Nhớ hồi dịch, tôi đưa xe đi đăng kiểm. Hồi ấy vừa dịch, vừa một loạt nhân viên các trung tâm đăng kiểm bị bắt nên xếp hàng dài dằng dặc để đăng kiểm. Xe tôi lịch đăng kiểm là... giữa tết âm, nên trước tết gần tháng tôi tranh thủ đi.
Thôi không kể cái chuyện xếp hàng nó bát nháo như thế nào, bị chen ngang ra sao, đăng kiểm mà 8h sáng tới nhận số, 16h chiều mới xong, trưa ăn tô mì tôm ngay trên xe..., mà kể chuyện có mấy tài xế "vật" xe ra ngay trong khuôn viên trung tâm đăng kiểm thay... đồ. Tôi chứng kiến một ông thay lốp. Ông nữa kêu thợ vào tháo giàn đèn lắp phía sau thùng xe.
Ban đầu thì ngạc nhiên, sau nghe giải thích thì mới biết, té ra việc ấy nó cũng... thường thôi.
Nó giải thích tại sao, một chuyện đơn giản thôi, là dù đã cấm độ, lắp thêm đèn xe các loại, nhưng chạy ban đêm ngoài đường, ta luôn gặp những cái ô tô mà cả thân xe như một xe hoa điện, chạy sau nó là hoa cả mắt. Chưa hết, kinh hoàng nhất là những cái xe lắp đèn pha phía sau, đa phần là xe tải. Tài xế đạp phanh cái là pha phía sau bật sáng, chĩa thẳng vào lái xe sau. Mà có khi không cần đạp phanh, phía trước pha thì phía sau cũng pha. Rất sợ.
Nó cũng giải thích nguyên nhân xe bị nổ lốp, phanh (thắng) không ăn... dù mới kiểm định (đăng kiểm).
Ảnh minh họa
Tôi có thằng cháu, ở Đài Loan (Trung Quốc) về, nó rất ngạc nhiên khi phải tới các trung tâm đăng kiểm rất nhiêu khê. Nó bảo bên ấy, các hãng xe hoặc đại lý làm luôn, rất khỏe. Tới kỳ bảo dưỡng, đưa xe vào, họ bảo dưỡng rồi kiểm tra định kỳ, xong cấp chứng nhận bảo đảm lưu hành. Và chắc chắn, vì họ chịu trách nhiệm chính cơ sở của họ.
Tôi kể cho nó việc tôi thấy tài xế thay phụ tùng để đi đăng kiểm, nó lè lưỡi kinh ngạc.
Rồi nó search ra một đoạn quảng cáo, không phải một đoạn, mà cả chùm quảng cáo, cho thuê phụ tùng để phục vụ đăng kiểm, xong thì... trả lại. Đây là một đoạn: "Cản trước sau, bệ bước giá 1 triệu/lượt; đèn trước sau 2 triệu/lượt; 4 mâm vỏ 5 triệu/lượt. Giá trên chưa bao gồm chi phí tháo gỡ lắp ráp, cho thuê theo bộ, không xé lẻ. Ngay sau khi có tem phải trả lại".
Rồi tôi tìm hiểu về đăng kiểm.
Thì té ra mỗi nước có cách đăng kiểm khác nhau.
Nước ta, xe mới toanh, xe xuất xưởng hay nhập khẩu, đều phải đăng kiểm, có chăng là chỉ cần mang giấy tờ xuống, không cần điều xe xuống. Tôi search thì thấy ở Đức, chủ sở hữu ô tô mới không cần đăng kiểm và các loại xe khác nhau sẽ có thời hạn kiểm định khác nhau. Với ô tô mới dưới 8 chỗ, chủ xe cần đi đăng kiểm lần đầu sau 3 năm sử dụng. Sau lần kiểm định này, chủ xe tiến hành đăng kiểm định kỳ 2 năm một lần. Và ở nước này, việc đăng kiểm được chính phủ Đức ủy quyền cho các công ty tư nhân như TÜV, DEKRA, GTÜ và KÜS. Khi muốn tiến hành đăng kiểm, người dân Đức có thể tới bất cứ cơ sở nào của các công ty kể trên hoặc tới các gara có hợp đồng với công ty kiểm định.
Tại Nhật thì việc đăng kiểm phương tiện cơ giới tại có thể được tiến hành tại các gara được ủy quyền hoặc trung tâm đăng kiểm đặt tại các thành phố. Các đại lý ô tô cũng có dịch vụ đăng kiểm hộ, nhưng chi phí sẽ cao hơn đôi chút.
Hôm qua, VTV đưa một phóng sự về đăng kiểm.
Là các tài xế đưa xe đi đăng kiểm, và họ vẫn... thuê phụ tùng để đăng kiểm.
Tôi đã hết sức bất ngờ, vì tưởng đã qua cái thời ấy.
Và mới hiểu tại sao ngành đăng kiểm vừa qua tơi tả như sung trong bão thế.
Té ra vẫn có các nhóm, cả công khai lẫn bí mật cho thuê phụ tùng để đăng kiểm.
Chúng ta đang sống ở thời hiện đại, số hóa, nên cánh lái xe thiếu tử tế cũng tận dụng công nghệ để "hoạt động". Nhìn mắt thường cũng biết những phụ tùng nào mới thay, nhưng không hiểu sao lại không được người "có nghề"... phát hiện. Thì hình dung cũng biết ngay thôi, những phụ tùng khác theo xe thì cũ mà riêng cái ấy mới, lại không cùng loại chẳng hạn.
Và rõ ràng, nếu đồng bộ, cùng xắn tay vào thì việc triệt phá các nhóm chuyên cho thuê phụ tùng cũng không có gì là khó, bắt đầu từ chính các group, các nhóm trên mạng, công khai mời chào.
Thêm nữa là phạt thật nặng nếu phát hiện, đặc biệt là khi gây tai nạn thì cần điều tra rõ xem phụ tùng gây tai nạn có đúng chuẩn không (đa phần là lốp và phanh), nếu không đúng thì đương nhiên là đã tráo phụ tùng khi đăng kiểm.
Ngày xưa tài xế đi đăng kiểm, bao giờ cũng có cái... bao thuốc lá để ở chỗ cần số, có "bao thuốc lá" ấy thì sẽ qua hết. Xe biển xanh cơ quan đi đăng kiểm cũng phải có "bao thuốc lá", tài xế bao giờ đi đăng kiểm xe cho cơ quan cũng có đề xuất chi, ngoài tiền phí đăng kiểm, phí giao thông, thì có... phí bỏ bao thuốc lá.
Giờ sau cú tả tơi hàng loạt đăng kiểm viên bị bắt, tới mức có hồi phải tăng cường cả chuyên gia quân đội và công an sang hỗ trợ các trung tâm đăng kiểm thì không còn các "bao thuốc lá" khi đi đăng kiểm nữa. Nghe nói có người theo thói quen, cũng để "bao thuốc lá" nhưng... không suy suyển. Nhưng nhìn các lãnh đạo và đăng kiểm viên ra tòa, khai các cách họ giúp tài xế lách đăng kiểm như thế nào mà kinh.
Nhưng ngay trong các quy định đăng kiểm hiện nay của chúng ta, vẫn còn những bất cập khiến cho việc đăng kiểm dễ trở thành đối phó chứ không phải để an toàn cho mình và xã hội. Ví dụ có người đề xuất, sao không đăng kiểm theo số quãng đường thực đi của mỗi xe mà lại theo thời gian, vì thực tế có xe đậu trong nhà nhiều hơn đi và ngược lại có xe ngày nào cũng tất tả trên đường, vậy độ hao mòn hỏng hóc của xe phụ thuộc vào thời gian nằm tại chỗ hay hoạt động trên đường? Hoặc giao cho hãng, cho các đại lý của hãng, họ chịu trách nhiệm với xe của họ, gắn trách nhiệm của họ với chất lượng xe,...
* Bài viết thể hiện quan điểm tác giả
