Sau 350 năm nằm trong bóng tối, một bức thư ngoại giao mật được mã hóa từ thế kỷ 17 cuối cùng đã bị các nhà mật mã học hiện đại chinh phục, tiết lộ những lời bàn tán chính trị nhạy cảm ngay tại triều đình của Vua Louis XIV nước Pháp, vốn có thể gây ra một vụ bê bối ngoại giao nếu bị lộ vào thời điểm đó.
Bức thư, được viết bởi nhà ngoại giao Anh William Perwich vào ngày 9/4/1670, đã được giải mã thành công không chỉ một, mà là hai lần bởi hai nhóm chuyên gia độc lập. Một trong hai nhóm này chính là những người đã giải mã thành công các bức thư của Nữ hoàng Scotland Mary vào năm 2023.
Thư của William Perwich gửi Lord Arlington vào ngày 9/4/1670.
Việc giải mã bức thư là một thách thức không hề nhỏ. Các chuyên gia phải đối mặt với một hệ thống mật mã phức tạp, bao gồm việc xác định đúng phương pháp mã hóa (chuyển vị theo cột), tìm ra số cột chính xác (20 cột) và sau đó sắp xếp lại chúng một cách ngẫu nhiên cho đến khi các từ có nghĩa xuất hiện.
Thử thách lớn nhất là xác định các "ký tự rỗng" – những chữ cái được chèn vào để gây nhiễu và cần phải loại bỏ trước khi giải mã. Một manh mối quan trọng đến từ tần suất xuất hiện của các chữ cái. Các nhà mật mã học nhận thấy chữ "Q" xuất hiện tới 8 lần, một con số bất thường trong tiếng Anh. Đặc biệt, 6 trong số 8 chữ "Q" này nằm ở gần lề phải, gợi ý rằng mỗi dòng có thể đã được chèn thêm các ký tự rỗng để lấp đầy.
Bằng cách sử dụng phần mềm bẻ khóa do chính họ phát triển kết hợp với phân tích thủ công chuyên sâu, các đội đã thành công tái hiện lại nội dung bức thư, ngay cả khi người viết đã vô tình bỏ sót một vài chữ cái.
Trái với lo ngại ban đầu rằng nội dung có thể chỉ là những chuyện tầm phào, bức thư đã tiết lộ những thông tin tình báo có giá trị. Sau khi giải mã các mã số đại diện cho tên người và địa điểm, nội dung bức thư được diễn giải như sau:
"Binh lính phàn nàn rằng nhà Vua [Louis XIV] gần đây đã trở nên lạnh nhạt với họ... Họ phàn nàn rằng ông hoàn toàn bị các tình nhân của mình chi phối, những người này không thù ghét [người Hà Lan] cũng như hòa bình, và do đó đã khuyên can [nhà Vua].
[Bộ trưởng Colbert], người đang theo đuổi việc phát triển ngành sản xuất của Pháp, biết rằng chỉ có hòa bình mới thúc đẩy được các kế hoạch của ông.
Tôi nghe một nhân vật lớn nói rằng [nhà Vua] đã nói với em trai mình rằng ông không muốn em trai phản đối chuyến đi [đến Anh] của Madame [vợ của em trai Vua], bởi vì hành trình của bà là vì lợi ích của vương quốc, do đó hầu hết mọi người đều khoe khoang về khả năng có một liên minh".
Lưới ký tự được giải mã bởi Biermann, Lasry và Tomokiyo (tháng 10/2025).
Những lời bàn tán này hoàn toàn phù hợp với bối cảnh lịch sử. "Madame" trong thư chính là Henrietta Anne, em gái của Vua Charles II nước Anh. Chuyến đi của bà tới Anh thực chất là một sứ mệnh ngoại giao bí mật, dẫn đến việc ký kết Hiệp ước Bí mật Dover vào năm 1670. Hiệp ước này được thiết kế để phá vỡ liên minh giữa Anh, Hà Lan và Thụy Điển, lôi kéo Anh cùng Pháp tấn công Hà Lan, điều đã xảy ra vào năm 1672.
Bức thư cho thấy William Perwich đã nắm bắt được những tin đồn về một liên minh sắp xảy ra, cũng như tầm ảnh hưởng của các tình nhân lên quyết định của Vua Louis XIV. Đây là những thông tin cực kỳ nhạy cảm, và việc mã hóa chúng là hoàn toàn cần thiết để bảo vệ an toàn cho nhà ngoại giao này.
Bạch Ngân - National Archives
