Moscow cáo buộc Ukraine đã bắn hạ máy bay Ilyushin Il-76 của Nga tại vùng Belgorod, khiến 74 người trên chuyến bay thiệt mạng, bao gồm 65 binh lính Ukraine bị bắt giữ đang trên đường được đưa tới địa điểm trao đổi tù nhân giữa Nga và Ukraine.
Ủy ban Điều tra Nga trong thứ Năm khẳng định, máy bay trên đã bị bắn hạ bằng tên lửa đất-đối-không do Ukraine sản xuất.
Ukraine khẳng định đã không nhận được cảnh báo nào. Chính phủ nước này không xác nhận hay bác bỏ việc lực lượng nước này đã bắn hạ máy bay nhưng bác bỏ những chi tiết trong báo cáo của Moscow và kêu gọi đề một cuộc điều tra quốc tế.
Andrei Kartopolov, một cựu đại tướng có quan hệ mật thiết với Bộ quốc phòng Nga trước các nhà lập pháp cho biết: “Phe Ukraine đã chính thức được cảnh báo trước, và họ nhận được thông tin đầy đủ 15 phút trước khi máy bay đi vào không phận này”. Ông khẳng định, Bộ tư lệnh quân đội Ukraine đã đưa ra xác nhận về việc nhận được cảnh báo này.
Những khẳng định của ông đối lập với các phát biểu của cơ quan tình báo quân sự Ukraine về việc Nga đã không báo trước chuyện sắp xếp các chuyến bay.
Phát ngôn viên cơ quan tình báo quân sự Ukraine ông Andriy Yusov cho biết, khác với các cuộc trao đổi tù nhân chiến tranh trước, Kyiv đã không nhận được yêu cầu từ Nga về việc tránh tấn công không phận nơi máy bay trên bị bắn hạ. Ông bác bỏ báo cáo của Nga về vụ việc lần này.
Trên truyền hình quốc gia trong ngày thứ Năm, ông phát biểu: “Không có bằng chứng nào được đưa ra xung quanh các cáo buộc này… Không có bằng chứng nào cho thấy, các mảnh vỡ hay những người có mặt trên máy bay”.
Những luận điệu đối nghịch của cả hai bên đã trở thành chuyện thường nhật của cuộc chiến Nga-Ukraine. Vụ việc lần này đặc biệt nghiêm trọng, vì đây là vụ việc có thương vong nặng nề nhất trên lãnh thổ Nga được quốc tế công nhận kể từ khi cuộc chiến nổ ra vào tháng 2 năm 2022 tới nay.
Hội đồng Bảo an LHQ trong ngày thứ Năm đã tổ chức phiên họp theo yêu cầu của Nga nhằm thảo luận về vụ bắn hạ máy bay này. Trưởng phòng chính trị của LHQ bà Rosemary DiCarlo đã khẳng định trước hội đồng rằng LHQ không có trách nhiệm xác minh tình thế xung quanh vụ rơi máy bay.
“Chi tiết rõ ràng là vụ việc xảy ra trong bối cảnh chiến dịch của Nga tại Ukraine và cuộc chiến hiện tại. Để tránh tình hình leo thang, chúng tôi hối thúc các bên liên quan tránh đưa ra hành động, luận điệu hay cáo buộc có thể làm nghiêm trọng hơn cuộc xung đột vốn đã đạt mức nguy hiểm”.
Ảnh: Ủy ban Điều tra Nga/qua Reuters.
“Khiêu khích”
Bộ Quốc phòng Nga trong thứ Tư cho biết, hệ thống phòng không trong khu vực đã được kích hoạt và đã bắn hạ một máy bay không người lái của Ukraine trong khu vực.
Ông Yusov cho biết, Ukraine đã sử dụng máy bay do thám không người lái trong khu vực, và Nga đã triển khai các máy bay tấn công không người lái. Hiện vẫn “chưa có thông tin được xác minh” về các mục tiêu bị Ukraine tấn công.
Trên Radio Svoboda, ông cho biết: “Rất tiếc là chúng tôi có thể đưa ra nhiều tình thế giả định, bao gồm hành vi khiêu khích, cũng như hành vi sử dụng tù nhân người Ukraine làm lá chắn sống để vận chuyển đạn dược và vũ khí cho các hệ thống S-300 (được sử dụng trong cuộc chiến)”.
Cơ quan truyền thông quốc gia TASS đã trích lời Dịch vụ khẩn cấp trong ngày thứ Năm và cho biết, các mảnh vỡ được cho là từ các tên lửa đã được phát hiện tại địa điểm máy bay rơi tại khu vực miền Tây Nam vùng Belgorod trên biên giới Nga-Ukraine.
Trong một tuyên bố đăng tải trên Telegram, các nhà điều tra Nga cho biết, họ đã đưa ra kết luận “bước đầu” với khẳng định, máy bay đã bị tấn công bằng một tên lửa chống máy bay thuộc họ tên lửa Zenit và đã triển khai một cuộc điều tra hình sự.
Ukraine tuyên bố cũng đã tổ chức điều tra khả năng có hành vi vi phạm luật chiến tranh.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong ngày thứ Tư khẳng định cần có thông tin rõ hơn, nhất là về những người đã có mặt trên chuyến bay và cáo buộc Nga đã “chơi đùa với mạng sống của tù nhân Ukraine”.
Nga là bên duy nhất có thể điều tra hiện trường rơi máy bay, và những hình ảnh trên truyền hình đã cho thấy những mảnh vỡ rải rác trên bãi tuyết trống. TASS cho biết, hộp đen của máy bay đã được phát hiện và sẽ được đưa tới Moscow để phân tích.
Ủy viên nhân quyền của Ukraine ông Dmytro Lubinets chia sẻ với Reuters rằng vụ việc này là một chiến dịch phản thông tin của Nga. Ông cho biết danh sách tù nhân chiến tranh thiệt mạng từ phía Nga được chia sẻ bởi các cơ quan truyền thông Nga có bao gồm tên của những tù nhân đã được trao đổi trong các đợt trao đổi trước.
“Phía Nga đã lớn tiếng cáo buộc nhưng không cho phép các bên điều tra tới hiện trường. Họ không cung cấp mẫu vật liệu để phân tích mà chỉ lên tiếng đổ lỗi cho Ukraine”.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
