Theo thông tin được bác sĩ Hoàng Tuấn Linh chia sẻ trên Sức khỏe & Đời sống, bọ ngựa còn gọi là con bù cào hoặc ngựa trời hay đường lang. Bộ phận dùng làm thuốc là toàn bộ con bọ ngựa (tên thuốc là đường lang) và tổ bọ ngựa trên cây dâu tằm (còn gọi là tang phiêu tiêu). Người ta thường bắt bọ ngựa còn sống, bỏ đầu, cánh, chân và ruột rồi đem rang chín và tán thành bột, đựng trong lọ kín dùng dần.
Đông y cho rằng, bọ ngựa có vị ngọt mặn, tính ấm, không độc, có công dụng bổ thận cố tinh, tư âm sáp niệu, giải độc trấn kinh; thường được dùng để chữa các chứng di tinh, di niệu..., đi tiểu nhiều lần, hầu họng sưng đau, trĩ hạ, viêm loét, kinh giảm...
Tang phiêu tiêu là cái tổ bọc các quả trứng của con bọ ngựa sống trên cây dâu tằm. Tang phiêu tiêu có vị ngọt, mặn, tính bình, quy vào 2 kinh can và thận, có công dụng bổ thận tráng dương, cố tinh, sáp niệu, an thần, định chí...
Tang phiêu tiêu được thu hoạch dùng làm thuốc và lấy tổ vào tháng 10 đến tháng 1 hằng năm, lấy về phơi hoặc sấy khô, đựng trong lọ kín dùng. Khi dùng thì đập giập rồi sắc cùng các vị thuốc khác hoặc sao giòn, tán bột uống. Liều dùng chung của tang phiêu tiêu là từ 6 - 20g/ngày.
Thông tin với Sức khỏe & Đời sống, GS.TS. Phạm Xuân Sinh cho biết tang phiêu tiêu được sử dụng trong một số trường hợp cụ thể như sau:
- Trị chứng liệt dương, tảo tiết: Dùng 10 tổ bọ ngựa, sao vàng sém cạnh, nghiền thành bột, trộn với bột mẫu lệ (đồng lượng), ngày một liều, uống trước khi đi ngủ. Uống 3 ngày liền. Hoặc dùng tang phiêu tiêu 40g, tỏa dương 40g, long cốt 40g, nhục thung dung 40g, bạch phục linh 40g, mật ong vừa đủ làm hoàn. Đem các vị thuốc tán thành bột mịn rồi trộn kỹ với mật ong, làm hoàn, mỗi lần uống 9g, ngày 2 lần, sáng và tối. Dùng cho các chứng bệnh thận hư, di tinh, dương nuy, bất khởi.
- Trị chứng di tinh, hoạt tinh: Lấy bột tổ bọ ngựa đã sao chế như trên, thêm bột long cốt, đồng lượng, uống ngày 2 lần. Uống liền một tuần lễ.
- Trị đái dầm, đái són: tang phiêu tiêu 10g, long cốt 15g. Dùng dưới dạng nước sắc. Trị tiểu dầm và tiểu không cầm được, không nín được hoặc dùng tang phiêu tiêu (sao vàng), ích trí nhân (sao qua), kim anh (bỏ hạt, sao vàng hoặc chưng với rượu). Các vị thuốc đem tán thành bột, đồng lượng, trộn đều, ngày uống 2 - 3 lần vào lúc đói, mỗi lần 8 - 10g, chiêu với rượu hoặc nước ấm.
- Trị chứng đi tiểu ra chất sánh váng như mỡ (chứng cao lâm), đi tiểu đau buốt: Đem tổ bọ ngựa sao vàng, tán bột mịn, mỗi lần uống 1 cái với nước ấm hoặc với rượu, uống lúc đói.
- Phụ nữ đi tiểu khó cầm: Tang phiêu tiêu sao với rượu, tán nhỏ, mỗi lần uống 8g với nước gừng.
- Khi có thai, tiểu són, không cầm: Dùng tổ bọ ngựa 10 cái sao vàng tán nhỏ thành bột, chia 2 lần uống với nước cơm vào lúc đói.
Kiêng kỵ: Đối với những người ở thể âm hư hỏa vượng, người nhiệt, đầu bốc nóng, đau, hoa mắt, chóng mặt hoặc bàng quang thấp nhiệt, không nên dùng.
Minh Hoa (t/h)
