Theo thông tin tự giới thiệu của chùa Ba Vàng thì ngôi chùa này còn có tên gọi là Bảo Quang tự, toạ lạc trên lưng chừng núi Thành Đẳng, nằm ở độ cao 340m trên một vị trí rất đẹp ở phía tây thành phố Uông Bí (tỉnh Quảng Ninh).
Cho đến nay, vẫn chưa có câu trả lời chính xác chùa Ba Vàng được khai sơn từ khi nào. Theo nội dung khắc trên cây hương đá trước cửa chùa thì chùa xưa được dựng vào năm Ất Dậu, triều vua Lê Dụ Tông, niên hiệu Vĩnh Thịnh (tức năm 1706) và ngôi chùa lúc đó được gắn liền với tên tuổi Ngài Trúc Lâm Ma Ha Sa Môn Tuệ Bích Phổ Giác (1659 - 1758).
Tuy nhiên, căn cứ vào những dấu tích di chỉ được các nhà khảo cổ thêm thì ngôi chùa còn có thể được xây dựng từ sớm hơn, tức là vào thời Trần thế kỷ thứ 13.
Chùa Ba Vàng xưa (được xây dựng bằng gỗ) chỉ còn là phế tích, năm 1993 chùa được trùng tu lại bằng xi măng.
Hình ảnh chùa Ba Vàng cũ.
Hiện vật đáng chú ý nhất của chùa Ba Vàng còn sót lại tới hôm nay là một số di vật bằng đá, bao gồm 1 bia đá cao 0,52 m, rộng 0,38 m, dày 0,12 m, 2 con rùa đá và 1 cây hương bằng đá cao 1,2 m 4 mặt, mỗi mặt rộng 0,22 m. Theo dòng chảy thời gian, chữ Hán trên bia đá và cây hương đá đã mòn, rất khó đọc.
Đến năm 2007, Đại đức Thích Trúc Thái Minh về làm trụ trì chùa Ba Vàng và đến tháng 1/2011, ngôi chùa được khởi công xây dựng lần thứ tư với quy mô to lớn khang trang.
Sau 3 năm xây dựng, chùa đã hoàn thiện một số hạng mục như: Ngôi Đại Hùng Bảo Điện (4500m2), Lầu Chuông (112 m2), Lầu Trống (112 m2), Hành Lang La Hán (200m2), Nhà Bảo Tàng (700 m2), Thư Viện (700 m2), Khu Nhà Tăng (1600 m2), Thiền Đường (960 m2), Cổng Đá, Cổng Tam Quan Trung, Cổng Tam Quan Nội, và một số công trình phụ.
Chùa Ba Vàng mới nguy nga với kỷ lục "Ngôi chùa trên núi có chính điện lớn nhất Đông Dương".
Ngày 9/3/2014 chùa Ba Vàng tổ chức đại lễ khánh thành và nhận bằng kỷ lục "Ngôi chùa trên núi có chính điện lớn nhất Đông Dương"
Nhiều năm nay, chùa Ba Vàng được coi là một trong những điểm đến tâm linh của đất mỏ Quảng Ninh. Sau khi hành hương về núi thiêng Yên Tử, chùa Ba Vàng sẽ là ngôi chùa được du khách đến chiêm bái lễ Phật trong hành trình du lịch tâm linh của mình.
Thế nhưng ngôi chùa này hiện đang nằm trong “tâm bão” dư luận khi mà vừa bị báo chí phản ánh nghi vấn có hoạt động truyền bá chuyện vong báo oán, mỗi năm thu lợi hàng trăm tỷ đồng. Theo đó, chùa Ba Vàng thường xuyên tổ chức những buổi giảng đạo của bà Phạm Thị Yến có nội dung mê tín dị đoan và nhận tiền “trả nợ vong” của các Phật tử.
Đặc biệt, bà Phạm Thị Yến gây bức xúc dư luận vì có bài giảng đạo xúc phạm vong linh người đã khuất là cô sinh viên Điện Biên Cao Thị Mỹ D. bị hãm hiếp và sát hại mới đây.
Ngày 20/3/2019, UBND tỉnh Quảng Ninh có văn bản hỏa tốc gửi UBND TP.Uông Bí về việc kiểm tra, xác minh thông tin nội dung báo chí phản ánh về truyền bá chuyện vong báo oán, chùa Ba Vàng mỗi năm thu trăm tỷ.
Chiều 21/3, Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng có văn bản gửi Ban trị sự Giáo hội tỉnh Quảng Ninh đề nghị làm rõ thông tin phản ánh chùa Ba Vàng truyền bá chuyện "vong báo oán".
Theo đó, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đề nghị Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh tổ chức ngay buổi làm việc với Đại đức Thích Trúc Thái Minh - trụ trì chùa Ba Vàng, để kiểm điểm và làm rõ sự việc. Kết quả của buổi làm việc cần được báo cáo bằng văn bản gấp gửi về Văn phòng Trung ương Giáo Hội Phật giáo Việt Nam để có cơ sở trả lời với báo chí.
Liên quan đến vụ việc nói trên, mới đây báo Tuổi Trẻ thông tin, hình ảnh từ vệ tinh năm 2006 cho thấy chùa Ba Vàng chỉ là một chấm xanh khiêm nhường giữa núi rừng bạt ngàn của TP Uông Bí, Quảng Ninh. Nhưng đến năm 2016, nơi đây đã biến thành một ngôi chùa nguy nga, quy mô lớn ở tỉnh Quảng Ninh.
H.Y (tổng hợp)
