15 phút khi đi làm và lúc tan ca, là đủ đạt chỉ tiêu.
Việc thích nằm dài hay thích vận động không hoàn toàn do gen. Dù bạn bẩm sinh không hiếu động, cũng không có nghĩa bạn sẽ mãi không yêu thích thể thao. Kỹ năng vận động và hứng thú với thể thao hoàn toàn có thể hình thành nhờ rèn luyện và trải nghiệm.
Một số mẹo giúp việc tập luyện dễ chịu hơn:
- Thử nhiều môn khác nhau để tìm ra cái bạn thực sự hứng thú (thể thao không chỉ có chạy bộ và nâng tạ).
- Bắt đầu từ các bài tập nhẹ, tăng dần cường độ, tránh tập quá sức ngay từ đầu.
- Tập cùng bạn bè, người thân để có động lực, biến vận động thành trò vui.
- Tập trung vào sự tiến bộ của bản thân, đặt mục tiêu nhỏ và tự thưởng để tạo cảm giác “lên level”.
Có người trời sinh đã vui vẻ đi tập, có người thì phải gồng mình mới bước được ra cửa. Vậy nên, những ai vốn dĩ không thích vận động nhưng vẫn cố gắng kiên trì chạy, tập gym, chơi thể thao hằng ngày, họ thực sự là những chiến binh dũng cảm.
Phan Hằng - Aboluowang
