Người nông dân sáng tạo
Trong cái lạnh của những ngày đầu năm 2017, chúng tôi đến thăm gia đình người nông dân Nguyễn Hữu Mùi, ở tổ 21, phường Túc Duyên (TP.Thái Nguyên). Ông là nông dân thuần hậu, chất phác, với đức tính chịu khó, ham học hỏi và mày mò trong công việc, gắn cuộc đời mình với nghề nghề gò, hàn và sửa chữa nông cụ phục vụ nông dân. Những năm gần đây, ông còn được biết đến như một nhà sáng chế với sản phẩm máy hỗ trợ thở.
Ông Nguyễn Hữu Mùi bên sản phẩm của mình.
Bên ấm trà nóng hổi như xóa tan đi cái lạnh thấu sương sau cung đường dài, ngồi trò chuyện, ông Mùi cho biết: “Ông sinh năm 1958, trong một gia đình nông dân nghèo ở phường Túc Duyên. Năm 1975, ông tốt nghiệp cấp III, được bố mẹ cho học nghề cơ khí. Năm 1978, tốt nghiệp lớp học nghề, ông xin vào làm công nhân ở cửa hàng sửa chữa mô tô, xe đạp (Công ty phục vụ sinh hoạt TP. Thái Nguyên). Năm 1983, ông xin đi xuất khẩu lao động tại Bungari. 9 năm đi làm thuê nơi xứ người, ông trở về với gia đình và tiếp tục làm lao động tự do".
Cuộc sống riêng chẳng mấy dư dả, nhưng ông luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác. Ông là người đam mê sáng tạo, thích cải tiến các chi tiết máy móc, nông cụ. Nhiều nông dân khi mang máy cày, máy bừa, máy vò chè, sấy chè đến sửa, ông giúp họ thay thế một số chi tiết máy mà không lấy thêm tiền công, song chất lượng máy tốt hơn, sản phẩm làm ra chất lượng hơn.
Cũng từ đam mê sáng tạo, ông đã sáng chế được chiếc máy hỗ trợ thở gọn, nhẹ, bền, đẹp và hữu ích. Nguyên do để ông Mùi sáng chế chiếc máy thở đầu tay là dịp tháng 6/2011, khi đến thăm ông Nguyễn Ngọc Lăng (TP. Thái Nguyên) bị ốm nằm viện nhiều năm. Ông Lăng bị liệt toàn thân và bị liệt cơ thở, nên cuộc sống chủ yếu trên giường bệnh.
"Do cơ thở bị liệt, ông Lăng phải sống nhờ vào máy thở của bệnh viện. Mỗi lần ông Lăng về thăm nhà phải có 2 người phục vụ, 1 người đẩy xe và 1 người bóp bóng hỗ trợ thở. Thấy vậy, ông Mùi bạo gan bảo: “Để tôi làm giúp ông cái máy bóp bóng, tức là máy hỗ trợ thở. Như thế, vợ, con ông sẽ không phải dùng đôi tay bóp bóng nữa”, ông Mùi tâm sự.
Giọng ông Mùi trầm hơn khi chia sẻ đến những tháng ngày bắt tay vào công việc: “Chưa bao giờ tôi nhìn thấy cái máy trợ thở trong bệnh viện nhưng đã nói là phải làm nên tôi quả quyết sẽ làm được. Song khi bắt tay vào việc mới thấy những cái khó bộc lộ, ví như cái máy sao chè, máy vò chè hoặc máy cày, máy bừa bị lỗi kỹ thuật, máy có thể chạy nhanh, chạy chậm hoặc đứng ì ra cũng chẳng chết ai. Nhưng cái máy bóp bóng hỗ trợ thở cho người bệnh mà bị lỗi kỹ thuật, thì... liên quan đến mạng sống con người.
Nghĩ thế, ông cẩn thận đi hỏi người bạn làm bác sĩ chuyên khoa hồi sức cấp cứu về cơ chế thở, đường thở, nhịp tim mạch, số lần thở ra, hít vào/phút... Về nhà, trằn trọc không chợp được mắt, ông trở dậy lấy que đóm chấm vào chén nước trà và phác thảo chiếc máy hỗ trợ thở ra bàn. Cho tới lúc con gà gáy gọi ngày, cũng là lúc ông tìm ra lời giải về chống nhiễm khuẩn hô hấp cho người bệnh khi sử dụng máy hỗ trợ thở.
Áp dụng nguyên lý lọc khói qua nước của điều cày
Ông bảo: “Tôi áp dụng lọc khí theo nguyên lý lọc khói qua nước của điều cày”. Để có linh kiện lắp đặt thành chiếc máy hỗ trợ thở, ông đến các điểm thu mua sắt thép phế, xin mua lại những động cơ điện, bộ điều tốc, bánh răng, trục khuỷu, buli, xích... riêng bóng nhựa ép đẩy khí được mua ở cửa hàng cung cấp thiết bị y tế. Sau hơn 1 tháng lắp vào, tháo ra, kê chỉnh sao cho nhịp máy khi bóp bóng phù hợp với nhịp thở của người bệnh. Sau khi bàn giao máy cho bệnh nhân, ông Mùi tiếp tục theo dõi xem máy hoạt động có ổn định, bảo đảm an toàn cho bệnh nhân hay không.
Chiếc máy được sản xuất từ người nông dân đã giúp ích nhiều người bệnh.
Bà Tô Thị Nga, vợ ông Lăng cho biết: "Chiếc máy hỗ trợ thở do ông Mùi làm ra đã giúp chồng tôi rời bệnh viện về nhà được gần 5 năm rồi. Nhờ có chiếc máy này, gia đình tôi không phải thay nhau vào bệnh viện thăm nom người ốm. Tôi cũng có nhiều thời gian nghỉ ngơi, dọn dẹp nhà cửa và ra vườn trồng rau. Hơn thế, khi về nằm điều trị tại nhà, tôi và các con không phải thay nhau bóp bóng để níu kéo sự sống cho ông ấy”.
Anh Chu Hải Anh, con trai của ông Chu Hồng Việt kể: “Bố tôi bị bệnh u tủy, bắt đầu phải thở bằng máy tạo ô xi từ năm 2009. Nhiều năm liên tục bố tôi nằm trên giường bệnh, bất kể ngày mưa lạnh hay nắng nóng, gia đình luôn phải có người vào bệnh viện thăm nom.
Đầu năm 2014, có người “mách” giúp đường đến nhà ông Mùi để đặt làm. Chẳng biết thật hay hư nhưng tôi vẫn hỏi đường đến nhà ông Mùi để đặt làm máy hỗ trợ thở cho bố. Chỉ sau 1 tuần đặt mua máy, với giá 4,5 triệu đồng, gia đình tôi đã nhận được chiếc máy hỗ trợ thở như ý. Đặc biệt gia đình tôi được sự giúp đỡ của các thầy thuốc trong Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên, bố tôi được phép thở bằng máy do ông Mùi sản xuất. Liên tục trong 30 ngày, ông Mùi cùng tập thể cán bộ, y, bác sĩ theo dõi, điều chỉnh khí thở, nhịp thở. Thấy bảo đảm an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân, bác sĩ Lê Hùng Vương, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu mới gật đầu, bảo: Máy bảo đảm thông số kỹ thuật, an toàn, nhất trí cho bệnh nhân về nhà điều trị".
Ông Mùi tâm sự: “Mọi người thường khuyên tôi nên đi đăng ký bản quyền cho sản phẩm vì nó thực sự hữu ích cho người bệnh và người nhà bệnh nhân. Nhưng tôi nghĩ mình sáng chế chiếc máy hỗ trợ thở là để cứu người, giúp đời, chứ không mảy may toan tính hơn thiệt. Vì mỗi chiếc máy thở của tôi làm ra, đồng nghĩa với việc có một người được tiếp tục sống”.
Ông Mùi rất mong được giúp đỡ nhiều người bệnh.
Trên đường rời nhà ông Mùi đi về tôi thầm suy nghĩ: Con người ta sinh ra ở đời, dù lâm vào hoàn cảnh nào cũng khao khát được sống. Ông Mùi, một nông dân chân chất đã tự làm được chiếc máy hỗ trợ thở để nhiều người được sống. Ông không phải nhà khoa học, không phải giáo sư, kỹ sư chế tạo, lại càng không chờ cậy dự án, ngân sách Nhà nước cấp để đầu tư cho công trình nghiên cứu khoa học. Ông lẳng lặng làm và coi đó là một công việc bình thường. Và tôi biết, để lắp đặt thành công chiếc máy hỗ trợ thở, ông Mùi mất rất nhiều thời gian, có khi cả tháng ròng. Vất vả, tốn kém, nhưng chưa bao giờ ông từ chối khi có người đến nhà đặt làm máy hỗ trợ thở. Vì ông biết không riêng người bệnh, mà còn có rất nhiều người thân của họ đang trông cậy, hy vọng có được 1 chiếc máy hỗ trợ thở để người thân được sống”.
Đại diện UBND phường Túc Duyên cho biết, ông Mùi là người nông dân, người thợ cơ khí nhưng giàu óc sáng tạo. Ngoài việc đưa ra những sản phẩm hỗ trợ người dân, ông còn tự phát minh ra những sản phẩm hỗ trợ những người mắc bệnh. Về nguyên lý, cơ chế hoạt động có hiệu quả thì chính bản thân người bệnh và người nhà sẽ có những nhận định, đánh giá. Góc độ địa phương luôn động viên người dân tự mình sáng tạo phát huy tốt những trí tuệ của bản thân. Song, tất cả những công việc nên có sự cẩn thận và tuân thủ quy định. Mỗi sáng kiến sáng chế hữu ích nên đăng ký bản quyền để được các cơ quan chức năng kiểm định, đánh giá khi đưa vào sử dụng đại trà.
Nguyên Mạnh
