Khói bốc lên tại một địa điểm ở Iran sau đòn không kích của Israel. Ảnh: AFP.
Ngay trước bình minh ngày thứ Sáu, Israel bất ngờ phát động một cuộc tấn công quân sự chính xác sâu trong lãnh thổ Iran.
Các thông tin ban đầu cho thấy Israel nhắm tới nơi ở của các tướng lĩnh cấp cao Iran cùng các nhà khoa học hạt nhân, cũng như một số cơ sở quân sự và cơ sở hạt nhân.
Theo tờ Jerusalem Post, chiến dịch này không phải là hành động tức thời, mà là kết quả của quá trình chuẩn bị lâu dài, khởi đầu bởi một loạt diễn biến mới trong chương trình hạt nhân của Tehran và cảm nhận ngày càng rõ trong giới an ninh Israel rằng thời gian để phản ứng không còn nhiều
Iran vượt "giới hạn đỏ"
Theo đánh giá tình báo của Israel, Iran đã đạt đến ngưỡng quan trọng khi tích lũy đủ lượng uranium làm giàu để chế tạo khoảng 15 đầu đạn hạt nhân, đồng thời tiến hành các cuộc thử nghiệm thực tế. Tốc độ, quy mô và mục tiêu của chương trình hạt nhân không còn mang tính giả định. Những điều từng được nói đến bằng các khái niệm trừu tượng như "tiềm năng", "năng lực", "ý định" thì nay đã trở thành hiện thực có thể triển khai.
Sự chuyển biến này không xảy ra một cách đơn lẻ. Nó song hành cùng các dấu hiệu ngày càng rõ ràng cho thấy Iran đang chuyển giao vũ khí hiện đại và chỉ đạo chiến lược cho các lực lượng ủy nhiệm, đặc biệt là Hamas và Hezbollah. Trong thời gian gần đây, giới chức Israel phát hiện các linh kiện và vật liệu tại Dải Gaza cho thấy sự hỗ trợ trực tiếp từ Tehran, bao gồm cả sự phối hợp cho các cuộc tấn công đa hướng.
Tham mưu trưởng quân đội Israel, Trung tướng Eyal Zamir cho biết nước này đã phát động cuộc tấn công phủ đầu Iran "vì thời điểm đã đến; chúng ta đã đến điểm không thể quay lại".
"Chúng ta không thể chờ đợi thêm thời điểm khác để hành động, chúng ta không có lựa chọn nào khác", ông nói.
"Lịch sử, cả xa xưa và gần đây, đã dạy chúng ta rằng trước những tham vọng hủy diệt của đối phương, chúng ta không được cúi đầu, và vì vậy chúng ta chiến đấu để bảo vệ sự tồn tại của mình. Tự do được trao cho những ai sẵn sàng chiến đấu", ông Zamir nói thêm.
Cửa sổ hành động thu hẹp
Các lãnh đạo quân đội Israel thảo luận về cuộc tấn công phủ đầu Iran vào rạng sáng ngày 13/6. Ảnh: Times of Israel.
Theo các nguồn tin quân sự cấp cao Israel, chiến dịch được bật đèn xanh khi ba yếu tố cùng lúc hội tụ: chương trình hạt nhân của Iran tăng tốc vượt trội, xuất hiện bằng chứng cụ thể cho thấy học thuyết chiến tranh khu vực của Tehran đang hình thành, và khoảng thời gian còn lại để Israel hành động một cách hiệu quả đang ngày càng thu hẹp.
Trong góc nhìn của các nhà hoạch định chiến dịch, đây là thời điểm cuối cùng để ra tay trước khi ưu thế tình báo và năng lực tác chiến của Israel có thể bị bào mòn.
Tuy nhiên, mục tiêu của cuộc tấn công không phải là xóa sổ hoàn toàn chương trình hạt nhân của Iran. Không ai trong Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tin điều đó có thể làm được chỉ bằng một đòn đánh. Chiến dịch được thiết kế nhằm trì hoãn, gây gián đoạn và phát đi thông điệp rõ ràng – cả tới Tehran lẫn các thủ đô khác đang theo dõi – rằng các "giới hạn đỏ" của Israel không chỉ là lời cảnh báo suông.
Đòn tấn công bất ngờ
Từ cách đây vài ngày, Mỹ đã sơ tán nhân viên ngoại giao ở Trung Đông, đề cập khả năng Israel có thể tấn công Iran. Hôm 12/6, tờ Wall Street Journal (WSJ) dẫn nguồn tin từ các quan chức Mỹ giấu tên, cho biết Israel có thể tấn công Iran vào ngày 15/6, ngày phái đoàn Mỹ có cuộc đàm phán tiếp theo với Iran.
Trong trường hợp Iran từ chối đề nghị của Mỹ, Israel sẽ tấn công, quan chức Mỹ cho biết. Tuy nhiên, trên thực tế, Israel đã tấn công phủ đầu vào rạng sáng ngày 13/6, huy động hàng chục chiến đấu cơ phóng tên lửa qua không phận Iraq.
Theo giới quan sát, Israel lựa chọn tấn công đột ngột có thể vì đã nắm được chính xác thông tin về vị trí các mục tiêu, gồm nơi ở của các tướng lĩnh và nhà khoa học hạt nhân Iran.
Vài giờ sau cuộc tấn công, kết quả đã phần nào được hé lộ. Truyền thông nhà nước Iran xác nhận Tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), tướng Hossein Salami thiệt mạng. Ảnh chụp cho thấy trụ sở IRGC tại thủ đô Tehran bị tên lửa Israel đánh trúng.
Tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), tướng Hossein Salami, được xác định thiệt mạng hôm 13/6. Ảnh: AFP.
Tình báo Israel tin rằng, ngoài ông Salami, các nhân vật cấp cao khác của Iran có thể đã thiệt mạng, gồm Tổng tư lệnh Mohammad Bagheri, một số sĩ quan cấp cao và các nhà khoa học hạt nhân.
Ngoài các cuộc không kích, các đặc vụ Mossad của Israel được cho là đã bí mật thực hiện các hành động phá hoại trong lãnh thổ Iran, nhằm vào các địa điểm Tehran bố trí hệ thống phòng không và cơ sở tên lửa.
Phóng viên Barak Ravid của tờ Axios mô tả đây là “các hoạt động phá hoại bí mật sâu bên trong lãnh thổ Iran”.
Nguy cơ xung đột khu vực lan rộng
Theo Jerusalem Post, khác với những đợt leo thang trước đây, giới chức Israel nhận thức rõ rằng tình hình có thể không kết thúc bằng giao tranh chớp nhoáng. Cuộc đối đầu có thể kéo dài hơn, khốc liệt hơn và mở rộng trên nhiều mặt trận – từ Lebanon đến Yemen, Syria và cả Gaza. Bộ chỉ huy phòng thủ nội địa Israel đã điều chỉnh quy trình ứng phó: các hầm đỗ xe ngầm được mở cửa, cầu thang bộ không còn được coi là nơi trú ẩn an toàn, và các hầm ngầm kiên cố trở thành tiêu chuẩn trú ẩn tối thiểu.
Giới chức Tel Aviv nhìn nhận, trong bối cảnh hiện nay, dư địa cho sai sót chiến lược là rất hẹp, và nguy cơ tính toán sai – từ cả hai phía – là điều có thật. Khác với các cuộc đối đầu trước đây vốn có thể hạ nhiệt nhờ các biện pháp răn đe giới hạn, lần này rủi ro lớn hơn nhiều.
Như một quan chức Israel nói: “Tham vọng của Iran không còn mang tính giả thuyết. Mối nguy đã ở ngay trước mắt, và lựa chọn là giữa tấn công phủ đầu ngay lập tức hoặc hối tiếc về sau”. Sau nhiều năm tuyên bố sẽ không để Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, Tel Aviv lần đầu tiên đưa chính sách đó vào thực tế. Và lần này, Israel đã không chùn bước, theo Jerusalem Post.
Đăng Nguyễn - Jerusalem Post, Times of Israel
