Tay hòm chìa khóa của Gaddafi làm gì ở Nam Phi?
Những ngày này, tin tức về số tài sản khổng lồ của vị cựu lãnh đạo Muammar al-Gaddafi đang được cư dân mạng và báo giới hết sức quan tâm. Có nguồn tin cho rằng Gaddafi và gia đình đã tẩu tán số tài sản lớn trị giá hơn 1 tỉ USD sang Nam Phi. Chính quyền Nam Phi xác nhận, các nhà điều tra Libya đang giúp nước này thu hồi tiền mặt, vàng và kim cương đang được bốn ngân hàng và hai công ty bảo vệ ở Nam Phi cất giữ.
Mặt khác, Bashir Saleh - cánh tay phải của Gaddafi đồng thời là người biết chi tiết số tài sản đó ra sao, hiện vẫn đang nhởn nhơ ở Nam Phi dù ông ta có tên trong danh sách truy nã của Cảnh sát quốc tế (Interpol).
Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma.
Nhìn lại lai lịch số tài sản khổng lồ gia đình Gaddafi có được, người ta biết rằng, toàn bộ số đô - la Mỹ kiếm được từ dầu mỏ hay còn được gọi là "vàng đen" đều chui vào túi nhà Gaddafi và thuộc hạ của ông ta. Libya được biết đến là quốc gia có nguồn dầu mỏ dự trữ lớn nhất châu Phi. Dựa vào tài nguyên này mà Nam Phi có được nguồn thu ngoại tệ khổng lồ và đáng lẽ ra, người dân sẽ được "ăn sung, mặc sướng" nhờ nguồn thu đó.
Thế nhưng, họ vẫn đói nghèo bởi tiền đã "bay" vào nhà Gaddafi. Người dân Libya vô cùng bức xúc nên họ đã nổi dậy chống tại chế độ độc tài của Gaddafi hồi đầu năm 2011 và đến giữa năm đó, Gaddafi bị lật đổ và bị bắn chết sau khi bị phát hiện đang trốn trong một ống cống.
Tuy nhiên, người dân Libya vẫn chưa thể lấy lại được tiền mồ hôi nước mắt của họ trong hàng chục năm trời, bởi số tài sản lên đến 80 tỷ USD đã được tẩu tán ra nước ngoài, "một ít" trong số đó (khoảng 1,4 tỷ USD) được cho là đang được cất giấu tại Nam Phi. Nhiều người dân Libya xem số tài sản của gia đình Gaddafi là tài sản quốc gia nên cần phải thu hồi về nước.
Và một phần trong số tài sản tẩu tán đó do Saleh nắm giữ. Saleh là cựu Chánh văn phòng và được coi là "tay hòm chìa khóa" của Gaddafi. Do là người nắm giữ số tài sản ước tính lên đến 40 tỷ USD nên Saleh bị Libya truy nã vì tội gian lận sau khi thoát chết và bỏ chạy ra nước ngoài khi cuộc nổi dậy sắp thành công. Interpol đã truy nã Saleh với tên Bashir al-Shrkawi.
Báo giới Nam Phi từng đưa tin, Saleh không những không bị bắt giữ mà còn được làm khách mời dự lễ kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng Đại hội dân tộc Phi (ANCS) hồi đầu năm 2012 và gần đây dự một hội nghị thượng đỉnh của khối BRIC - các nền kinh tế mới nổi (gồm 5 nước là Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) vào tháng 3/2013.
Nhiều nguồn tin từ Libya cho biết, có người đã trông thấy Saleh tại khách sạn 5 sao Michelangelo ở Johannesburg và tự do đi lại giữa Nam Phi, Swaziland và Niger. Người này cũng trích đoạn các lá thư của Bộ trưởng Tư pháp và Tài chính Libya nhờ người đồng cấp Nam Phi giúp tìm kiếm tài sản của Gaddafi, vốn có thể đã bị chiếm đoạt, hôi của hoặc "gửi" ở Nam Phi và các nước láng giềng khác.
Bashir al-Shrkawi - Tay hòm chìa khóa của Gaddafi đang bị Interpol truy nã.
Phe đối lập lên tiếng
Các nhà điều tra Libya thậm chí đã gặp Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma và Bộ trưởng Tài chính Pravin Gordhan để thảo luận, bàn bạc về nơi cất giấu thực sự của số tài sản và thu hồi chúng. Phát ngôn viên Bộ Tài chính cũng xác nhận, một đoàn được cho là đại diện
Chính phủ Libya đã đến làm việc cùng Tổng thống và khẳng định, một số tài sản của Gaddafi và gia đình ông ta đã được người của chế độ cũ tẩu tán sang Nam Phi. Tổng thống cho hay, họ sẽ mất nhiều thời gian để xác minh những nơi có thể cất giấu số tài sản ấy. Đại diện Đại sứ quán Libya cũng bổ sung thêm, đoàn điều tra được lập để thay mặt nhân dân Libya thu hồi tài sản ở Nam Phi nên rất mong sự hợp tác từ phía Nam Phi.
| Hồi giữa tháng 6 vừa qua, Bộ trưởng Tài chính Nam Phi Pravin Gordhan đã đưa ra quyết định hoàn trả tài sản của ông Gaddafi cho Libya sau khi có cuộc gặp với ban lãnh đạo mới của Chính phủ Libya. Đây là thỏa thuận đầu tiên của Libya với một trong nhiều quốc gia mà ông Gaddafi và gia đình từng cất giấu tài sản. Ông Gordhan cho biết, trong một tuyên bố: "Việc trả lại tiền và tài sản cho Libya sẽ được thực hiện theo các quy định của Liên hợp quốc". Ông Gordhan nói thêm rằng, giới chức Libya đang hợp tác với một ủy ban các chuyên gia được Liên hợp quốc ủy quyền nhằm thu hồi các tài sản bị đóng băng của Libya ở nhiều quốc gia. |
Khi nghe được thông tin này, nữ nghị sĩ Dianne Kohler Barnard thuộc đảng đối lập Liên minh dân chủ (DA) đã yêu cầu bắt ngay Saleh: "Nếu những thông tin trên là đúng thì cần bắt giữ ngay Saleh để làm rõ sự việc. Nếu hắn còn nhởn nhơ, thì rõ ràng Nam Phi đang cố tình che giấu một kẻ tội phạm bị truy nã. Hắn đang làm gì ở đất nước chúng tôi khi đang bị truy nã quốc tế? Nếu chúng tôi có thông tin tình báo hình sự, hẳn chính phủ phải biết ông ta là ai và bắt ông ta lập tức. Nhưng có lẽ ông ta được bao che, có thể theo chỉ đạo của nhân vật số một. Làm sao mà một người bị Interpol truy nã lại được bảo vệ như thế?".
Nhân vật số một bà Barnard nhắc đến chính là Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma. Bà cho hay: "DA cũng đã yêu cầu Bộ Hợp tác và quan hệ quốc tế xác nhận hoặc phủ nhận việc cựu Tổng thống Cộng hòa Trung Phi (CAR) Francois Bozize đang tị nạn ở Nam Phi (ông Bozize đã rời Cameroon do bị chính phủ CAR truy nã vì tội bắt cóc, giết người và chống lại nhân loại).
DA cho biết, Saleh và Bozize đều là đối tượng bị truy nã nên không được phép nhập cảnh Nam Phi. Chúng ta phải có hành động khẩn cấp để sửa sai, để thế giới biết, Nam Phi sẽ không tự cho phép trở thành chỗ trú ẩn an toàn cho bọn tội phạm quốc tế".
Phát ngôn viên của Đảng dân tộc Phi ANC không đưa ra lời bình luận nào cho sự việc này. Trong khi đó, phát ngôn viên của phía cảnh sát Nam Phi, thiếu tá Phuti Setati nói rằng, họ không nhận được chỉ đạo nào về vấn đề này: "Tôi không hề được nghe đến những cáo buộc trên nên không thể bình luận gì vào lúc này".
An Mai (Theo Guardian/Sunday Times)
