Cưu Ma Trí là Quốc Sư nước Thổ Phồn, và là bằng hữu của Mộ Dung Bác. Ông được Mộ Dung Bác, sau khi đã lén lấy đi và học các bí kíp trong chùa Thiếu Lâm, truyền lại cho. Ông rất thành thạo cả về Phật giáo lẫn võ thuật, nhưng lại không theo quy tắc ứng xử của Phật giáo.
Cưu Ma Trí là người suốt đời cứ rong ruổi để tìm tòi học hỏi võ thuật, mà người đọc cũng không biết để làm gì, ngoài việc để thỏa mãn tính háo thắng. Do đó, ông đã tự mình trở thành nô lệ cho võ học, sống trong nỗi ám ảnh phải trở thành võ sĩ mạnh mẽ nhất trong giang hồ.
Trong phim Thiên long bát bộ 2003, lần đầu tiên Cưu Ma Trí xuất hiện là ở chùa Thiên Long tự nước Đại Lý, vị quốc sư Thổ Phồn quả đã gây cho người đọc một ấn tượng sâu sắc về đảm lược và bản lĩnh, khi một mình dám ngang nhiên đến chùa Thiên Long xin “mượn” kiếm phổ Lục mạch thần kiếm là bảo vật tổ truyền. Cưu Ma Trí từng quen biết với Mộ Dung Bác, cả hai đều là những cao thủ võ học nên cùng trao đổi võ công với nhau rất ý hợp tâm đầu. Thuở sinh tiền, Mộ Dung Bác chỉ ước ao được xem kiếm phổ Lục mạch thần kiếm của chùa Thiên Long. Cưu Ma Trí hứa với bạn sẽ tìm giúp. Khi quay về lại Trung Nguyên thì Cưu Ma Trí nghe tin Mộ Dung Bác đã qua đời, nên ông liền đến chùa Thiên Long xin “mượn” pho kiếm phổ kia đem về đốt trước mộ bạn, để tạ lòng tri kỷ.
Nhưng bù lại ông cũng xin tặng cho chùa Thiên Long các bí cấp võ học cực quý của Phật môn. Như một sự trao đổi sòng phẳng. Ngày xưa có người mang kiếm báu, một người bạn muốn mượn nhưng người ấy có việc phải đi, nên hẹn xong việc sẽ đem về cho bạn mượn. Ngày quay về thì bạn đã mất, người đó bèn cột kiếm treo trên nấm mộ bạn mình. Như một biểu tượng đã hoàn thành lời hứa.
Cưu Ma Trí đã một mình ngang nhiên đấu với cả sáu vị cao tăng của Thiên Long tự, đủ thấy sức mạnh và tính hiếu thắng của Cưu Ma Trí không hề nhỏ. Ông cố gắng để có được Lục mạch thần kiếm từ Thiên Long Tự, nhưng cuốn sách bị phá hủy. Khi ông biết Đoàn Dự thuộc lòng cuốn sách, ông đã bắt cóc anh và cố gắng buộc Đoàn Dự để đem chàng đến tế trước mộ Mộ Dung Bác, ý đồ đó chỉ là cái cớ để Cưu Ma Trí ép đoàn Đoàn Dự viết lại Lục mạch thần kiếm cho mình, nhưng Đoàn Dự với sự giúp đỡ của A Châu và A Bích đã may mắn trốn thoát được.
video: Cưu Ma Trí đến Thiếu Lâm tự khiêu chiến.
Lần thứ hai Cưu Ma Trí xuất hiện là ở chùa Thiếu Lâm tự, dùng chính 72 tuyệt kỹ của phái Thiếu Lâm để áp đảo quần hùng, khiến cho tất cả các cao tăng Thiếu Lâm đều kinh ngạc, nhưng thực chất võ công Cưu Ma Trí sử dụng chỉ là Tiểu vô tướng công của phái Tiêu Dao.
Cuối truyện, Cưu Ma Trí do luyện sai 72 tuyệt kỹ của Thiếu Lâm nên bị tẩu hỏa nhập ma khi giao đấu với Mộ Dung Phục thì tái phát, nhưng lại may mắn thoát chết khi bị Đoàn Dự hút hết nội công bằng Bắc minh thần công. Ông trở nên biết ơn Đoàn Dự mặc dù mất hết tất cả mọi thứ ông đã học được trong nhiều năm và ăn năn sau khi nhìn thấy ảo tưởng của mình đã khiến ông đi lạc khỏi con đường của Phật pháp.
Bị tẩu hỏa nhập ma và võ công 30 năm bị phế nhưng Cưu Ma Trí lại vui mừng vì cuối cùng mình cũng được giải thoát khỏi những u mê. Cưu Ma Trí nhờ Đoàn Dự trả bộ Dịch cân kinh về chùa thiếu lâm. Không còn vướng bận những việc phàm trần, Cưu Ma Trí lui về quy ẩn giang hồ chọn cuộc sống tiêu diêu, tự tại.
Video: Cưu Ma Trí đấu Mộ Dung Phục.
Quốc Tiệp