Đến tận bây giờ, ký ức về những câu chuyện liên quan đến hổ dữ ăn thịt người vẫn còn in hằn đậm nét trong tâm trí người Hà Nhì ở bản Thu Lũm, xã Thu Lũm. Các cụ cao niên trong làng kể lại, hơn 30 năm trở về trước, khi Nhà nước chưa nổ mìn phá núi làm đường cho xe chạy, mỗi gia đình người Hà Nhì sống gần như biệt lập ở một quả đồi, may mắn lắm mới có một chòm xóm khoảng 5-6 nóc nhà, sống nhờ làm rẫy, trồng thuốc phiện và chăn thả gia súc.
Chuyện hổ, báo vào bản bắt trâu, lợn, ngựa tha về rừng xé thịt là thường tình. Nhưng, sự liều lĩnh của chúng được đẩy lên tột độ khi dám đặt con người là mục tiêu săn mồi. Ông Chu Phì Hừ (56 tuổi, ở bản Thu Lũm) kể, năm 1977, cụ nội ông là Phù Lỗ Mư đang lấy củi trong rừng thì không may lọt vào tầm ngắm của con hổ vằn cái. Có tiếng động sau lưng, cụ Mư ngoảnh lại thì thấy con hổ đang nhe nanh há mồm tiến đến.
 |
| Bây giờ không còn thú lớn nữa, người dân ở bản Thu Lũm chỉ dùng bẫy kiềng loại nhỏ để bẫy lợn rừng, sóc, dúi. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam. |
Quá sợ hãi, cụ vừa chạy vừa kêu to “À dừ! À dừ” (ý muốn nói là “Con hổ! Con hổ!”, đọc đúng phải là “Khà dừ! Khà dừ” nhưng sợ hãi quá nên nói chệch). Tiếng kêu cứu của cụ Mư vọng vào vách đá. Những người làm nương rẫy gần đó vội đến cứu, nhưng khi tới nơi, cụ đã bị hổ ngoạm vào cổ đến tắc thở. Để giành giật lại xác cụ, người dân đã cầm đá mài dưới suối ném khiến hổ bỏ chạy vào rừng.
Khi ấy, ông Chu Pô Hử (bố ông Chu Phì Hừ) đang công tác ở Tỉnh đội Lai Châu. Nghe tin cụ Mư bị hổ sát hại, ông xin phép lãnh đạo tỉnh đội mang súng về quê diệt hổ. Ông đã huy động 3 bẫy kiềng cỡ đại có đường kính 70 cm của dân bản, mua thịt trâu rồi vào rừng lần tìm dấu chân hổ đặt bẫy.
Ngửi thấy mùi thịt, con hổ tiến đến ăn, chân trái phía trước của nó đặt trúng bẫy, hai cánh răng cưa hình bán nguyệt khép lại, ghim vào thịt hổ toé máu. Chúa tể rừng xanh vùng vẫy, gầm gào như xé núi. Ông Hử vội chạy đến, giương súng bắn. Giãy giụa hơn gần 20 phút, nó mới tắt thở. Con hổ vằn dài 2 m, nặng không dưới 200 kg, răng nanh dài và nhọn hoắt được 6 người trói và khiêng về chia cho cả bản.
Trước đó năm 1972, khi đang chích quả thuốc phiện ở cách nhà khoảng 500 m, thanh niên Chu Xử Xá cũng bị hổ cắn chết rồi lôi xuống khe suối Lố Khổ Khổ Ma (bây giờ đổi thành Pì Gia Lố Khổ). Khi người dân phát hiện, thi thể anh Xá chỉ còn sót lại bàn chân và vài mảnh xương.
Người Hà Nhì quan niệm, người chết ở dưới nước thì không được sạch sẽ, bởi thế hàng năm, gia đình có người quá cố phải cúng 1 con lợn nái, 1 con chó, 5 con gà, 3 quả trứng rồi mời cả bản (hoặc ít nhất 10 hộ) đến ăn để giải trừ những tai ương. Mấy chục năm trôi qua, nhưng hiện tại, em trai của Chu Xử Xá là Chu Phí Xá vẫn phải đảm trách nhiệm vụ cúng bái vong hồn của anh.
Năm 1979, chiến tranh biên giới nổ ra, mỗi hộ dân ở bản Thu Lũm được cấp một khẩu súng trường. Ngoài việc chiến đấu tiêu diệt quân thù, người Hà Nhì còn dùng nó để hạ gục thú dữ. Số người bắn được hổ, gấu nhiều, nhưng hiện còn duy nhất một “thợ săn gấu” vẫn sống, đó là cụ Lỳ Mò Tư. Bước sang tuổi 82, những nếp nhăn đã khắc sâu chằng chịt trên khuôn mặt, thế nhưng cụ vẫn còn rất minh mẫn.
Nhớ lại cuộc chiến sinh tử với con gấu ngựa cái 30 năm trước đây, cụ Tư kể, sáng hôm ấy, một người dân trong bản đi nương về báo tin có con gấu ngựa cái đang dẫn theo 3 con ăn quả vải ở gần khe suối trong rừng, ông liền vác súng trường và rủ em trai Lỳ Ha Lòng vào rừng lần tìm theo dấu chân gấu để bắn. Khi đuổi đến nơi, 4 mẹ con nhà gấu bỏ chạy. Ông cầm súng bắn chết một con gấu con, sau đó giấu vào bụi rậm và tiếp tục săn lùng gấu mẹ.
 |
| Ông Lỳ Mò Tư (82 tuổi) vừa chỉ vào vết thương bị nanh gấu bập vào, vừa kể về trận chiến sinh tử với gấu ngựa. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam. |
Không ngờ, con gấu mẹ phục sẵn ở gần đường. Khi nhóm người đi ngang qua, nó phóng nhanh cắt chụp lấy ông Tư. "Tôi giơ tay phải lên che mặt thì bị nó cắn vào khuỷu tay, 4 răng nanh đan chéo dài hơn 10 cm phập thủng xương. Thằng Lòng cầm dao cóng bổ thẳng vào lưng gấu khiến nó đau quá nhả tay tôi ra và quay sang vả tới tấp vào mặt, vào người thằng Lòng. Những cái móng sắc nhọn của nó chạm vào đâu, máu trên người thằng Lòng chảy tới đó, bộ quần áo bị xé nát bươm", ông Tư nhớ lại.
Vì cánh tay phải không thể cử động nên ông Tư không thể kéo bệ khoá nòng của súng trường, đành phải đặt báng súng xuống đất, dùng 2 chân kẹp chặt rồi lấy tay trái lên đạn và bắn trúng đầu con gấu. Khi con gấu chết cũng là lúc Lòng tắc thở. Dân làng biết tin kéo đến đông đảo, 6 người khiêng con gấu to như con ngựa, 2 người khiêng xác Lòng về nhà và một người cõng Tư đến nhà thầy lang cầm máu đắp thuốc. Hai năm sau đó, cánh tay của ông bị liệt, phải tập luyện rất nhiều mới có thể cử động được.
Đêm đêm, ông Tư vẫn thường choàng tỉnh giấc vì mơ thấy cảnh tượng kinh hoàng của cuộc chiến đấu đẫm máu ấy, rồi chạy sang nhà em trai ở ngay kế bên để thắp hương. Ông cũng bỏ nghề săn thú dữ từ đó.
Theo Nông nghiệp Việt Nam
