Hầu như tất cả các loại cân chuẩn đều có thể chế thành cân “điêu” một cách dễ dàng và chỉ bị phát hiện khi so sánh với trọng lượng thực. Với cân nhỏ, chỉ cần khoảng 50.000 đồng là biến thành cân “điêu”, với cân to cũng không quá khó nhờ công nghệ cao. Do nhu cầu lớn, lợi nhuận cao nên nghề cân “điêu” luôn có đất kiếm sống.
Tăng, giảm theo ý muốn
Dễ tìm thấy một cơ sở chế cân điêu theo ý muốn
Tại Hải Dương, để tìm được một cơ sở chế cân không quá khó. Theo lời chỉ dẫn của một tiểu thương trong chợ Bắc Kinh (Hải Dương), chúng tôi tìm đến cơ sở trên phố An Ninh (P. Quang Trung, TP. Hải Dương). Ngay cổng vào, chúng tôi thấy cái biển to tưởng: Sửa chữa cân các loại.
Vác chiếc cân bàn 10kg vào trực tiếp gặp “nghệ nhân” tên L, ông từ chối để chúng tôi được mục sở thị bí quyết công nghệ của ông và cho biết: “Muốn chỉnh bớt bao nhiêu một cân thì báo. Giá chế chiếc này là 150.000 đồng. Đồng ý thì để cân lại, chiều qua lấy”.
Cũng theo ông, tùy mặt hàng chúng tôi bán, ông có thể chế tinh vi hơn. Chẳng hạn, gặp những khách khó tính, cẩn thận, hay mang theo chai nước, hay hộp sữa ông thọ để kiểm định, ông sẽ chế làm sao từ cân thứ 3 trở lên cân mới bắt đầu ăn “điêu”. “Loại cân này, dân bán vải, hay nhãn ở đường 5 hay chuộng, vì đa phần là khách vãng lai. Người mua 5 kg vải chắc chắn chỉ được 3 – 3,5 kg là cùng”, ông L nói.
Theo một người trong giới ve chai tại TP HCM thì Trung (quê Thanh Hóa), hiện làm chủ một vựa phế liệu tại Thới Tam Thôn (Hóc Môn), là một trong những người xài "thiết bị gian lận" cân đầu tiên trong cánh ve chai Thanh Hóa vào TP HCM lập vựa. Thiết bị này, dân trong nghề quen gọi là chip.
Trung cho biết: “Đầu mối bán chip ở Thủ Đức, giá trung bình mỗi con chip này dao động 1 - 2,5 triệu đồng. Chip được gắn phía trong kết cấu của cân, và có điều khiển từ xa, tác dụng trong phạm vi 10 m. Chỉ số trọng lượng mọi vật đặt lên cân sẽ đươc điều khiển theo ý muốn (tăng, giảm) của chủ hàng".
Trung cho biết thêm: “Con chip gian lận này chỉ thích hợp với loại cân từ một tạ trở lên, còn những loại cân nhỏ hơn thì quá đơn giản. Cách thông thường nhất mà giới buôn bán nhỏ hay dùng hiện nay là kéo rão lò xo hoặc cắt bớt lò xo chính trong cân, nhiều ít được tính toán theo… đơn đặt hàng, muốn gian lận tỷ lệ bao nhiêu. Sau khi cắt bớt, chỉ số kim đồng hồ trên cân vẫn luôn đúng vị trí, nhưng khi cân, lượng hao hụt thường là 10% - 20% nên khách hàng rất khó phát hiện”.
Tại phố Thuốc Bắc (Hà Nội), cân đĩa được bày bán khá nhiều. Tuy nhiên nếu muốn tìm mua được cân độ thì phải là người quen giới thiệu hoặc phải có khuôn mặt đủ độ tin tưởng để chủ “trông mặt mà bắt hình dong”. Chủ cửa hàng số 7x phố này cho biết: “Mỗi kg chỉ ăn cắp được từ một đến hai lạng, đồng ý mua chiếc 15 cân thì đặt tiền trước 290.000 đồng và chiều quay lại lấy, giá cao hơn cân bình thường 50.000 đồng”. Vài giờ sau quay lại, chủ cửa hàng này test ngay với một lọ nước lavie 500 ml đã được được kiểm định về trọng lượng. Kim chỉ trọng lượng lọ nước trên mặt cân lên đến gần 700 gr. Gật gù thán phục tài năng của “nghệ sĩ” này, tôi được ông cho hay: “Loại cân từ 5 kg đến 50 kg làm khá đơn giản, chỉ cần tác động vào lò xo đẩy đĩa, sẽ điều chỉnh lượng như mong muốn. Gắn chip vào hệ thống thì đắt quá mà không đáng”.
Người tiêu dùng khó tìm thấy một cán cân chuẩn trong các chợ
Theo khảo sát của phóng viên, tại hàng cân Nhung Thìn (chợ Cầu Đông, Hà Nội), chỉ cần bỏ ra từ 50.000 đồng đến 150.000 đồng, khách hàng có thể yêu cầu các chủ hàng chế ngay tại chỗ: “Chế cân từ 2 – 3kg thì 50.000 đồng; 5 kg là 100.000 đồng; còn hơn thì 150.000 đồng trở lên”, chủ cửa hàng tên Nhung cho hay.
Khi chúng tôi ngỏ ý muốn đi cùng chị Nhung đến cơ sở chế cân chờ lấy cân luôn, chị cười mát: “Chú hay thật, chị phải chỉnh mới kiếm được chứ. Mà nói thật với chú em, mỗi chiếc chị cũng chỉ được hoa hồng một vài chục ngàn chứ có nhiều nhặn gì. Chú em cứ mang cân lên đây, muốn chỉnh bao nhiêu lạng chị làm rồi hôm sau lên lấy. Ở đây chị làm được tất. Từ 2 – 3 kg đến cân tạ, tùy chú em thích loại nào thôi”.
Cũng tại chợ Cầu Đông, chúng tôi dễ dàng tìm thấy các cơ sở chế cân. Chỉ cần để cân lại, ký giấy là ngay hôm sau có hàng như ý. Chủ cửa hàng Chính Hiền cho biết: “Muốn chỉnh lên, xuống bao nhiêu, loại cân nào chị cũng làm được. Chỗ chị loại 5kg chỉnh 1 – 2 lạng là 60.000 tiền phí. Các loại khác thì mức giá cao hơn chút”.
Đã thành nghề… độ cân rong
Thấy tôi còn phân vân về giá, chị H khăng khăng: “Đúng giá đấy. Ông ăn ít thôi cho đỡ bị nghi ngờ, chứ muốn ăn cắp bao nhiêu tôi cũng làm được”. Có lẽ do nắm bắt tâm lý của tôi muốn “ăn dày” nên ông chủ này đã chế cho tôi chiếc cân ăn gian 300 gr mỗi kg dù tôi chỉ đề nghị ăn bớt 100 gr.
Nhiều người coi nghề chế cân là một nghề béo bở
Chị L. (quê ở Hà Tây, Hà Nội), chủ một xe bán rong hoa quả ở ngõ Gốc Đề “thật thà” kể: “Để có một chiếc cân điêu, mình phải bỏ ra 60.000 đồng thuê thợ làm. Chẳng biết họ làm như nào nhưng chỉ cần tháo cân ra vặn vọ một lúc là được.
Cái cân đang dùng là do mình đặt làm, một kg ăn bớt được 150 gr”. Theo chị L., việc độ cân rong đã thành nghề kiếm cơm. “Ở khu vực này, có một chuyên gia độ cân thường lang thang qua các chợ cóc, chợ lớn vào mỗi trưa.
Nếu muốn độ thì gửi cân, gửi tiền ở đây, ông ấy làm cho. Mỗi lần làm mất 100.000 đồng đấy”, chị L. nói và cho biết, ở nơi khác cũng có thợ độ hoạt động.
Tôi trêu, lần sau sẽ không mua hoa quả của chị nữa vì cân điêu quá, chị nheo nhẻo nói: “Em mua ở đây hay ở đâu cũng thế thôi, không có cái cân nào chuẩn đâu. Vấn đề là điêu ít hay điêu nhiều thôi”.
Tại TP HCM, chúng tôi tục tham khảo vấn đề này với anh Trung thì được biết: “Trước đây có tiền là dễ dàng mua được cân gắn chip, nhưng kể từ khi một đầu nậu tại Biên Hòa sử dụng để gian lận gần ba tạ cá thu mua tại Thủ Đức, bị công an bắt quả tang, từ đó những người phân phối đã bị động nên việc mua bán trở nên kín đáo hơn”.
Giờ muốn mua thiết bị này phải đặt trước, qua nhiều khâu mới tới tay người nhận nên Trung cho biết rất khó biết đích xác điểm bán. Trung khẳng định, hiện nay gần như chủ vựa ve chai nào cũng biết địa chỉ tìm mua thiết bị gian lận này.
Tuấn Nghĩa
