Ninh Bình từ lâu được biết đến với nhiều di sản văn hóa và thiên nhiên độc đáo, nhưng làng nghề thêu ren làng Văn Lâm ở xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư đã thực sự tạo nên một sự khác biệt đặc biệt trong văn hoá dân gian của vùng đất này.
Với nhiều thế hệ nghệ nhân tài ba, làng nghề thêu ren Ninh Bình đã truyền lại những kỹ thuật và bí quyết gia truyền từ cha ông, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp với đường nét tinh xảo và màu sắc tráng lệ.
Nghề thêu ren Văn Lâm - Nét đẹp truyền thống
Các sản phẩm thêu ren từ làng Văn Lâm không chỉ đẹp mắt mà còn thể hiện sự tinh tế và sáng tạo của người nghệ nhân. Những họa tiết hoa văn độc đáo và sử dụng màu sắc truyền thống của văn hoá dân tộc đã tạo nên một dấu ấn đặc trưng cho làng nghề này. Các tác phẩm thêu ren được sử dụng trong trang phục, tranh thêu và đồ trang trí, đem lại sự sang trọng và độc đáo cho không gian sống và văn hóa của người dân Ninh Bình.
Hiện nay, sản phẩm thêu ren của làng nghề Văn Lâm rất đa dạng và phong phú về chủng loại. Có nhiều kiểu dáng và mẫu mã khác nhau, từ tranh thêu trắng, thêu màu nghệ thuật cho đến các sản phẩm ren rua có kỹ thuật và mỹ thuật cao. Tất cả đều được thực hiện bởi những nghệ nhân tài hoa, yêu nghề và cần cù lao động.
Tuy nghề thêu ren đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời đại công nghệ số, nhưng làng nghề thêu ren Ninh Bình đã và đang rất linh hoạt, sáng tạo để thích ứng với xu hướng mới. Các nghệ nhân tại đây thành công trong việc tạo ra những thiết kế thêu ren phù hợp với phong cách và xu hướng thời trang hiện đại, mang lại sự mới mẻ và hấp dẫn cho nghề thêu ren truyền thống.
Hiện nay trong thôn ngoài những hộ gia đình làm nghề nhỏ lẻ thì thôn đã hình thành và phát triển mô hình doanh nghiệp sản xuất quy mô lớn phục vụ xuất khẩu và khách du lịch, qua đó giải quyết việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều lao động địa phương.
Chị Đinh Thị Thắm (50 tuổi) sinh ra và lớn lên tại Hoa Lư, Ninh Bình, từ nhỏ chị đã tiếp xúc với nghề thêu ren, hàng ngày chị vẫn miệt mài, say sưa với từng đường kim mũi chỉ.
“Nghề này hồi đầu tiếp xúc thì thấy khó, nhưng sau khi đã quen với nghề thì tôi lại cảm thấy yêu công việc này hơn. Đặc sắc nghề thêu ren ở Ninh Bình chính là sự khéo léo, tỉ mỉ và cách phối màu chỉ sao cho hài hoà.
Ví dụ một bức tranh về Tam Cốc, nơi đây có núi non, cây cối, sông nước, chúng tôi sẽ tưởng tượng hình dung từ thực tế để đưa vào bức tranh sao cho thật sinh động, hấp dẫn”, chị Thắm nói.
Tôn vinh và gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống
Với sự quan tâm và đánh giá cao về giá trị văn hóa, vừa qua Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận làng nghề thêu ren Văn Lâm là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2024. Đây là một bước quan trọng trong việc tôn vinh và bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của Ninh Bình. Qua đó, nghề thêu ren vừa trở thành nguồn thu nhập quan trọng cho người dân địa phương vừa góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế và bền vững của vùng đất này.
Sự gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống không chỉ giới hạn trong làng nghề thêu ren Ninh Bình mà còn lan tỏa ra cộng đồng. Những khóa đào tạo và hội thảo về nghề thêu ren đã được tổ chức để truyền dạy kỹ thuật và kỹ năng cho thế hệ trẻ, đảm bảo rằng nghề thêu ren không bị mai một và tiếp tục phát triển trong tương lai. Đồng thời, việc xây dựng các chương trình du lịch văn hóa quanh làng nghề thêu ren cũng giúp khách du lịch hiểu và trải nghiệm sâu hơn về giá trị văn hoá truyền thống của Ninh Bình.
“Trải nghiệm nghề thêu ren không chỉ đơn thuần là một hoạt động giải trí, mà còn mang lại những lợi ích giáo dục và truyền thống lâu đời. Khi các con tiếp xúc với nghề thêu ren, các con sẽ có cơ hội tìm hiểu về lịch sử, truyền thống và nghệ thuật của nghề này. Điều này giúp các con hiểu và trân trọng giá trị văn hóa truyền thống.
Ngoài ra, trải nghiệm nghề thêu ren còn khuyến khích sự sáng tạo và khả năng tư duy linh hoạt của các con. Khi tham gia vào quá trình thêu ren, các con được tìm tòi và sáng tạo những mẫu thiết kế riêng, sử dụng màu sắc và kỹ thuật thêu để tạo ra những tác phẩm độc đáo. Điều này không chỉ giúp phát triển trí tuệ sáng tạo của các con mà còn khuyến khích tinh thần khám phá và tự tin trong việc thể hiện ý tưởng cá nhân”, ông Nguyễn Hữu Vĩnh - Đại diện Công ty TNHH thêu Minh Trang chia sẻ.
Nghề thêu ren không chỉ là một công việc, mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân Ninh Bình. Qua những tác phẩm thêu ren tinh tế, độc đáo và sáng tạo, làng nghề này đã mang đến cho người dân Ninh Bình và du khách một cái nhìn sâu sắc về vẻ đẹp và giá trị văn hóa của vùng đất này. Sự kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo đã tạo nên một di sản văn hóa độc đáo, góp phần làm nên danh tiếng và sự phát triển của làng nghề thêu ren Ninh Bình.
Kim Thoa
