Thỏ vằn Trung Trường Sơn – Annamite Stripped Rabbit (Nesolagus timminsi) là loài đặc hữu, chỉ có ở dãy Trường Sơn, khu vực biên giới Việt - Lào.
Thỏ vằn được các nhà khoa học Nga tìm thấy tại Lào năm 1996 và đến năm 2000 tiếp tục tìm thấy chúng ở Việt Nam ở Khu Bảo tồn thiên nhiên Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình) và Pù Mát (Nghệ An).
Thỏ sọc vằn Trường Sơn trưởng thành có trọng lượng khoảng 5kg. Chúng có màu lông vàng rám nắng, xen kẽ những sọc đen giống như vằn hổ chạy dọc cơ thể.
Thỏ vằn được cho là một trong những loài thú cổ còn sót lại và một trong hai loài thỏ có sọc (loài còn lại là Thỏ vằn Sumatra).
Người ta biết rất ít về hệ sinh thái của nó, cũng như tại sao lại có khoảng cách hàng ngàn dặm giữa nó và họ hàng gần nhất của nó, loài thỏ sọc Sumatra (Nesolagus netscheri).
Theo Sách đỏ IUCN, thỏ vằn Trường Sơn đang được xếp vào nhóm nguy cấp (Endangered). Chúng được ước lượng chỉ còn có khoảng 100 - 200 cá thể.
Loài này đang phải đối diện với nguy cơ tuyệt chủng, bị đe dọa nghiêm trọng vì môi trường sống thu hẹp, bên cạnh đó là các hoạt động săn bắn, bẫy thỏ, phá rừng lấy gỗ, chè, trồng cây, xây nhà… của con người.
Đáng chú ý, vào năm 2020, thỏ vằn Trường Sơn được ghi nhận lần đầu tại Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà (Lâm Đồng).
Tiến sĩ Lê Văn Hương, Giám đốc Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà thông tin, loài thú đặc biệt này được phát hiện vào tháng 9/2020, bởi các nhà khoa học Trung tâm Nghiên cứu rừng nhiệt đới thuộc vườn quốc gia này và Viện Sinh thái học miền nam (SIE), Viện Nghiên cứu Động vật hoang dã Leibniz (Leibniz-IZW), Tổ chức Bảo tồn động vật hoang dã toàn cầu (GWC).
Trước đây, thỏ vằn Trường Sơn, loài thú cổ ở dãy Trường Sơn, được cho chỉ có phân bố ở phía bắc và trung Trường Sơn. Ghi nhận mới này cách hơn 400 km về phía nam của vùng phân bố được biết đến trước đó. Việc phát hiện được một quần thể mới có ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo tồn loài thỏ vằn Trường Sơn đang bị đe dọa toàn cầu này.
"Chúng tôi thật sự rất ngạc nhiên khi thấy thỏ vằn Trường Sơn trong dữ liệu thu được từ bẫy ảnh. Không ai có thể nghĩ loài này lại xuất hiện cách một nơi quá xa so với vùng phân bố được biết tới. Điều này cho thấy, chúng ta vẫn biết rất ít về các khu rừng dọc dãy Trường Sơn", Tiến sĩ Andreas Wilting, nhà nghiên cứu từ Leibniz-IZW, nói.
Các nhà khoa học đã lên kế hoạch khảo sát sâu hơn, để đánh giá hiện trạng quần thể của loài và tìm hiểu quần thể mới phát hiện ở Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà có khác biệt về mặt di truyền như thế nào so với các quần thể ở bắc và trung Trường Sơn.
Thỏ vằn Trường Sơn là một trong những loài hiếm và đang bị đe dọa mà các nhà khoa học phát hiện được ở Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà. Các đợt khảo sát từ tháng 9/2020 đến tháng 10/2021, cũng đã ghi nhận được các loài như mang lớn, cầy vằn và gấu chó, góp phần chứng minh Vườn quốc gia Bidoup-Núi Bà là một trong những khu bảo tồn có mức độ đa dạng sinh học cao nhất của Việt Nam.
Minh Hoa (t/h)
