Sai một li đi một dặm
Tên riêng chỉ người là một tổ hợp từ dùng để chỉ một cá nhân nhất định trong xã hội. Thực chất đặt tên là hiện tượng văn hóa và cũng là một hoạt động văn hóa, theo nhà nghiên cứu văn hóa Trần Ngọc Thêm, tên riêng của người Việt bao gồm 5 chức năng đó là: Chức năng phân biệt, chức năng biệt giới, chức năng thẩm mỹ, chức năng bảo vệ và chức năng xã hội. Tuy nhiên, quan niệm về chức năng, cách đặt tên mỗi thời, mỗi khác.
Xưa kia, ông bà ta khi sinh con nếu là trai thì gọi là thằng cu, con gái gọi là cái đĩ, gái, hĩm. Bởi vì theo người xưa những cái tên xấu xí, dễ nuôi mà không sợ bị tà ma trêu chọc, quấy nhiễu, lớn lên một chút cứ thuận miệng mà gọi như Bưởi, Bòng, Na, Lựu, Tí, Tèo. Ngày nay, thì không còn ai tin vào điều đó, mỗi cái tên là một niềm hi vọng vào đứa con, ước mong đứa trẻ lớn lên khỏe mạnh, đẹp đẽ, có ý chí.
Vì thế, có nhiều nguyên tắc cũng như kiêng kị trong cách đặt tên cho bé, điển hình như: Bản thân tên phải có ý nghĩa, tên bao gồm ba phần chính tên họ - tên đệm và tên chính, ba phần này đại diện cho Tam Tài, Thiên Địa- Nhân tương hợp. Phần họ đại diện cho thiên nghĩa là yếu tố gốc rễ truyền và kế thừa từ dòng họ, phần đệm đại diện cho nhân tức là yếu tố của chính bản thân đứa bé đó. Mỗi phần mang một ngũ hành khác nhau việc phối hợp phải tạo thế tương sinh, kị tương khắc. Tên phải cân bằng về âm dương, vần bằng thuộc âm, vần trắc thuộc dương, tạo thế hài hòa. Ngoài ra đảm bảo yếu tố hỗ trợ bản mệnh, số lẻ là dương, số chẵn là âm, lí giải vì sao tên nam thường ba từ, tên nữ thường bốn từ. Theo phong thủy ngũ hành, khi viết dưới dạng chữ Hán thì bộ chữ của tên không nên khắc với bản mệnh của năm.
Ảnh minh họa
Một số kiêng kị trong cách đặt tên như: Kị húy, tránh đặt tên con trùng với tên ông bà tổ tiên, họ hàng nội ngoại. Không nên đặt tên nam, nữ âm dương trái ngược nhau. Khi đặt tên không chạy theo thời cuộc, mang màu sắc chính trị. Tránh họ và tên cùng vần cùng chữ. Tránh dùng nhiều chữ để dễ gọi, tránh thô tục, tránh đặt tên để con bị chế giễu khi nói lái như Tiến Tùng thành túng tiền, Tùng Quân thành quần tung. Nếu định cư ở nước ngoài thì tránh tên gọi khi viết không dấu mang những nghĩa dễ gây hiểu nhầm.
Thế mới thấy, việc đặt tên quan trọng và ảnh hưởng thế nào tới tâm lí của mọi người, câu chuyện bạn Nguyễn Thu Trà (Hà Nội) là một minh chứng: Mẹ Trà đi xem bói, được phán rằng cái tên hiện tại không tốt, kìm hãm đường tình duyên và công danh, nên phải đổi tên Trà) sang tên Bằng Vi. Mẹ Trà lo lắng cho tương lai con gái nên làm lễ đổi tên tại chùa với khoản chi phí nho nhỏ, để yên tâm mẹ còn mời thêm một thầy cúng tại nhà, với khoản tiền từ 3 tới 4 triệu đồng chưa kể lễ cúng. Trà tâm sự: "Đặt tên sai một li là đi một dặm, may mà phát hiện kịp thời, mình chỉ đổi tên cúng cơm thôi, tên dường cũng muốn đổi nhưng giấy tờ làm lại phức tạp lắm".
Tên đẹp hay không cứ hỏi "bác Google"
Có thể thấy, nguyên tắc đặt tên và kiêng kị ngày nay đã khác nhiều và linh hoạt hơn so với chuẩn mực trước. Bàn luận về điều này, TS. Dương Tuấn Anh, phó trưởng khoa Việt Nam học, trường đại học Sư phạm Hà Nội bày tỏ: "Đặt tên không đóng vai trò quyết định tới vận mệnh con người nhưng có ảnh hưởng tới con người, nó có thể hướng sự chú ý tốt hoặc xấu của người khác tới cá nhân người đó. Văn hóa luôn vận động, cái mới được hình thành trên sự kế thừa và sáng tạo cái cũ. Vậy nên để phân biệt hai người trùng tên có thể gọi bằng tên đệm, hoặc có thể có những tên ghép sau để tránh nhầm lẫn”.
Thực tế các gia đình trẻ ngoài việc dày công tìm kiếm những tên hay, lạ, độc đáo, ý nghĩa, hợp âm dương ngũ hành cho các bé yêu thì họ còn tìm thêm những tên phụ dễ thương như: Gấu, thỏ, mít, cu tí, mỡ… Tên có ảnh hưởng tới vận mệnh con người, nhưng tài năng và nhân cách lại phần nhiều do giáo dục mà thành, ai cũng hi vọng con mình lớn lên Dũng, Nghĩa, Hùng, Tài, Trí hay Mĩ Lan, Đan Thanh, Xuân, Hiền, Thảo như tên gọi, nhưng cha mẹ, ông bà là những người nghệ sĩ đặt tên cũng nên có kĩ xảo giáo dục cho ước mong và nguyện vọng gửi gắm ở con cái thành hiện thực.
Hải Yến
> Muốn nhận máy tính bảng Google Nexus 7 không mất một xu nào, hãy vào đây!
