Nhận được tiền thừa kế nhưng không trả cho thân chủ như thỏa thuận
Chiều 3/7, sau 8 ngày xét xử và nghị án, TAND tỉnh Bến Tre đã tuyên án vụ Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản đối với bị cáo Trần Hữu Kiển (SN 1981, nguyên Trưởng chi nhánh Văn phòng luật sư BT - đoàn Luật sư tỉnh Bến Tre).
Bị cáo Kiển được cho là đã lạm dụng sự tín nhiệm, chiếm đoạt hơn 1 tỷ đồng của thân chủ của mình là bà Trương Thị Thu Thủy (ngụ xã Vĩnh Hòa, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre).
Bị cáo Trần Hữu Kiển đứng nghe tuyên án.
Cáo trạng xác định, ông Nguyễn Thơ và bà Trương Thị Là (vợ ông Thơ) là bị đơn trong vụ án Tranh chấp quyền sở hữu nhà và đòi nhà với nguyên đơn là bà Trần Thị Ngọc Trang (SN 1983, ngụ quận Gò Vấp, TP.HCM).
Trải qua 2 phiên tòa xét xử của 2 cấp tòa (TAND TP.HCM và TAND cấp cao tại TP.HCM), cuối cùng, tòa tuyên bà Trang phải có trách nhiệm trả tiền công sức gìn giữ, duy trì 2 căn nhà số 22F và 24 đường Phan Đăng Lưu (phường 6, quận Bình Thạnh, TP.HCM) hỗ trợ di dời cho gia đình ông Thơ số tiền 6 tỷ đồng.
Trước khi được thi hành án, ông Thơ và bà Là mất nên số tiền 6 tỷ đồng được chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ hai của hai bên. 11 người thuộc hàng thừa kế thứ 2 phía ông Thơ ủy quyền cho ông Trần Quang Thuần nhận tiền theo luật thừa kế. Còn bên bà Là, bà Trương Thị Thu Thủy (em ruột bà Là) được chia toàn bộ di sản của bà này.
Ngày 19/8/2014, bà Thủy làm giấy ủy quyền cho luật sư Kiển làm người đại diện cho bà này tham gia việc chia thừa kế với các đồng thừa kế khác. Sau đó, ông Kiển đến cục Thi hành án dân sự TP.HCM tham gia thương lượng với ông Thuần về việc chia số tiền 6 tỷ đồng. Sau nhiều lần thỏa thuận, ông Thuần và Kiển thống nhất chia cho bà Thủy số tiền 1,4 tỷ đồng.
Ngày 27/12/2014, cục THADS TP.HCM đồng ý chuyển số tiền hơn 5,9 tỷ đồng (sau khi trừ chi phí thi hành án và cộng lãi suất phát sinh) vào tài khoản do Kiển và ông Thuần cùng đứng tên. Ngày 29/12/2014, ông Thuần đã chuyển số tiền gần 1,4 tỷ đồng chia cho bà Thủy vào tài khoản cá nhân của Kiển.
Theo hợp đồng thì Kiển phải trả tiền thừa kế cho bà Thủy ngay sau khi nhận được tiền và thanh lý hợp đồng. Tuy nhiên, Kiển đã rút toàn bộ số tiền trên ra khỏi tài khoản cá nhân nhưng không trả tiền cho bà Thủy. Kiển còn nói dối với bà Thủy là chưa thỏa thuận được với ông Thuần về việc chia tiền thừa kế.
Sau thời gian tìm hiểu, bà Thủy biết được Kiển gian dối nhằm chiếm đoạt tiền được thi hành án của bà. Ngày 25/11/2016, bà Thủy chấm dứt, hủy bỏ ủy quyền đối với Kiển đồng thời tố cáo hành vi chiếm đoạt tài sản của Kiển lên Công an tỉnh Bến Tre.
Ngày 29/3/2018, cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bến Tre đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với bị cáo Kiển.
Tại các buổi xử trước đó (26, 27/6/2018), bị cáo Kiển đều cho rằng, khi nhận được tiền từ tài khoản chung chuyển về, bị cáo đã thông báo cho bị hại Thủy. Bị cáo làm mọi cách nhằm mang lại lợi ích cho thân chủ chứ không có ý chiếm đoạt tiền của thân chủ mình.
Bị cáo Kiển trình bày, ngày 29/12/2014, Kiển và ông Thuần (là một trong 12 người thừa kế cùng với bà Thủy) có ký tờ thỏa thuận với nội dung là ông Thuần chỉ đồng ý cho bà Thủy nhận 1 tỷ đồng với ba điều kiện.
"Một là, bà Thuỷ phải giao toàn quyền cho tôi khiếu nại giám đốc thẩm, tái thẩm hai bản án trong vụ tranh chấp trên.
Hai là, bà Thuỷ phải giao toàn bộ tài sản trong vụ tranh chấp trên cho tôi và ông Thuần nếu kết quả giải quyết cho gia đình ông Thơ và những người thừa kế được nhận nhà - đất hoặc giá trị của nhà/đất cho chúng tôi toàn quyền sử dụng.
Ba là, bà Thuỷ phải lập di chúc giao toàn quyền sử dụng, sở hữu các tài sản trong vụ tranh chấp trên cho tôi và ông Kiển. Trong trường hợp được xét xử lại mà kết quả buộc chúng tôi phải trả lại 6 tỷ đồng cho bà Trang số tiền 1 tỷ mà bà Thủy đã nhận thì tôi và ông Kiển chịu trách nhiệm trả thay cho bà Thuỷ", bị cáo Kiển khai.
Ông Thuần trong phần trình bày của mình tại tòa đã khẳng định, do ông nôn nóng chia tiền cho các đồng thừa kế, việc ký vào văn bản ngày 29/12/2014 cũng không ảnh hưởng đến quyền lợi của gia đình ông. Ông Thuần cũng không biết hợp đồng thỏa thuận giữa Kiển và bà Thủy, cũng như không ký bất cứ thỏa thuận dân sự nào với Kiển liên quan đến việc giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án của TAND Cấp cao tại TP.HCM như đã nêu trên.
Bị cáo lập luận do việc thực hiện thỏa thuận các hợp đồng giữa mình và bà Thủy chưa thành nên chưa đồng ý giao tiền thừa kế cho bà Thủy chứ không chiếm đoạt. Bị cáo cũng đã thông báo cho bà Thủy biết việc mình đã nhận được số tiền 1,394 tỷ đồng (gần 1,4 tỷ đồng) từ ông Thuần, nhưng do bà Thủy không chấp nhận các điều kiện do ông Thuần đề ra nên chưa trả tiền chứ không có ý thức chiếm đoạt.
Tuy nhiên, bị hại Thủy cho rằng, sau khi nhận được gần 1,394 tỷ đồng từ ông Thuần, Kiển không hề thông báo cho bà biết mà nói dối với bà Thủy là việc chia thừa kế vẫn chưa giải quyết xong, việc thương lượng chia thừa kế với ông Thuần là rất khó khăn và phức tạp. Từ đó, Kiển đặt vấn đề mua hồ sơ thừa kế của bà Thủy với giá 750 triệu đồng.
Theo bà Thủy, bị cáo Kiển đề nghị bà Thủy bán hồ sơ cho Kiển để Kiển toàn quyền thực hiện việc giám đốc thẩm với giá 750 triệu đồng và bà đồng ý. Lý giải điều này, bà Thủy cho rằng, bà không biết số tiền 1.394 tỷ đồng chuyển về tài khoản của Kiển, nếu biết bà đã không bán hồ sơ, bởi khi bán, bà lỗ 250 triệu đồng.
Trong khoảng thời gian từ ngày 7/7/2015 đến 22/1/2016, Kiển đã ký với bà Thủy ba hợp đồng mua hồ sơ thừa kế với nội dung như nhau. Trong đó, bản hợp đồng mua thừa kế cuối cùng, giữa Kiển và bà Thủy thỏa thuận với nội dung Kiển đồng ý trả cho bà Thủy 750 triệu đồng tiền mua hồ sơ thừa kế, được trả thành 10 lần, mỗi lần 75 triệu đồng. Mặc dù bà Thủy đã đồng ý bán hồ sơ cho Kiển nhưng Kiển vẫn chây ì không chịu trả tiền.
Vì đâu nên nỗi?
Mặc dù bị cáo Kiển không thừa nhận tội, nhưng đại diện VKS thực hành quyền công tố tại tòa trong phần đề nghị của mình đã cho rằng, bị cáo Kiển đã có hành vi gian dối, cố tình kéo dài thời gian trả tiền cho bà Thủy nhằm mục đích chiếm đoạt.
Từ đó, đại diện VKS đề nghị tuyên bị cáo Kiển mức án từ 13 – 15 năm tù, cấm hành nghề luật sư trong thời hạn 5 năm, trả 1 tỷ đồng cho bị hại Thủy, cộng với lãi suất 0,6%/tháng là lãi suất tính từ khi bị cáo nhận được tiền đến khi vụ án được khởi tố.
Phía luật sư bào chữa cho bị cáo Kiển cũng cho rằng bị cáo không có bất kỳ hành vi gian dối nào để chiếm đoạt tiền của bà Thủy. Luật sư đề nghị HĐXX chuyển vụ án hình sự này thành vụ án tranh chấp dân sự. Theo các luật sư, bị cáo Kiển không có hành vi gian dối, do mới chỉ đạt được thỏa thuận tạm thời với ông Thuần nên chưa chuyển cho bà Thủy chứ không phải không trả. Bị cáo chỉ rút tiền về, chờ đưa cho bà Thủy chứ không có ý định chiếm đoạt nên bị cáo không có tội. Trong trường hợp có tội, mong xem xét các tình tiết giảm nhẹ hình phạt, để tuyên bị cáo mức án nhẹ.
Luật sư Nguyễn Đình Hải bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại.
Là người duy nhất bảo vệ quyền lợi cho bị hại Thủy, luật sư Nguyễn Đình Hải (Giám đốc công ty luật Hải Châu – đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) cho rằng, các chứng cứ xác định việc thỏa thuận về việc chia thừa kế giữa ông Thuần và bị cáo Kiển đã đạt được và kết thúc vào ngày 29/12/2014, thể hiện ở việc cục Thi hành án TP.HCM đã chuyển trả số tiến thi hành án vào tài khoản chung giữa Kiển và ông Thuần; Ông Thuần cũng chuyển 1.394 tỷ đồng vào tài khoản của Kiển, số tiền còn lại (trong khoản 6 tỷ đồng) cũng được ông Thuần chia cho các đồng thừa kế. Như vậy, số tiền 1,394 tỷ đồng là tài sản thuộc sở hữu hợp pháp của bà Thủy kề từ ngày 29/12/2014.
Bị cáo Kiển sau khi nhận được tiền đã không thông báo cho bà Thủy biết, mà thực hiện các hành vi gian dối, nói với bà Thủy là việc thương lượng chia thừa kế chưa xong rồi rút ra sử dụng cá nhân. Khi bị phát hiện và tố giác, Kiển nói số tiền trên vẫn còn nguyên, việc chưa đưa tiền là vì bà Thủy chưa ký vào bản thỏa thuận 3 bên ngày 29/12/2014.
Tuy nhiên, lời khai này là gian dối vì các bản sao kê do ngân hàng cung cấp cho cơ quan điều tra cho thấy mệnh giá mà Kiển rút về so với mệnh giá mà Kiển nộp cho cơ quan điều tra là không trùng hợp.
Ngoài ra, 3 bản thỏa thuận bà Kiển ký với bà Thủy trong việc mua hồ sơ thừa kế của bà Thủy với giá 750 triệu đồng đã phủ nhận lời khai của bị cáo khi cho rằng tờ thỏa thuận ngày 29/12/2014 là bị cáo soạn theo yêu cầu của ông Thuần.
Theo luật sư Hải, bị cáo Kiển đang là đại diện của bà Thủy, nhưng lại ký vào bản thỏa thuận ngày 29/12/2014 ở mục “Người làm chứng”, nhưng nội dung tờ thỏa thuận này thể hiện Kiển được hưởng quyền lợi, nghĩa là bị cáo đang giao dịch với chính mình. Điều này trái quy định pháp luật quy định tại khoản 3, điều 141, bộ Luật Dân sự năm 2015.
Sau hơn 5 ngày nghỉ nghị án, HĐXX đã chấp nhận toàn bộ quan điểm luận tội của đại diện VKS, chấp nhận quan điểm bảo vệ quyền lợi của luật sư đại diện bị hại khi nhận định: "Mặc dù, điều tra và tại tòa, bị cáo nói không thừa nhận hành vi phạm tội, nhưng căn cứ vào các chứng cứ, tài liệu có trong hồ sơ vụ án, lời khai của bị hại, người làm chứng đủ khẳng định bị cáo Kiển có hành vi gian dối, cố tình kéo dài thời gian trả tiền cho bà Thủy nhằm mục đích chiếm đoạt. Việc cáo buộc bị cáo Kiển phạm tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản là có căn cứ.
Bị cáo phạm tội thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, xuất phát từ bản tính tham lam, đáng lẽ khi nhận được tiền phải trả, nhưng bị cáo lại bội tín, đưa ra hình thức gian đối nhằm mục đích chiếm đoạt nên cần tuyên mức án nghiêm.
Tuy nhiên, bị cáo phạm tội lần đầu, gia đình có nhiều người có công với cách mạng, nhân thân tốt, được tặng thưởng nhiều bằng khen… nên HĐXX xem xét giảm cho bị cáo 1 phần hình phạt".
Từ các nhận định nêu trên, HĐXX quyết định tuyên phạt bị cáo Trần Hữu Kiển mức án 12 năm tù về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Về trách nhiệm dân sự, Kiển phải hoàn trả hơn 1,17 tỷ đồng cho bà Thủy (gồm 950 triệu đồng gốc và lãi phát sinh 0.6% của 39 tháng tính từ khi Kiển nhận được tiền đến ngày bị khởi tố).
