Chà là có nguồn gốc từ Trung Đông và là loại cây quý được người dân khu vực này coi trọng. Nguyên nhân là do, chà là là loại cây hiếm hoi chịu được khí hậu khắc nghiệt nơi đây. Quả chà là trở thành thực phẩm sinh tồn, giúp người dân Dubai và Trung Đông vượt qua cơn đói, trở thành biểu tượng cho "vương quốc xa hoa" Dubai hiện tại.
Tuy nhiên, hiện nay, chúng được trồng nhiều ở Địa Trung Hải, Hoa Kỳ và Mexico. Tại Đông Nam Á, Thái Lan và Việt Nam cũng trồng loại quả này.
Chà là có hình dáng tựa quả nho, mọc thành từng chùm lớn ở trên ngọn cây. Quả chà là non có màu xanh, khi chín sẽ chuyển sang vàng hoặc đỏ (tùy thuộc vào từng giống cây). Chà là chín có vị giòn ngọt. Nếu gọt bỏ vỏ ăn sẽ thuần vị ngọt. Song, nếu ăn cả vỏ sẽ có vị chát xen lẫn ngọt.
Chà là rất giàu chất xơ, giúp tiêu hóa tốt. Không dừng lại ở đó, hàm lượng chất xơ có trong loại quả này còn tốt cho việc kiểm soát lượng đường trong máu. Chất xơ có khả năng làm chậm lại quá trình tiêu hóa và ngăn chặn sự gia tăng của hàm lượng đường trong máu. Đó cũng là lý do vì sao các bác sĩ thường khuyên người bệnh sử dụng loại quả này trong các bữa ăn hàng ngày.
Ngoài ra, chà là có một lượng lớn axit béo không bão hòa, nên bằng cách tiêu thụ chúng, bạn có thể giảm viêm, do đó giảm khả năng tăng cân. Chà là cũng rất giàu protein, giàu chất chống oxy hóa. Flavonoid, saponin và phenolics trong chà là có thể giúp kích thích sản xuất insulin chống lại bệnh tiểu đường.
Bổ sung trái chà là vào trong thực đơn hàng ngày còn giúp cải thiện các chức năng của não. Những nghiên cứu được thực hiện ở trong phòng thí nghiệm cho thấy rằng loại quả này có công dụng tốt trong việc giảm viêm, cụ thể là interleukin 6 ở trong não. Mức độ Interleukin càng cao thì nguy cơ mắc các bệnh về thoái hóa thần kinh lại càng lớn.
Bên cạnh đó, một số nghiên cứu được thực hiện trên động vật cho thấy quả chà là có tác dụng hạn chế hoạt động của protein amyloid beta. Khi những mảng tích tụ này được hình thành ở trong não sẽ làm rối loạn khả năng giao tiếp giữa những tế bào não với nhau. Tình trạng này kéo dài có thể làm chết các tế bào não và cuối cùng làm xuất hiện bệnh Alzheimer.
Quả chà là khô.
Ăn trái chà là thường xuyên còn giúp tăng cường trí nhớ. Khả năng học tập của những người thường xuyên ăn chà là cũng tăng lên đáng kể. Đồng thời, những người này cũng sẽ ít lo lắng hơn so với những người không ăn trái chà là.
Quả chà là cũng là nguồn cung cấp sắt rất dồi dào, giúp bổ máu. Ngoài ra, chà là giúp thúc đẩy sức khỏe tim mạch, tốt cho hệ tiêu hóa, bảo vệ xương,... Y học cổ truyền Trung Đông sử dụng các bộ phận khác nhau của cây chà là để điều trị nhiều loại bệnh. Quả chà là non còn có tác dụng tăng khả năng thụ thai của phụ nữ.
Anh Phạm Duy (trú tại phường Khánh Hậu, Tp. Tân An, tỉnh Long An) là một trong những người đã trồng thành công giống cây này ở nước ta. Hiện tại, anh đang sở hữu 2 vườn cây chà là với số lượng hàng trăm cây.
Anh cho biết anh đang xây dựng mô hình khởi nghiệp từ loại cây này để đem lại kinh tế cho gia đình và nhiều hộ dân khác. Hiện tại, anh đang trồng 2 vườn, cây đã cho ra quả bói. “Số lượng có bao nhiêu cũng bán hết vì có công ty bao tiêu, giá bán loại 1 là 600.000 đồng/kg, những quả loại 2 giá bán là 400.000 đồng/kg, còn loại 3 là 200.000 đồng/kg”, anh Duy chia sẻ với Nông thôn Việt.
Anh bắt đầu trồng chà là cách đây khoảng 4 năm về trước. Cây đạt độ tuổi khoảng 2,5 năm là sẽ ra hoa và đậu quả. Vì thế, năm nay, anh bắt đầu thu được hơn 1 tạ quả bói.
Quả chà là tươi loại 1 đang được bán giá khoảng 600.000 đồng/kg
“Quả thu hoạch đến đâu đều bán hết đến đó và tôi bán quả tươi luôn. Mỗi cây ra quả bói được một buồng quả, mỗi buồng cho thu tầm 5kg quả nên cả 2 vườn thu chỉ được hơn 1 tạ quả, bên công ty đến thu mua hết rồi. Có bao nhiêu họ cũng thu mua hết theo giá cả thị trường”, anh nói.
Anh Duy cho biết quả chà là tươi vườn anh trồng được nhân giống từ hạt chà là nhập bên Israel – giống chà là cho quả có độ đường cao hơn và khi cắn vào thì vị chát rất ít. “Không như loại chà là Thái, quả tròn hơn nhưng ăn sẽ thấy vị chát nhiều hơn”, anh nói.
Hiện, trên thị trường, người tiêu dùng sẽ thấy rất nhiều người rao bán chà là khô với mức giá chỉ từ 75.000 đồng/kg. Nói về loại chà là này, anh Duy cho biết đây là chà là Thái và là hàng loại 3 nên giá mới rẻ vậy. Với kiến thức anh đọc được, chà là tươi luôn có giá cao hơn chà là khô. Bởi quả này khi khô thì tinh dầu trong quả không còn nhiều mà chỉ còn lại lượng đường đông đặc lại.
“Loại quả này có điểm đặc biệt đó là quả khô bán ra thị trường đều là để khô tự nhiên. Quả chín cứ để hong gió sẽ tự khô dần vì lượng đường cao nên hầu như không thối. Quả tươi thì phải bán ngay, còn quả khô có thể bảo quản một thời gian và bán dần được nên giá cũng rẻ hơn”, anh nói.
Thông thường hàng loại 3 là những quả nhỏ hoặc hình dáng không mấy tròn trịa, khó bán quả tươi nên họ thường để khô. Đó cũng lá lý do khiến quả khô lúc nào cũng có giá rẻ hơn quả tươi.
Theo tìm hiểu, quả chà là tươi và khô đều có quanh năm, tuy nhiên, chà là tươi ngon nhất khi được thu hoạch từ tháng 11 đến tháng 1 năm sau.
Minh Hoa (t/h)
