Cải tổ chính trị ở Nga là một diễn biến đầy bất ngờ.
Sau khi Tổng thống Vladimir Putin đọc Thông điệp Liên bang ngày 15/1, toàn bộ nội các Nga do Thủ tướng Dmitry Medvedev lãnh đạo đã từ chức.
Quyết định rời bỏ chức vụ cũng bao gồm hai bộ trưởng kỳ cựu nhất – Ngoại trưởng Sergei Lavrov và Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu. Đây là hai nhân vật đóng vai trò quan trọng trong chính sách đối ngoại của Nga ở Trung Đông.
Động thái bất ngờ này đã khiến giới quan sát đặt ra câu hỏi về việc chính sách của Nga ở các điểm nóng như Syria và toàn bộ khu vực xung quanh sẽ bị ảnh hưởng như thế nào trong tương lai.
Trong bài phát biểu của mình, ông Putin đã đề xuất một loạt các thay đổi hiến pháp sẽ sớm được bỏ phiếu xem xét thông qua bởi một cuộc trưng cầu dân ý. Những thay đổi về bộ máy chính trị ở cấp cao nhất đã gây kinh ngạc đối với không chỉ người Nga mà còn cả toàn cầu.
Giới quan sát từng suy đoán rằng, Tổng thống Putin sẽ đưa ra một mô hình chuyển đổi vào khoảng giữa năm 2020, nhưng ít ai ngờ rằng nó sẽ diễn ra ngay từ đầu năm nay.
Thủ tướng mới được chỉ định - Mikhail Mishustin – tiếp tục là một cú sốc khác. Ông Mishustin, người trước đó nắm giữ vai trò là Giám đốc Cơ quan thuế Liên bang của Nga vốn ít được công chúng biết đến; ông không có kinh nghiệm chính trị và chưa bao giờ được coi là một phần trong vòng tròn thân tín của Tổng thống Putin.
Trong bài phát biểu của mình, ông Putin nhấn mạnh rằng bất kể những thay đổi, bất cứ ai là tổng thống, người đó sẽ vẫn là tổng tư lệnh và giữ quyền kiểm soát tất cả các cơ quan an ninh.
Ẩn số thay thế
Ở giai đoạn này, những ẩn số quan trọng trong chính sách đối ngoại của Nga sẽ là những người có thể tiếp quản vị trí từ ông Lavrov và ông Shoigu.
Ngoại trưởng Lavrov, 69 tuổi, từ lâu đã mong muốn có một người kế nhiệm mình. Các ứng cử viên tiềm năng có thể nắm giữ vai trò này là ba trong số các thứ trưởng: Sergey Ryabkov, 59 tuổi, phụ trách quan hệ với Mỹ, Iran và vấn đề kiểm soát vũ khí; Alexander Grushko, 64 tuổi, cựu đặc phái viên về NATO, người phụ trách hồ sơ châu Âu; và Vladimir Titov, 61 tuổi, phụ trách hành chính nhưng được cho là có mối quan hệ chặt chẽ với các cơ quan an ninh của Nga.
“Trước đây, chúng tôi đã được thông báo về sự ra đi của ông Lavrov và điều này dự kiến diễn ra vào mùa xuân”, một nguồn tin của bộ Ngoại giao Nga nói với Al-Monitor.
Ngoài ba cái tên tiềm năng nói trên, những ngày này bắt đầu xuất hiện thêm một ứng viên mới. Andrey Denisov, 67 tuổi, là đại sứ của Nga tại Trung Quốc. Ở một số thời điểm sau khi Tổng thống Putin thắng cử vào năm 2018, Denisov được coi là người kế nhiệm của ông Lavrov.
Nga có thể chia tay hai bộ trưởng kỳ cựu nhất.
Trong khi đó, một nguồn tin ngoại giao khác nói với Al-Monitor rằng, ông Lavrov có thể vẫn là ngoại trưởng. “Ông Lavrov đã nắm vai trò từ tháng 3/2004. Kể từ đó đến nay, các chính phủ đã từ chức và có một số gương mặt mới, nhưng ông ấy vẫn luôn ở đó”, nguồn tin cho biết.
“Nếu chúng ta thấy Chính phủ mới không có nhiều thay đổi, ông ấy cũng có thể ở lại. Phong cách và toàn bộ cá tính của ông ấy sẽ làm tăng thêm hương vị đặc biệt cho ngoại giao Nga, vì vậy việc Lavrov rời đi sẽ là một mất mát. Nhưng sau tất cả, Tổng thống mới chịu trách nhiệm về các quyết định chính sách đối ngoại hàng đầu, chứ không phải Ngoại trưởng”.
Thay đổi ở bộ Quốc phòng
Tương lai ở bộ Ngoại giao đã khó đoán, ở bộ Quốc phòng thậm chí còn tù mù hơn. Đây được coi là cơ quan chiếm phần lớn trong chương trình nghị sự ở Trung Đông của Nga.
Nhưng cũng giống như vai trò thủ tướng, cả hai chức danh ngoại trưởng và bộ trưởng quốc phòng đều mang tính “kỹ thuật” và “tạm thời”, tùy thuộc vào việc họ là ai, họ gần gũi với Tổng thống Putin như thế nào và họ có những người ủng hộ trong hệ thống hay không.
Có một điều thú vị là ngay sau khi nội các từ chức, lãnh đạo Chechnya, Ramzan Kadyrov cũng tạm thời rời nhiệm sở. Từ lâu đã có tin đồn rằng Kadyrov - người đóng một số vai trò quan trọng trong các chính sách của Nga trên khắp Trung Đông - có thể bước đến một vị trí cao hơn.
Ngoài ra, cựu Thủ tướng Medvedev, người được bổ nhiệm làm Phó chủ tịch Hội đồng Bảo an cũng không nên bị loại ra khỏi danh sách. Ông Medvedev có thể nắm giữ một vị trí quan trọng khi liên quan đến các vấn đề chính sách đối ngoại.
Vào tháng 4/2018, Al-Monitor đã đưa tin về một động thái thay đổi lớn mà Moscow thực hiện liên quan đến lực lượng ngoại giao làm việc về vấn đề Trung Đông. Vào tháng 9/2019, Tổng thống Putin cũng bổ nhiệm một chỉ huy ở Syria và giới thiệu một số thay đổi trong quản lý quân sự.
Tuy nhiên, các mô hình chính sách cho Trung Đông đang được định hình của Nga có thể sẽ chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn trước khi một quá trình chuyển đổi dần dần bắt đầu.
