Lễ hội nhằm tôn vinh và tri ân thủy tổ cùng các bậc tiền bối của nghề khai thác yến sào của địa phương.
Sau khi ôn lại lịch sử hình thành và phát triển 694 năm của nghề khai thác yến sào; tôn vinh các tập thể, cá nhân có thành tích trong việc xây dựng và phát triển nguồn tài nguyên yến sào, gần 700 đại biểu đã dâng hương tưởng nhớ công đức của Thủy tổ Đề đốc Lê Văn Đạt và Đảo chủ Thánh mẫu Lê Thị Huyền Trâm.
Theo sử sách, năm 1328, trong chuyến công cán phương Nam, Đề đốc nhà Trần là Lê Văn Đạt phát hiện ra các đảo yến ở vùng biển Bình Khang (tỉnh Khánh Hòa ngày nay), mở ra nghề khai thác yến sào ở nơi này. Ông được suy tôn là thủy tổ của nghề yến sào Việt Nam.
Kế nghiệp Thủy tổ là An phủ sứ Bình Khang Lê Văn Quang, Đình trưởng Bích Đầm cùng con gái là Lê Thị Huyền Trâm, Đại đô đốc Thủy quân Tây Sơn đảm nhiệm sứ mệnh bảo vệ, phát triển các đảo yến.
Ngày 10/5 âm lịch năm Kỷ Sửu (năm 1793), Đại đô đốc Lê Thị Huyền Trâm cùng nhiều tướng sĩ thủy quân Tây Sơn đã anh dũng hy sinh để bảo vệ lãnh hải và các đảo yến. Bà được nhân dân suy tôn là Đảo chủ Thánh mẫu, được thờ tại đền trên đảo yến Hòn Nội.
Từ đó, ngày 10/5 âm lịch hàng năm, người dân địa phương tổ chức cúng giỗ Thánh mẫu Lê Thị Huyền Trâm và tướng sĩ Tây Sơn. Lễ hội Yến sào Khánh Hòa được tổ chức để ghi nhớ công ơn các bậc tiền bối ngành nghề yến sào và những người ngã xuống vì biển đảo quê hương.
Nhân dịp này, công ty sản xuất yến sào đã tặng giấy khen cho 20 cá nhân có thành tích xuất sắc tiêu biểu ngành nghề yến sào năm 2022; tặng quà lưu niệm cho đại diện Chi tộc họ Lê thuộc phường Vĩnh Nguyên và phường Phước Hải (Tp.Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa).
Châu Tường