Video: Làng nghề 300 năm tuổi ở Quảng Ngãi đỏ lửa những ngày cận Tết.
Nhộn nhịp từ tinh mơ đến tối muộn
Càng cận Tết, không khí tại làng Minh Khánh (xã Trường Giang, tỉnh Quảng Ngãi) càng trở nên tất bật. Hầu hết các hộ trong làng đều tập trung sản xuất các loại liềm, dao, rựa, cuốc, xẻng… để kịp giao cho khách hàng từ nhiều tỉnh, thành trong cả nước.
Ghi nhận PV, từ sáng sớm tinh mơ, tiếng búa, tiếng dập sắt thép, tiếng gò kim loại đã vang lên khắp các lối xóm và chỉ lắng xuống khi trời tối muộn. Dịp này, các loại dao là mặt hàng tiêu thụ mạnh hơn cả. Ngoài làm theo đơn đặt hàng, nhiều hộ còn mang sản phẩm ra các chợ đầu mối để phục vụ nhu cầu mua sắm Tết của người dân.
Ông Nguyễn Tòng (67 tuổi, thôn Minh Khánh) cho biết, người dân trong làng đỏ lửa quanh năm, nhưng cứ vào dịp cận Tết thì công việc tăng gấp hai, thậm chí ba lần so với ngày thường.
Theo ông, ngày mùa của người nông dân cũng chính là ngày mùa của người thợ. Trước vụ sản xuất và cận cuối năm, bà con thường mua sắm nông cụ mới để phục vụ công việc, khiến lượng tiêu thụ tăng cao. "Qua tháng Chạp, tháng Giêng là bán trôi hơn, hàng làm ra tới đâu tiêu thụ hết tới đó", ông Tòng nói.
Theo ông Nhang Văn Thân (45 tuổi), những ngày giáp Tết là khoảng thời gian thợ rèn ở Minh Khánh bận rộn nhất vì số lượng người đặt các loại dao để sử dụng tăng cao. Riêng gia đình ông Thân phải làm việc với công suất gấp 2 đến 3 lần so với ngày thường mới đảm bảo đủ. Trung bình mỗi ngày người thợ có thể làm ra được 30 - 35 chiếc dao, rựa.
Mỗi năm, làng Minh Khánh sản xuất ra hơn 200.000 sản phẩm kim khí các loại. Không chỉ phục vụ thị trường trong tỉnh, sản phẩm của làng còn được đưa đi tiêu thụ tại nhiều tỉnh phía Nam và khu vực Tây Nguyên. Theo nhiều khách hàng, các sản phẩm ở đây có độ sắc bén, bền và mang nét riêng khó trộn lẫn.
Giữ lửa nghề hơn 300 năm
Từ đầu xóm đến cuối làng, âm thanh búa đập vào thép đã trở thành dấu ấn đặc trưng của một ngôi làng nghề hơn 300 năm tuổi. Các bậc cao niên cho biết, không ai còn nhớ chính xác nghề hình thành từ khi nào, chỉ truyền lại rằng tổ nghề có gốc từ phía Bắc, tên là Đinh Khắc Nhơn.
Hơn 3 thế kỷ trước, cụ tổ nghề cùng gia đình di cư vào Nam, chọn vùng đất ven sông Trà để khai hoang, lập làng và truyền lại nghề cho con cháu. Từ đó, Minh Khánh hình thành nên một cộng đồng với nhiều lò nghề rực lửa suốt ngày đêm.
Ông Nguyễn Tòng cho hay, ông đã có hơn 50 năm gắn bó với nghề và là đời thứ ba trong gia đình theo nghề truyền thống. "Thế hệ trước kể lại thì làng có khoảng 300 năm tuổi. Nay lớp kế thừa vẫn còn nhưng ít dần, nhiều người như chúng tôi chắc làm đến hết đời", ông nói.
Theo những người thợ, đây là nghề vất vả, đòi hỏi sự kiên nhẫn, bền bỉ và sức lực. Người làm nghề phải chịu được cái nóng của lửa, bụi bặm và thực hiện nhiều công đoạn tỉ mỉ, từ nung sắt, dập, mài đến đóng cán.
Quan trọng hơn cả là phải biết "căn" nhiệt độ, xác định đúng thời gian tôi thép để sản phẩm đạt độ bền và sắc chuẩn.
Ngoài rèn đúc sắt, thép, thợ rèn tại làng rèn hơn 300 năm tuổi còn trực tiếp làm các khâu như: tiện cán, tra cán...
Ông Nhang Văn Thân cũng cho hay, so với nhiều nghề khác thì nghề này vất vả hơn và mất nhiều thời gian. Người làm nghề phải có sức khỏe dẻo dai và chịu được cái nóng của lửa, bụi bặm của khói.
Những năm gần đây, nhiều hộ trong làng đã đầu tư máy móc như: máy dập, máy mài, máy cắt nhằm nâng cao năng suất. Tuy vậy, theo các thợ lâu năm, yếu tố quyết định chất lượng sản phẩm vẫn nằm ở tay nghề và kinh nghiệm của người thợ – thứ đã được gìn giữ và truyền lại qua nhiều thế hệ.
Theo ông Trần Đại Dương - Chủ tịch UBND xã Trường Giang, tỉnh Quảng Ngãi, hiện địa phương có khoảng 60 hộ gắn bó với nghề rèn. Làng rèn Minh Khánh đã được Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam chứng nhận nhãn hiệu tập thể và được tỉnh Quảng Ngãi công nhận là làng nghề truyền thống, với các sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao.
Ông Dương cho biết, trước đây huyện Sơn Tịnh cũ có nhiều chính sách hỗ trợ đối với bà con làng nghề Minh Khánh, tuy nhiên, từ sau khi sáp nhập thì địa phương chưa có kinh phí để hỗ trợ bà con. Song ông Dương cũng cho hay, địa phương rất tâm đắc về việc gìn giữ và phát huy giá trị làng nghề Minh Khánh tại địa phương, do đó, thời gian tới, địa phương sẽ cân đối nguồn lực để tiếp tục hỗ trợ làng nghề.
