Ngày 1/10, Nga chính thức đảm nhận vai trò Chủ tịch luân phiên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (UNSC) trong tháng 10.
Đại diện Thường trực của Nga tại Liên Hợp Quốc, ông Vasily Nebenzya, sẽ trình bày chương trình nghị sự hàng tháng của Hội đồng tại một cuộc họp báo tại trụ sở của tổ chức.
Tháng 10 đánh dấu kỷ niệm 80 năm thành lập Liên Hợp Quốc (24/10/1945), sau khi Liên Xô phê chuẩn Hiến chương Liên Hợp Quốc, đảm bảo đủ số lượng phê chuẩn cần thiết để tổ chức này chính thức ra đời.
Hội đồng Bảo an thường tổ chức khoảng 20 cuộc họp mỗi tháng để thảo luận về các vấn đề toàn cầu. Trong tháng 9, Hội đồng đã đạt cột mốc lịch sử với cuộc họp chính thức lần thứ 10.000 kể từ năm 1946, cùng với gần 2.800 nghị quyết được thông qua.
Một trong những chủ đề nổi bật trong tháng 9 là các biện pháp trừng phạt đối với Iran, và cuộc thảo luận này có thể tiếp tục trong tháng 10.
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov (giữa) phát biểu tại một phiên họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc năm 2023. Ảnh: The America Times
Cuối tháng 9, Hội đồng Bảo an đã bác bỏ dự thảo do Nga và Trung Quốc đệ trình, đề xuất gia hạn 6 tháng Nghị quyết 2231 – văn bản nền tảng của thỏa thuận hạt nhân Iran (JCPOA).
Các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Tehran đã có hiệu lực từ ngày 28/9, sau khi nhóm E3 (Anh, Pháp, Đức) kích hoạt "cơ chế snapback". Tuy nhiên, Nga cho rằng việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt này không có giá trị pháp lý do "cơ chế snapback" được kích hoạt với các vi phạm.
Nghị quyết 2231 sẽ hết hiệu lực vào ngày 18/10. Theo ông Dmitry Polyansky, Phó Đại diện Thường trực của Nga tại Liên Hợp Quốc, tất cả các hạn chế và quy định trong văn bản này sẽ không còn hiệu lực sau ngày đó.
Năm 2015, Iran cùng với Trung Quốc, Pháp, Đức, Nga, Anh và Mỹ đã ký Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA), giải quyết cuộc khủng hoảng bắt đầu từ năm 2002 liên quan đến cáo buộc của phương Tây rằng Tehran đang tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân.
Tuy nhiên, vào năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump – trong nhiệm kỳ đầu tiên tại Nhà Trắng – đã tuyên bố rút Mỹ khỏi JCPOA và tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran.
Đáp lại, vào năm 2020, Tehran tuyên bố giảm bớt các cam kết trong JCPOA và hạn chế quyền tiếp cận của các thanh sát viên Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đối với các cơ sở hạt nhân của nước này.
Dù vậy, IAEA vẫn tiếp tục các hoạt động thanh sát cho đến khi căng thẳng giữa Iran và Israel leo thang vào hồi tháng 6, với cao trào là cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran.
Hội đồng Bảo an (UNSC) là cơ quan chính của Liên Hợp Quốc trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
Hội đồng gồm 15 thành viên, trong đó có 5 thành viên thường trực (Mỹ, Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh) với quyền phủ quyết, và 10 thành viên không thường trực được bầu với nhiệm kỳ 2 năm để đảm bảo tính đại diện địa chính trị của cơ quan này.
Vị trí Chủ tịch Hội đồng được luân phiên hàng tháng và được xác định theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Anh của tên các quốc gia thành viên.
Cơ chế luân phiên hàng tháng này mang lại một số ảnh hưởng trong việc thiết lập chương trình nghị sự cho các thành viên không thường trực.
Hội đồng có quyền áp đặt các biện pháp trừng phạt, ủy quyền sử dụng vũ lực và triển khai các sứ mệnh gìn giữ hòa bình, nhưng thường xuyên đối mặt với những lời kêu gọi cải tổ để phản ánh tốt hơn các thực tế địa chính trị hiện nay.
Minh Đức (Theo TASS, CFR)
