Dưới tác động của phong trào #MeToo từ năm 2018, Ban tổ chức LHP Cannes đã có nhiều chính sách tiến bộ thể hiện sự cầu thị và cập nhật xu thế. Tại LHP Cannes 2019, lần đầu tiên 50% thành phần ủy ban tuyển chọn là nữ; 26% trong số 1.845 tác phẩm tham gia LHP (từ 39 quốc gia) là do phụ nữ làm đạo diễn. Trong số 69 tác phẩm được lựa chọn tranh giải các hạng mục chính, gồm cả phim truyện và phim ngắn, có 19 phim do phụ nữ làm đạo diễn, tương đương 27,5%.
Đạo diễn người Pháp gốc Senegal Mati Diop làm nên lịch sử tại Cannes 2019, với tư cách nữ đạo diễn da màu đầu tiên có phim tranh giải trong 72 năm lịch sử của Cannes (bộ phim "Atlantics"). Riêng hạng mục phim ngắn, số lượng phim có nữ đạo diễn đã tăng lên 32% và 44% ở hạng mục phim của sinh viên. Đây cũng là năm đầu tiên lễ khai mạc được chiếu trực tiếp tại hơn 600 rạp chiếu phim ở nước Pháp.
Nữ diễn viên 21 tuổi Elle Fanning là giám khảo nhỏ tuổi nhất trong lịch sử Cannes. Ảnh: Matt Winkelmeyer.
Một điểm mới nữa tại LHP Cannes 2019 là việc thành lập dịch vụ bảo mẫu mang tên “Le Ballon Rouge” (Bong bóng đỏ), đặt theo tên bộ phim thiếu nhi của đạo diễn Albert Lamorisse năm 1956. “Bong bóng đỏ” cung cấp một gói dịch vụ hỗ trợ ưu đãi, giúp liên hoan phim trở nên thu hút hơn trong mắt các gia đình có con nhỏ. Cụ thể, trong khuôn viên LHP có một khu vực dành riêng để các bậc phụ huynh cho con bú và thay tã cho em bé, một nhà lều lớn dành cho thiếu nhi, một gian hàng dành riêng cho trẻ nhỏ, quy trình cung cấp phù hiệu miễn phí cho bảo mẫu và trẻ nhỏ, ưu tiên cổng vào cho các gia đình có con nhỏ và xe đẩy... Đồng thời, đường dây nóng chống hiện tượng quấy rối tình dục được thiết lập từ năm 2018 vẫn được duy trì.
Leslie Felperin, cây bút phê bình điện ảnh của tờ The Guardian, tỏ ý hoan nghênh nhưng đồng thời đặt ra nghi vấn về tính hiệu quả của các sáng kiến tổ chức mới. “Đó là một nghĩa cử tử tế, nhưng tôi không chắc liệu có bao nhiêu bà mẹ đang làm việc toàn thời gian dám mơ tới chuyện đưa con mình đến LHP Cannes? Tưởng tượng việc phải đưa xe đẩy của con vào cung Croisette (địa điểm tổ chức Cannes), thật kinh khủng. Bạn còn chẳng đi bộ bình thường từ đầu này sang đầu kia được”.
Diễn viên Alain Delon. Ảnh: Variety.
Ngoài một số đổi mới và bộ VIP dành cho gia đình có con nhỏ, LHP Cannes dường như vẫn chưa sẵn sàng giải quyết các vấn đề nghiêm trọng hơn. Cannes 2019 bị chỉ trích vì trao giải “Cành cọ vàng” cao quý cho diễn viên người Pháp Alain Delon, bất chấp quan ngại về phát ngôn phản đối các cặp đôi đồng tính nhận con nuôi của ông. Alain Delon cho rằng đó là hành động “phản tự nhiên”. Thậm chí nam diễn viên còn từng thừa nhận hành vi tát phụ nữ của mình. Trả lời trang Variety, đại diện liên hoan phim cho biết họ chọn tôn vinh Alain Delon vì ông là “một diễn viên huyện thoại và một phần của lịch sử Cannes”, chứ họ “không trao cho ông ấy giải Nobel Hoà bình”.
Lễ bế mạc LHP năm nay diễn ra yên bình chứ không khiến thế giới phải rúng động như năm trước đó, khi nữ minh tinh người Italy Asia Argento vạch trần "yêu râu xanh" nhà sản xuất Harvey Weinstein với "bãi săn mồi" yêu thích của y chính là tại LHP Cannes, trong đó cô là một nạn nhân từ năm 1997.
Dữ dội, không sợ hãi, Argento chuyển hướng sang những khán giả phục trang quý phái, đại diện cho tinh hoa của điện ảnh thế giới đang ngồi trong khán phòng – những người cô tin rằng không khác gì đồng lõa vì đã cho phép những kẻ như Harvey Weinstein tự do thực hiện hành vi đồi bại. “Hắn sẽ sống trong ô nhục, bị xa lánh bởi chính cộng đồng điện ảnh đã từng tôn vinh hắn, từng che đậy cho tội ác của hắn. Các người biết mình là ai, nhưng quan trọng hơn cả là chúng tôi biết các người là ai. Và chúng tôi sẽ không để cho các người nhởn nhơ thoát tội thêm lần nào nữa”.
Diễn viên người Ý Asia Argento phát biểu hùng hồn trên sân khấu Cannes lần thứ 71, 2018. Ảnh: Valery Hache.
Trước đó, 82 nữ nghệ sĩ đã đồng loạt biểu tình ngay trên thảm đỏ liên hoan Cannes 2018 vì bình đẳng giới. Con số 82 tượng trưng cho 82 bộ phim được phụ nữ đạo diễn từng tham gia tranh giải trong lịch sử Cannes – con số quá ít ỏi khi so sánh với hơn 1.600 tác phẩm đến từ các đạo diễn nam. Nữ đạo diễn duy nhất từng chiến thắng “Cành cọ vàng” là Jane Campion với tác phẩm The Piano, nhưng đó là chuyện đã xảy ra từ năm 1993.
82 nữ nghệ sĩ biểu tình vì bình đẳng giới trên thảm đỏ Cannes năm 2018. Ảnh: David Fisher.
Ban tổ chức LHP Cannes có nỗ lực đáp lại lời kêu gọi yêu cầu họ phải chủ động hơn nữa trong việc giúp đỡ các nạn nhân bị quấy rối hoặc tấn công tình dục tại sự kiện. Năm 2018, Cannes khai trương một đường dây nóng đặc biệt để nạn nhân hoặc nhân chứng có thể gọi điện trình báo sự việc, tố cáo kẻ tấn công.
Tất cả xảy ra trong năm 2018, năm đỉnh điểm của phong trào #MeToo, năm đã được kỳ vọng sẽ trở thành bước ngoặt trong lịch sử LHP Cannes – khi liên hoan phim nhất nhì thế giới này cuối cùng cũng hiện đại hóa, cũng chuyển mình hòa vào dòng chảy của cơn sóng #MeToo toàn cầu. Nhưng có vẻ tình hình không đơn giản và lạc quan được như ta kỳ vọng. Đá đã ném xuống hồ, sóng cũng đã bắt đầu gợn lăn tăn, nhưng lan xa được đến đâu lại là câu chuyện hoàn toàn khác.
Có thể nói, hòn đá #MeToo ném xuống mặt hồ LHP Cannes đã bắt đầu lan sóng. LHP Cannes 2019 vẫn là một sự kiện thành công, dù phải chật vật để đối phó với kẻ thù cố hữu là bóng ma dai dẳng của hàng loạt vụ tấn công tình dục trong lịch sử, cũng như các nỗ lực đảm bảo cân bằng giới tính.
Quốc Tiệp (tổng hợp)
