Loài cây mà chúng ta đang nhắc tới được gọi là cây bạch dương sắt hay bạch dương đen (Betula schmidtii), nó còn được mệnh danh là "mộc vương" - vua của các loại gỗ.
Bạch dương sắt được trồng nhiều ở Primorsky Krai, Nga. Bạch dương sắt còn có tên gọi khác là cây bạch dương Schimdt. Nó được đặt theo tên của nhà khoa học Nga đã khám phá ra loại cây này nhằm tôn vinh ông.
Bạch dương đen là một loài gỗ quý, cây trưởng thành có đường kính 0,7m, cao 20m. Vỏ ngoài thân cây có màu đỏ tươi hoặc đen điểm chấm trắng. Cây có lá ngắn hình bầu dục.
Bạch dương đen thường mọc ở những ngọn núi cao trên 700 mét so với mực nước biển. Chu kỳ sinh trưởng của loại cây này rất dài nên chúng thường có "tuổi thọ" lên đến 300 đến 500 năm.
Bạch dương đen thích ánh sáng, có khả năng chịu lạnh và chịu hạn tốt. Bạch dương đen được tìm thấy ở trên đảo Honshu của Nhật Bản, phía Bắc của Hàn Quốc, Nga, Trung Quốc.
Điểm nổi bật của bạch dương đen là gỗ của nó cứng nhất trên thế giới, cứng gấp 4 lần gỗ keo, gấp 2 lần thép. Nếu dùng vật gì đó gõ vào thân cây sẽ phát ra âm thanh nghe như thể đang gõ vào kim loại.
Ngoài ra, gỗ bạch dương đen nếu dùng dao rạch lên thân cây cũng không hề hấn gì. Thậm chí, bạch dương đen có thể chống lại đạn, ngay cả khi dùng đạn bắn, viên đạn chạm vào cây cũng chỉ để lại một vết mờ mờ, không thể bị suy chuyển.
Hơn nữa, dù thân cây bạch dương đen bị chìm trong nước, nhưng nó vẫn rất khô ráo, có thể khô ráo trong một thời gian dài vì nước không thể thấm vào bên trong.
Theo các nhà khoa học, khả năng đặc biệt của bạch dương đen là do cơ chế sinh trưởng độc đáo của nó. Theo các chuyên gia, trong cây bạch dương sắt có một cơ quan tự phát triển đặc biệt, có thể liên tục hấp thụ các chất dinh dưỡng.
Thông qua các phản ứng sinh hóa phức tạp, các chất này dần dần ngưng tụ và nén chặt thành các thớ gỗ trong thân và cành. Theo thời gian, những chất tích tụ này làm cho gỗ của cây bạch dương sắt trở nên cực kỳ cứng.
Ngoài ra, môi trường sinh trưởng của cây bạch dương sắt cũng đóng vai trò quan trọng giúp nó trở thành "vua của các loài cây". Theo đó, cây bạch dương sắt thường sinh trưởng ở những vùng ôn đới với mùa đông kéo dài và đất đai nghèo dinh dưỡng. Để tồn tại trong môi trường như vậy, loại cây này phải thích nghi và tích lũy những chất dinh dưỡng có được.
Quá trình thích nghi này làm cho các thớ gỗ của bạch dương sắt vô cùng chặt chẽ và chắc chắn. Mật độ phân tử gỗ của cây bạch dương sắt cực cao giúp cây có thể chịu hạn, chịu lạnh rất tốt.
Nghiên cứu khoa học cho thấy sợi gỗ bạch dương sắt rất giàu lignin và cellulose. Các thành phần này tạo thành cấu trúc tương tự như vật liệu composite trong môi trường áp suất cao, điều này cũng cho phép nó có độ cứng cao như vậy. Bên cạnh đó, đặc tính cứng này còn nằm ở lớp vỏ cây không có đàn hồi, từ đó tạo ra lực phản lớn khiến vỏ cây không bị biến dạng khi tác động mạnh.
Với độ cứng cao như vậy, bạch dương sắt có rất nhiều công dụng. Ngoài là vật liệu xây dựng hay nội thất như những loại gỗ thông thường, gỗ bạch dương sắt còn được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp, từ sản xuất các phụ kiện hàng không, phụ tùng xe hơi, tàu tuần dương đến đường ống.
Đặc biệt, vì gỗ bạch dương sắt đủ cứng, ngăn không cho đạn xuyên qua khiến nó trở thành nguyên liệu thô lý tưởng để chế tạo áo giáp và các phương tiện phòng thủ trong lĩnh vực quân sự. Mặc dù hỏa lực của vũ khí hiện đại tiếp tục gia tăng, bạch dương sắt vẫn là một trong những nguyên liệu thô được ưa chuộng để chế tạo các phương tiện bảo vệ thay thế cho thép.
Không chỉ vậy, lá và thân cây cũng được sử dụng trong y học để điều trị một số loại bệnh như phù, sưng, gút, và thấp khớp.
Hiện nay, bạch dương đen do bị khai thác quá mức, tốc độ sinh trưởng chậm nên số lượng loại cây này ngày càng trở nên khan hiếm và nó đang được xếp vào danh sách những loài cây có nguy cơ tuyệt chủng, là loài thực vật cần được bảo vệ.
Minh Hoa (t/h)
