Theo dõi, giám sát để đánh giá nguy cơ lây truyền cúm
Việt Nam đã ghi nhận ca mắc cúm A/H9 đầu tiên trên người, trước đó cuối tháng 3/2024 tại Khánh Hòa đã ghi nhận một trường hợp tử vong do mắc cúm A/H5N1 trên người. Thông tin về các ca nhiễm cúm gia cầm trên người thời gian gần đây nhận được sự quan tâm. Cần làm gì để tránh lây cúm gia cầm sang người?
Sáng 8/4, trao đổi với Người Đưa Tin, PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam cho biết, virus cúm có các týp A, B và C. Dựa trên 2 loại Protein bề mặt là H có 16 loại (Hemagglutinin) và N (Neuraminidase) có 9 loại. H và N kết hợp tạo nên chủng cúm khác nhau như: Cúm A(H1N1), cúm A(H5N1), cúm A(H9N2), cúm A(H3N2), cúm A(H7N9)…
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), con người có thể bị nhiễm virus cúm gia cầm, cúm lợn và các loại virus cúm khác, như cúm gia cầm A(H5N1), A(H7N9) và A(H9N2) và các virus cúm lợn A(H1N1), A(H1N2) và A(H3N2).
PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam.
“Virus cúm gia cầm A được phân thành hai loại, virus cúm gia cầm A có khả năng gây bệnh thấp và virus cúm gia cầm A độc lực cao. Một số chủng virus có độc lực cao như: Cúm A(H7N9), cúm A (H5N2), cúm A(H5N8), cúm A(H5N1)… Còn với tất cả các loại virus cúm A(H9) cho đến nay được xác định trên toàn thế giới ở các loài chim và gia cầm hoang dã đều có khả năng gây bệnh thấp”, ông Phu cho hay.
Theo ông Phu, tại Việt Nam, trước đây lưu hành cúm A(H5N1) trên người. Còn với cúm A(H9N2) ở nước ta ghi nhận có ở đàn gia cầm. Cúm A (H9N2) thường lưu hành ở đàn gia cầm và có thể lây sang người nhưng chưa thấy dịch lớn xảy ra, mới chỉ có ca bệnh lẻ tẻ.
Mặc dù vậy, ông Phu cho rằng cần phải đề phòng vì các chủng virus rất dễ biến đổi thành chủng nặng hơn hoặc vẫn chủng đó nhưng biến đổi, có độc lực cao hơn, lây lan nhanh hơn, triệu chứng nặng hơn…
Nói thêm về nguy cơ lây nhiễm cúm từ động vật sang người ở nước ta hiện nay, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam cho biết, hiện một số chủng virus cúm A có khả năng gây bệnh trên người, động vật được biết đến phổ biến như: Cúm A(H5N1), H1N1, H3N2, H5N6, H7N9... Trong đó, cúm A(H5N1) được biết đến là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm gây bệnh trên chim, gia cầm và một số loài động vật khác và có thể lây nhiễm cho con người.
Cúm A(H5N1) là chủng có độc lực cao, người nhiễm thường có biểu hiện nặng, với tỷ lệ tử vong tương đối lớn. Tuy nhiên, hiện tại chưa có bằng chứng cho thấy cúm A/H5N1 lây từ người sang người.
“Bệnh lây qua đường hô hấp, qua tiếp xúc với vật dụng bị nhiễm mầm bệnh, tiếp xúc và sử dụng gia cầm ốm, chết do nhiễm cúm A(H5N1), ăn thịt gia cầm, sản phẩm gia cầm chưa nấu chín kỹ hoặc chết do bị nhiễm bệnh, môi trường bị nhiễm mầm bệnh”, ông Phu nói và cho biết, để đánh giá nguy cơ lây truyền cúm từ động vật sang người, cần theo dõi, giám sát rất cụ thể từ việc dịch bùng lên ở đàn gia cầm hay không, có lây sang người, bùng phát trên người hay không?...
Không lơ là chủ quan
Chia sẻ thêm về các biện pháp phòng lây nhiễm cúm gia cầm sang người, ông Phu cho rằng điều cần làm lúc này là làm tốt công tác kiểm dịch thú y, phòng bệnh cho đàn gia cầm để đàn gia cầm không bị nhiễm bệnh.
Ngoài ra, bệnh cúm gia cầm trên người hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như chưa có vắc-xin phòng bệnh. Vì vậy, người dân tuyệt đối không được chủ quan.
Người dân cần nêu cao ý thức phòng dịch.
“Để hạn chế tối đa việc dịch bùng phát, khi phát hiện những ổ dịch có gia cầm chết, người dân phải ngay lập tức báo cơ sở thú y, cơ sở y tế để các cơ quan đó vào cuộc điều tra ngay”, ông Phu nhấn mạnh.
Đồng thời, người dân phải nêu cao ý thức phòng dịch, thực hiện an toàn thực phẩm; bảo đảm an toàn trong chăn nuôi và bảo đảm vệ sinh trong việc giết mổ gia cầm…
“Ngoài ra, không vì phát hiện ca bệnh mà bài trừ không ăn thịt gà trong lúc này. Chúng ta vẫn nên sử dụng thịt gà nhưng phải để ý tới vệ sinh trong chăn nuôi, giết mổ và ăn uống…”, ông Phu lưu ý.
Cùng với đó, theo ông Phu ngành Y tế cần đẩy mạnh truyền thông để người dân tránh tiếp xúc gia cầm bị bệnh, không ăn gia cầm ốm chết hoặc không rõ nguồn gốc, khi có dấu hiệu sốt, bị viêm nhiễm đường hô hấp khi có lịch sử tiếp xúc với gia cầm cần đến các cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Để chủ động phòng, chống bệnh cúm lây từ gia cầm sang người, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
Không ăn gia cầm, các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc; đảm bảo ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn.
Không giết mổ, vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc; hạn chế tiếp xúc, giết mổ, ăn các loại động vật hoang dã, đặc biệt là chim.
Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn.
Người chăn nuôi, buôn bán, vận chuyển và giết mổ gia cầm tuyệt đối tuân thủ các biện pháp dự phòng dịch bệnh thường quy;
Khuyến khích đeo khẩu trang khi đi vào chợ gia cầm sống hoặc khu vực buôn bán gia cầm sống; rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với gia cầm hoặc sau khi đi vào chợ.
Khi có biểu hiện giống cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.
