Nhiều người tin rằng vàng là kim loại quý hiếm nhất, đắt nhất thế giới. Thế nhưng, điều này không chính xác. Trên thực tế, có một kim loại quý hiếm hơn cả vàng, bạch kim và cũng là loại đắt tiền nhất thế giới, đó chính là rhodium.
Rhodium có màu trắng bạc, cứng và bền, được nhà hóa học người Anh William Hyde Wollaston phát hiện vào năm 1803. Ông đã chiết xuất nguyên tố này từ một mẩu quặng bạch kim từ Nam Mỹ. Sự việc diễn ra không lâu sau khi Wollaston phát hiện một kim loại thuộc nhóm bạch kim khác, palladium.
Rhodium được tách từ mẫu quặng của Wollaston bằng cách loại bỏ bạch kim và palladium, để lại một loại bột màu đỏ sẫm. Quá trình xử lý bột bằng khí hydro làm lộ ra kim loại quý rhodium. Kim loại rắn này có màu trắng bạc với tên gọi bắt nguồn từ "rhodon", nghĩa là hoa hồng trong tiếng Hy Lạp. Tên gọi này gợi nhắc đến màu đỏ của muối kim loại.
Với độ cứng tổng thể và điểm nóng chảy cao 1.964 độ C, rhodium thuộc nhóm bạch kim cùng với các kim loại bạch kim, palladium, osmium, iridium, và ruthenium. Khả năng chịu được nhiệt độ nước và không khí lên tới 600 độ C, đồng thời không tan trong đa số axit. Nhờ tính chất hóa học đặc biệt này, rhodium không bị ăn mòn và oxy hóa cũng như ít bị mờ và trầy xước.
Công dụng chính của kim loại này là sử dụng trong bộ chuyển đổi xúc tác (có thể gọi là bộ xử lý khí thải) - một bộ phận của hệ thống khí thải của xe ô tô để giảm lượng khí thải độc hại và các chất ô nhiễm ra môi trường.
Ngoài ra, rhodium còn được sử dụng để mạ các món trang sức. Các loại chất liệu kim loại quý khác như vàng trắng và các loại bạc quý khi được thợ kim hoàn mạ rhodium đều sáng và bền hơn. Phương pháp trên đã được giới kim hoàn sử dụng phổ biến từ những năm 1930.
Một mỏ khai thác Rhodium ở Nam Phi. (Ảnh: Newagemetals)
Trong tự nhiên, rhodium không tồn tại ở dạng nguyên chất. Loại kim loại quý hiếm này được tìm thấy pha lẫn các chất khác trong quặng platinum (bạch kim) hay niken với số lượng rất ít.
Theo một số thống kê, sản lượng khai thác rhodium hàng năm chỉ vào khoảng 30 tấn. Trong khi ấy, các thợ khai thác vàng khai thác được khoảng 2.500 - 3.000 tấn/năm.
Với những điều trên, rhodium có giá cả đắt hơn vàng nhiều lần. Giá vàng hiện khoảng 1.850 USD/ounce, nhưng vẫn rất rẻ so với rhodium. Hiện là kim loại quý đắt nhất và là một trong những kim loại hiếm nhất, giá mỗi ounce rhodium ở mức khoảng 10.300 USD.
Được biết, Nam Phi là nơi xuất khẩu rhodium lớn nhất thế giới với hơn 80% số lượng rhodium trên toàn cầu. Xếp sau Nam Phi là Nga.
Minh Hoa (t/h)
