Trải qua 5 lần sửa đổi, bổ sung, Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đã góp phần xử lý các bất cập phát sinh trong từng giai đoạn, có nhiều điểm sáng so với những bản dự thảo trước đây, thể hiện sự rõ ràng, minh bạch và nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong xây dựng văn bản pháp luật.
Song một số ý kiến đề nghị cân nhắc thận trọng, chưa áp dụng thuế ngay, trong khi một số khác cho rằng việc chỉ đánh thuế đối với đồ uống có đường là chưa toàn diện, vì còn nhiều sản phẩm khác cũng chứa đường và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Tại hội thảo "Góp ý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi" do Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) tổ chức vào sáng 7/3, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về việc đưa nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Tại hội thảo, TS. Nguyễn Văn Phụng – nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp lớn (Cục Thuế - Bộ Tài chính) đánh giá, đã có nhiều ý kiến được cơ quan chủ trì soạn thảo nghiêm túc tiếp thu, chỉnh sửa dự thảo luật để nội dung quy định tại các điều luật được rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu, đảm bảo sự thống nhất, liên thông với các luật chuyên ngành.
Lấy ví dụ cụ thể, ông Nguyễn Văn Phụng cho rằng: Mặt hàng điều hoà nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống sử dụng chất làm mát gây hại cho tầng ô dôn, tác động tiêu cực đến môi trường và khí hậu… Tuy có nhiều ý kiến đề nghị bỏ, nhưng qua thảo luận, được đại biểu quốc hội và công luận ủng hộ tiếp tục áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này.
TS. Nguyễn Văn Phụng – nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp lớn (Cục Thuế - Bộ Tài chính) phát biểu tại hội thảo.
Mặc dù cơ quan soạn thảo đã có những tiếp thu, giải trình cụ thể với một số vấn đề, nhưng theo các chuyên gia tại hội thảo, đối với đề xuất bổ sung mặt hàng nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường từ 5gram/100ml được nêu ra vẫn gây ra nhiều tranh luận.
Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư Vấn Thuế Việt Nam, Trọng tài viên VIAC, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế cho rằng, cần xem xét kỹ lưỡng số liệu nghiên cứu của các chuyên gia về quan hệ tăng thuế TTĐB ở khâu sản xuất tác động giảm doanh thu thương mại, dịch vụ dẫn đến giảm thuế GTGT, TNDN, TNCN.
Cùng với đó là xác định hiệu quả của việc tăng thuế TTĐB đến tổng thu ngân sách Nhà nước liên quan đến sản phẩm chịu thuế.
Thế nhưng trong bối cảnh doanh nghiệp đang cố gắng khôi phục phát triển sản xuất kinh doanh hậu đại dịch Covid-19, bị ảnh hưởng bới biến động chính sách phát triển kinh tế, thuế quan của nước Mỹ thời Donald Trump thì cần đánh giá kỹ lưỡng về tác động việc tăng thuế TTĐB.
Theo bà Cúc, khái niệm về nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam chưa rõ ràng, gây khó khăn trong thực hiện. Bà Cúc cho rằng thay vì tăng thuế, thì nên có các biện pháp đồng bộ để định hướng thay đổi hành vi, tiêu dùng nhằm tăng cường sức khỏe, nâng cao thể lực cộng đồng.
Do vậy, lần này nên cân nhắc kỹ càng thấu đáo có bổ sung nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB? Trường hợp nếu phải đưa vào diện chịu thuế thì nghiên cứu một lộ trình áp thuế phù hợp?
Toàn cảnh hội thảo.
Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Minh Thảo - Chuyên gia kinh tế nhận định việc tăng Thuế tiêu thụ đặc biệt thời điểm hiện tại đối với một số mặt hàng sẽ tăng thêm gánh nặng cho doanh nghiệp, buộc doanh nghiệp phải thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh, gián tiếp ảnh hưởng đến thu ngân sách Nhà nước cũng như cân đối ngân sách của các địa phương.
TS. Nguyễn Minh Thảo góp ý: "Đề xuất bổ sung nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt chưa thực sự thuyết phục, thiếu những cơ sở khoa học và thực tiễn chứng minh mối quan hệ biện chứng giữa việc áp dụng chính sách thuế này và việc kiểm soát tỉ lệ thừa cân, béo phì, các bệnh không lây nhiễm".
GS, TSKH Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài cũng cho rằng, việc đề xuất bổ sung nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế TTĐB chưa thực sự thuyết phục, thiếu những cơ sở khoa học và thực tiễn.
Theo đó, cần có sự đánh giá kỹ lưỡng nguyên nhân của bệnh thừa cân, béo phì để có những biện pháp phòng bệnh hiệu quả.
"Nếu tiêu thụ nhiều thực phẩm có đường là nguyên nhân chính dẫn đến thừa cân, béo phì thì cần xem xét lại việc áp dụng thuế TTĐB chỉ đối với một nhóm thực phẩm có chứa đường có giải quyết được căn bệnh này hay không?" – GS, TSKH Nguyễn Mại nêu đề xuất.
