Ớt là loại gia vị quen thuộc ở Việt Nam, được trồng đại trà và bán ở khắp nơi, từ chợ dân sinh đến siêu thị, giá chỉ vài chục nghìn đồng một kg. Nhưng ở Hà Giang có một loại ớt rất lạ, ít người biết đến, thơm mùi thảo mộc và cay vừa, đó là ớt gió.
Ớt gió còn có tên gọi khác là ớt thóc, kích thước nhỏ li ti như hạt thóc, thường có màu xanh đậm rất bắt mắt.
Mùa vụ ớt thóc thu hoạch chỉ kéo dài khoảng 4 tháng, trong đó vụ thu hoạch rộ từ tháng 6 đến tháng 8. Những người từng có cơ hội được ăn ớt gió cho biết chúng có độ cay vừa phải, không cay gắt như các loại ớt thông thường, hương vị rất riêng, càng ăn càng mê.
Theo Phụ nữ Việt Nam, ớt gió là quả dại trong rừng ở Hà Giang, trước đây chỉ có người dân địa phương hái về ăn. Những cây ớt con mọc lên từ những hạt do chim phát tán, trải qua những cơn nắng cháy da trên những đồi đất đỏ pha đá vôi, đâm chồi sau những cơn mưa chiều. Chỉ vài năm gần đây, ớt gió mới được nhiều hộ dân ở Hà Giang đem trồng làm cây hàng hóa nhưng sản lượng còn thấp.
Điểm đặc biệt là loại ớt này được trồng và chỉ cho năng suất tốt ở cao nguyên Đồng Văn. Mỗi trái chỉ bé bằng đầu đũa, thơm hơn hẳn các loại ớt khác. Ớt khá cay nhưng khi ăn vào không bị rộp miệng như loại thông thường.
Để mua được ớt gió Hà Giang ngon thì nên chọn loại quả được thu hoạch lúc ớt còn xanh, như vậy mới giữ được độ cay dịu, giòn và thơm ngọt chứ không phải thu hoạch lúc chín như những giống thông thường.
Ớt gió Hà Giang có giá đặc biệt cao. Trên chợ mạng, thời điểm đầu mùa, ớt gió có giá 650.000-700.000 đồng một kg nhưng giờ cuối mùa chỉ còn 500.000 đồng. Còn cận Tết giá có thể lên tới 1 triệu đồng/kg nhưng không có hàng để bán.
Ớt gió được đóng túi hút chân không gửi đi khắp các tỉnh thành.
"Lúc đầu rao bán ớt gió ít ai hỏi mua vì giá quá đắt, nhưng khách nào nếu dùng thử lần đầu đều quay lại. Dần dần, người này mách người kia, số người đặt mua ớt gió tăng dần. Ớt khá cay nhưng khi ăn vào không bị rộp miệng như loại thông thường. Giống ớt này chỉ có trồng ở Hà Giang mới có hương vị đặc biệt và không bị lai tạo", anh Chương, người bán ớt gió chia sẻ.
Ngoài bán quả tươi, ớt gió còn được thu mua khi quả còn xanh và được chế biến ra các sản phẩm như ớt gió ngâm dấm, xóc muối và ớt gió gia vị. Giá một hũ ớt gió 200gram hiện khoảng 150.000 đồng, thường được bán cho người sành ăn, hoặc các nhà hàng, du khách.
Dù giá đắt đỏ như thế nhưng chị em thành phố đều tranh nhau mua. Cũng bởi chỉ cần thưởng thức một lần là nghiện luôn cái vị cay nồng, thơm mùi thảo mộc vô cùng đặc trưng của loại ớt này. Hơn nữa, sản lượng ớt gió ở Hà Giang vẫn còn thấp, nhà hàng và các xưởng sản xuất thu mua nhiều nên lượng hàng bán trên chợ mạng rất ít, lúc khan hiếm phải đặt trước chờ mối gom vài ngày mới có hàng.
"Loại ớt này ít người trồng, tôi có họ hàng ở trên đấy, nhờ mua trực tiếp của dân nhưng cũng chỉ lấy được số lượng ít, nhiều khi khách hỏi mà không có hàng để trả", chị Lan (người bán ớt gió trên chợ mạng) chia sẻ với Tri thức & Cuộc sống.
Nhiều người đã từng được ăn ớt gió thì họ đặt cả cân về ăn dần, còn những người chưa từng ăn thì họ mua thử 1-2 lạng. Nhiều người còn đem xay ra để làm tương ớt cũng rất thơm ngon và có thể bảo quản được lâu.
Minh Hoa (t/h)
