Theo The Diplomat, việc quân đội Nga can thiệp quân sự vào Ukraine năm 2014 đã khiến Moscow phải chịu lệnh trừng phạt của phương Tây và chính điều này đã đưa Nga tiến lại gần Trung Quốc.
Kể từ đó, sự hợp tác giữa Nga và Trung Quốc đã phát triển thành đối tác chiến lược dựa trên quan hệ đôi bên cùng có lợi. Dù cho cả Nga và Trung Quốc đều không tuyên bố chính thức là đồng minh của nhau nhưng sự xích lại gần nhau của hai nước này rõ ràng không có lợi cho Mỹ.
Chỉ khi nào cả Moscow và Bắc Kinh xem Mỹ thực sự là đồng minh cho mục tiêu và quyền lợi thì quan hệ tam giác Mỹ-Nga-Trung mới phát triển.
Chiến thắng của ông Donald Trump trong cuộc bầu cử Mỹ có mở ra hy vọng về mối quan hệ thân thiết giữa Mỹ và Nga, đồng thời có thể tạo ra những khoảng cách xa hơn trong mối quan hệ giữa Moscow và Bắc Kinh hay không?
Mối quan hệ của ba siêu cường thế giới Mỹ, Nga và Trung Quốc lâu nay vẫn được xem là “tam giác chiến lược” không giản đơn. Chuyên gia John Mearsheimer cho rằng: “Nếu Mỹ có quan điểm tích cực với Nga sẽ là động lực thôi thúc Nga tham gia liên minh chống lại Trung Quốc”.
Còn chuyên gia vấn đề thế giới Bandow cho rằng Mỹ khi hợp tác với Nga sẽ tạo ra sức mạnh cân bằng và chống lại một siêu cường lớn mạnh là Trung Quốc.
Tuy vậy, xu hướng này hiện có thể sụp đổ bởi nhiều lý do.
Trước hết, ý thức chia cắt quan hệ giữa Trung Quốc và Xô-Viết vào cuối những năm 1950 và 1960 hiện không còn tồn tại. Hơn nữa, cạnh tranh về địa lý giữa Nga và Trung Quốc cũng giảm đi nhiều bởi vì Nga, không giống như thời kỳ Xô-Viết, là siêu cường đứng thứ 2 châu Á. Vì lẽ đó nên ông Trump, dù có mối quan hệ thân thiết với Tổng thống Nga Putin, cũng khó có thể chia rẽ Nga và Trung.
Chắc chắn rằng, mối quan hệ Nga-Mỹ sẽ được cải thiện, ít nhất là thông qua nỗ lực hợp tác chống lại lực lượng khủng bố IS của hai nước. Và rất ít dấu hiệu cho thấy việc cải thiện mối quan hệ Nga-Mỹ sẽ đẩy Moscow xa dời Bắc Kinh.
Thêm nữa, cả Nga và Trung Quốc đều phải chịu sức ép lớn từ phương Tây. Hai siêu cường này đều có ảnh hưởng lớn trong quá trình toàn cầu hóa. Và tất nhiên hai quốc gia này đều có thể tạo nên sự bất ổn trong các cuộc cách mạng đầy màu sắc và phát triển dựa vào nhau trong hệ thống chính trị “không phương Tây”.
Mục tiêu chiến lược cốt lõi hiện nay của Trung Quốc tập trung vào Đông Á, khôi phục sự kiểm soát đối với Đài Loan và tăng cường sức mạnh trên Biển Đông. Trở ngại chính của Trung Quốc là sức mạnh của hải quân Mỹ và liên minh giữa Úc, Nhật và Mỹ. Rào cản chính của Nga là Đông Âu và Liên minh NATO do Mỹ đứng đầu.
Trong nghiên cứu về quan hệ Trung – Nga vừa được viện Nghiên cứu An ninh Liên minh châu Âu công bố, chuyên gia an ninh Trung Quốc có chia sẻ về mối đe doạ của Nga, Trung.
“Trung Quốc cảm thấy căng thẳng trong vấn đề Biển Đông và Nga cảm thấy sức ép từ NATO ở biển Baltic. Nga đang đối mặt với lo lắng từ hệ thống tên lửa chống đạn đạo tại Romania và Ba Lan trong khi Trung Quốc đối mặt sức ép quân sự của Hàn Quốc và Nhật Bản. Trong khi NATO dàn trải sức mạnh về phía Đông thì Mỹ lại tăng cường hiện diện quân sự tại châu Á”, các chuyên gia khẳng định.
Thách thức của phương Tây đã thôi thúc sự hợp tác của Nga và Trung Quốc vì mục tiêu đôi bên cùng có lợi. Đặc biệt, sau khi phương Tây thắt chặt lệnh trừng phạt vào Nga năm 2014, hợp tác giữa Moscow và Bắc Kinh tăng cường. Tháng 5/2014, sau gần một thập kỷ đàm phán, Nga đã ký hợp đồng với Bắc Kinh để xuất khẩu nguyên liệu gas Siberian sang Trung Quốc.
Tổng thống Donald Trump là người rất ngưỡng mộ nhà lãnh đạo Nga, Putin.
Tăng cường quan hệ quân sự cũng là một mục tiêu khác trong quan hệ Nga-Trung. Trao đổi vũ khí giúp Nga khắc phục điểm yếu lớn của mình, một nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu và năng lượng, khỏi sự suy thoái kinh tế và giúp Trung Quốc hiện đại hóa sức mạnh quân sự.
Dù cho quan hệ của Mỹ với cả Nga và Trung Quốc đều căng thẳng dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama nhưng quan hệ Trung Quốc và Mỹ vẫn có những bước phát triển. Điều này được chứng minh rõ ràng qua việc hai nước cùng tham gia nhiều sự kiện hợp tác mà cuộc đối thoại Chiến lược và Kinh tế thường niên Trung-Mỹ (S&ED) là một ví dụ.
Trung Quốc đang duy trì chính sách ngoại giao giống thời cựu Tổng thống Mỹ Nixon trong những năm 1970. Đó là Bắc Kinh muốn gần cả hai siêu cường của thế giới trong tam giác chiến lược Mỹ-Nga-Trung.
Vì lẽ đó nên cách khôn ngoan nhất mà chính quyền của Tổng thống Trump nên lựa chọn là khai thông quan hệ với cả Bắc Kinh và Moscow. Sự kết nối giữa ba bên này sẽ có lợi cho Mỹ. Tuy nhiên, chỉ khi nào cả Moscow và Bắc Kinh xem Mỹ thực sự là đồng minh cho mục tiêu và quyền lợi thì quan hệ tam giác Mỹ-Nga-Trung mới phát triển.
Xem thêm >> 5 thuyết âm mưu lý giải TT Donald Trump đặc biệt yêu quý Nga
Thanh Hiền
