Logic ngược
Quy luật cung – cầu tỏ ra chính xác trong phần lớn các trường hợp của cuộc sống: về cơ bản, cái gì hiếm (nguồn cung ít hơn cầu) thì sẽ quý (giá cao) và ngược lại. Tuy nhiên trong bóng đá Anh, ít nhất là đối với các quả phạt góc, thì cán cân cung – cầu không có ý nghĩa nhiều lắm.
Dù luôn được chứng kiến số quả phạt góc nhiều bậc nhất trong số 5 giải VĐQG lớn (bình quân khoảng 10,7 quả/trận), vì phần lớn các CLB ở Premier League vẫn ưu tiên sử dụng các pha xuống biên, các CĐV tại giải Ngoại hạng vẫn thường dành sự hoan nghênh nhiệt liệt cho đội nhà mỗi khi bóng chạm vào người đối thủ và đi hết đường biên ngang.
Điều này xem ra không được hợp logic cho lắm, đặc biệt là nếu xét đến việc các quả tạt (phương án thường được sử dụng nhất trong những tình huống phạt góc) có xác suất ghi bàn không cao: căn cứ dữ liệu các trận đấu của Premier League trong 2 mùa giải 2011/12 và 2012/13, trung bình các đội bóng phải mất tới 73 quả tạt (tính cả bóng sống lẫn bóng chết) để ghi được 1 bàn thắng, và ngay cả những đội tấn công biên tốt như Chelsea hay M.U thì cũng cần tới 45-50 lần tạt bóng.
Chi tiết hơn nữa, cứ 4,87 quả tạt thì mới có một lần bóng đi trúng đích (đến với cầu thủ tấn công bên phía đội nhà) và giáo sư Jan Vecer (Học viện Tài chính Frankfurt, Đức) đã chứng minh rằng việc tạt bóng thậm chí có tác động tiêu cực đến số bàn thắng ghi được.
Tính trung bình, nếu một đội bóng ở Premier League hoàn toàn không sử dụng các tình huống tạt bóng và thay vào đó là các đường chuyền ngắn, sệt để tìm đường vào khu cấm địa thì họ sẽ ghi được thêm 0,57 bàn mỗi trận, và con số này có thể lên tới gần 1 bàn với những CLB mạnh như Arsenal, Tottenham hay Man City.
Không cần phạt góc…
Tất nhiên, những con số nêu trên mới chỉ là dữ liệu thống kê một cách chung chung. Để tránh nhầm lẫn giữa các quả tạt bóng bình thường với các tình huống treo bóng bổng từ chấm đá phạt trực tiếp hoặc phạt góc, chúng ta có thể thống kê riêng số quả phạt góc mà các đội bóng Anh được hưởng trước khi tính toán tới khả năng chúng được chuyển hóa thành bàn thắng.
Trong vòng 5 mùa giải gần nhất thì mỗi CLB tại giải Ngoại hạng kiếm được bình quân 5.35 quả phạt góc/trận, nhưng không phải tất cả các tình huống này đều kết thúc bằng một cú dứt điểm về phía khung thành đối thủ. Sẽ có nhiều quả phạt góc bị hậu vệ đối phương ngăn chặn, bị thủ môn bắt gọn hoặc đơn giản là chúng được thực hiện quá mạnh và đi ra khỏi tầm với của tiền đạo đội nhà.
Theo tính toán của hai giáo sư Chris Anderson và David Sally (ĐH Cornell, Mỹ) thì chỉ có 20,5% số quả phạt góc ở Premier League đến được đúng vị trí đồng đội và trở thành một tình huống dứt điểm, nhưng tất nhiên không phải tất cả các pha sút bóng (hoặc đánh đầu) này đều đi vào lưới.
Trung bình, chỉ có 11% những cú dứt điểm kiểu như vậy thành bàn mà thôi. Như vậy, xác suất để một CLB tại Premier League ghi được bàn từ phạt góc chỉ là (20,5%*11%) = 2,2%, tức là cứ 46 quả phạt góc mới có 1 bàn thắng. Nếu cho rằng mỗi đội được hưởng từ 5-6 quả phạt góc/trận thì họ sẽ phải trải qua tới 9 trận mới có một quả phạt góc thành bàn.
Chưa hết, để đổi lấy xác suất nhỏ nhoi ấy thì đội bóng tấn công còn phải đối mặt với rủi ro bị đối thủ phản công, khi 2 trung vệ đã dâng cao và hiện diện trong vòng 16m50 của đối thủ. Nếu thế, phải chăng các quả phạt góc ở Premier League có hiệu quả ghi bàn rất thấp, phải chăng các CĐV ở giải Ngoại hạng đã sai lầm?
… và cần phạt góc
Tuy nhiên những số liệu khô khan chưa đủ để phản ánh toàn bộ diễn biến của các trận đấu. Đúng là nếu tính toán một cách cơ học thì xác suất làm bàn từ phạt góc là rất thấp, nhưng vấn đề là không phải tất cả các quả phạt góc đều được thực hiện với mục đích làm bàn.
Đơn cử như khi trận đấu đang bước vào những phút cuối và đội dẫn trước được hưởng phạt góc, gần như chắc chắn họ sẽ chuyền bóng ngắn để câu giờ và chẳng dại gì rót bóng bổng vào trong vòng cấm địa. Như vậy, tỷ lệ ghi bàn thực tế từ phạt góc sẽ tăng lên đôi chút.
Quan trọng hơn, nếu so với các pha dứt điểm bóng sống thì hiệu suất của các tình huống dứt điểm xuất phát từ phạt góc cũng không thấp hơn là bao. Trong mùa giải 2012/13, Premier League đã chứng kiến tổng cộng 1063 bàn thắng và 7932 cú sút, nghĩa là – tính bình quân – mỗi tình huống dứt điểm tương đương với 0,134 bàn.
Nói cách khác, hiệu quả của một cú sút cũng chỉ gấp 6 lần một quả phạt góc, và khó có thể nói rằng phạt góc là vô giá trị. Ngoài ra, cũng trong mùa giải trước thì 20 đội bóng ở giải Ngoại hạng đã thực hiện tổng cộng 285.482 đường chuyền, và nếu cho rằng mỗi bàn thắng cần trung bình 3 đường chuyền thì giá trị của một tình huống chuyền bóng thông thường chỉ bằng khoảng 0,011 bàn thắng, tức là bằng 1/2 so với các quả phạt góc.
Tóm lại, những tình huống phạt góc không đến nỗi kém giá trị như Mourinho lầm tưởng, nhất là khi xét đến sự phấn khích mà chúng có thể mang lại (cả cầu trường tạm ngưng trong vài phút trước khi đột ngột vỡ òa nếu có bàn thắng).
- Mỗi giải VĐQG sẽ có một trường phái bóng đá khác nhau và hiệu quả của các lối chơi cũng sẽ khác nhau. Phạt góc cũng không phải ngoại lệ: xác suất làm bàn từ phạt góc ở Premier League cao hơn tới 5-6 lần so với La Liga hay Serie A, và nhỉnh hơn đôi chút so với ở Bundesliga.
Trong vòng 5 năm gần nhất, hệ số tương quan giữa số quả phạt góc và số bàn thắng tại giải Ngoại hạng Anh là 0.06, trong khi mức tương tự ở TBN hay Italia chỉ là 0.01 mà thôi (ở Đức là 0.04). Bạn có cho rằng những con số này là quá thấp?
Nên nhớ là mỗi đội chỉ ghi được trung bình 1,3-1,5 bàn/trận mà thôi, và không phải bàn nào cũng đến sau các quả phạt góc. Tuy nhiên, so với các quốc gia láng giềng ở châu Âu lục địa, ít nhất thì người Anh có lý do để ăn mừng một cách ồn ào hơn bình thường mỗi khi đội nhà được hưởng phạt góc.
Quang Hải (Sao bóng đá)
