Ngày nay, với sự bùng nổ của internet và các mạng xã hội, tin giả đã và đang gây ra nhiều mối hiểm họa nguy hại. Những tin giả độc hại không những có sức công phá nền kinh tế, tài chính, nông nghiệp mà còn đe dọa đến an toàn an ninh của mỗi quốc gia. Thời gian qua, tình trạng tán phát tin giả, tin sai sự thật trên Internet, mạng xã hội đáng báo động và đang diễn biến rất phức tạp, theo chiều hướng gia tăng.
Tin giả nhưng hậu quả là thật
2 năm trở lại đây, các cơ quan chức năng quản lý đã ra gần 600 quyết định xử phạt vi phạm hành chính các cá nhân, tổ chức có hành vi tung tin giả, tin sai sự thật với tổng số tiền hơn 6 tỷ đồng. Tuy nhiên, số tiền phạt này quá nhỏ so với tác hại mà tin giả gây ra đối với xã hội.
Nhất là việc đăng tải thông tin gây ảnh hưởng xấu tới hoạt động doanh nghiệp, tác động tiêu cực tới thị trường tài chính. Nhiều doanh nghiệp nằm trên bờ vực phá sản hoặc lao đao do vướng vào những tin đồn thất thiệt.
Chiều ngày 15/11, tọa đàm nội dung “Bảo vệ doanh nghiệp trước tin giả” đã được tổ chức với sự tham gia của nhiều diễn giả, chuyên gia nhằm đồng hành cùng doanh nghiệp để vượt qua, đối diện một cách bài bản với tin giả.
Phát biểu tại toạ đàm, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, hiện nay tin giả đang gây tác động cực kỳ lớn đến doanh nghiệp. Sự bùng nổ mạnh mẽ của mạng xã hội càng làm khuếch trương tác động xấu của tin giả, khiến tốc độ phát tán nhanh hơn, gây ra tác động lớn và trực tiếp đến các doanh nghiệp.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại Toạ đàm.
Lấy dẫn chứng từ thực tế, ông Tuấn chia sẻ trong thời gian gần đây đang phổ biến loại tin giả tung tin đồn bắt bớ chủ doanh nghiệp, tin đồn về "sức khỏe" của các doanh nghiệp... của nhiều doanh nghiệp đang niêm yết trên sàn chứng khoán.
Những tin giả này gây hậu quả ngay lập tức, nhanh chóng ảnh hưởng trực tiếp đến cổ phiếu của doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán, đến uy tín, đến các đối tác, hoạt động... có thể làm doanh nghiệp sụp đổ, hoạt động kinh doanh bị đóng băng.
"Đáng lo ngại nhất là tin giả lan nhanh, khó xác định nguồn. Từng người dân, từng doanh nghiệp rất khó tự xác định nguồn gốc tin giả phát tán và mức độ thật giả… Tin giả nhưng hậu quả thật, có thể làm tê liệt, sụp đổ doanh nghiệp.
... Và những yếu tố này gây ảnh hưởng rất khủng khiếp đối với hoạt động của doanh nghiệp, nhưng điều đáng ngại hơn là tác động của tin giả này là nhiều lúc doanh nghiệp như đối đầu với "bóng ma"", ông Tuấn nêu quan điểm.
Những tin đồn tiêu cực đã ảnh hưởng không nhỏ tới thị trường chứng khoán, bất động sản. Từ gây nhiễu loạn, hoang mang, tin giả dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng đối với doanh nghiệp và cả nhà đầu tư.
Tin tức tiêu cực luôn được độc giả săn đón
Phân tích vấn đề trên dưới góc nhìn tâm lý, ông Nguyễn Vũ Long, Quyền Tổng giám đốc, thành viên Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần chứng khoán VNDirect cho rằng sự bùng nổ của tin giả trên mạng xã hội có một phần nguyên do đến từ nhu cầu tìm kiếm thông tin của độc giả.
Theo ông Long, những thông tin có tính chất tiết lộ những điều tiêu cực về một cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp hay những bài viết “bóc phốt” thường có sức hút lớn đối với độc giả.
Đánh trúng tâm lý đó, bất cứ đâu trên không gian mạng cũng có rất nhiều người sẵn sàng chia sẻ những thông tin tiêu cực từ mọi vấn đề của cuộc sống. Đứng sau những thông tin tiêu cực ấy là sự hiện diện của của những cá nhân hoặc nhóm người mong muốn thu thập và phát tán những thông tin tiêu cực một cách có chủ đích. Có người chỉ để “câu like”, lấy tương tác, ham nổi tiếng nhưng có người lại muốn thông qua thông tin mình cung cấp, đánh sập cả một hệ thống doanh nghiệp.
Toàn cảnh Toạ đàm “Bảo vệ doanh nghiệp trước tin giả”.
Nguyên nhân khiến cho các thông tin trôi nổi đó vẫn hàng ngày được đăng lên không gian mạng là do người sử dụng cho rằng, khi cung cấp, phát tán thông tin trên các nền tảng mạng xã hội của nước ngoài khó bị phát hiện danh tính, có tư tưởng "vô danh nên vô trách nhiệm", không sợ bị xử lý nên tự do phát ngôn và không nghĩ đến hậu quả.
Độc giả từ đó khó có căn cứ, cơ sở để xác định tin thật nếu cơ quan chức năng không kịp thời xác nhận nên tiếp tục phát tán theo cấp số nhân, nhất là những vấn đề "nóng" được nhiều người quan tâm, gây hoang mang trong xã hội.
Theo đó, ông Long đưa ra kiến nghị: "Doanh nghiệp đang phải học cách thích nghi, sống chung với tin giả. Nhưng xử lý tin giả, tin đồn thì doanh nghiệp không thể tự xử lý được, mà cần phải có sự kết hợp của các cơ quan quản lý nhà nước".
Vai trò của báo chí là vô cùng quan trọng
Trước hiện trạng trên, Luật sư Nguyễn Danh Huế, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH Hừng Đông, Đoàn Luật sư Tp. Hà Nội cho rằng chế tài xử phạt của nhà nước đã có, nhưng việc áp dụng và thực thi còn kém hiệu quả.
Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH Hừng Đông phân tích việc các thông tin sai lệch vẫn tràn lan trên mạng không phải do hình phạt của Việt Nam chưa đủ tính răn đe.
“Hình phạt cao không đồng nghĩa với vi phạm pháp luật giảm, trên thực tế dù tăng mức phạt lên nhiều lần thì vi phạm vẫn không giảm. Do đó, các cơ quan Nhà nước khi đưa ra chính sách cần xem xét ở nhiều góc cạnh hơn”, ông Huế nói.
Theo đó, ông Huế nhận định cần nâng cao tinh thần thượng tôn pháp luật của người dân, xây dựng lên hệ tư tưởng và cách hành xử đúng đắn của người dân.
Thứ hai, ông Huế cũng đặt ra vấn đề về trách nhiệm của báo chí, ông cho rằng báo chí không thể nằm ngoài "cuộc chơi" tin giả này. Theo đó, báo chí cần đưa tin nhanh chóng, đúng sự thật, có định hướng dư luận và xây dựng niềm tin đối với độc giả, báo chí truyền thống đưa thông tin phải luôn luôn được kiểm chứng chuẩn xác.
Ngoài ra, độc giả cũng phải có trách nhiệm trong công cuộc chống tin giả bằng cách kiểm tra qua các nguồn khác, không chia sẻ thông tin chưa xác định được nguồn tin.
Bổ sung thêm, Quyền Tổng giám đốc Công ty Cổ phần chứng khoán VNDirect nhấn mạnh đứng trước những thách thức như hiện nay, báo chí, truyền thông cần chú trọng nhiều hơn đến cách cung cấp và khai thác thông tin. Các thông tin tiêu cực cần được cân nhắc kỹ càng hơn trong việc đăng tải, chọn lọc các dữ liệu, chi tiết, góc độ tiếp cận vấn đề để đảm bảo tính khách quan chân thật.
Đồng thời, ông Long chia sẻ quan điểm báo chí cần đưa thêm nhiều hơn các thông tin tích cực để tạo sự cân bằng với các thông tin tiêu cực cũng như tạo dựng niềm tin, thái độ lạc quan và tinh thần xây dựng, kiến tạo đối với người dân.
