Đón chờ hàng chục trận bão từ cực mạnh
Đầu năm 2013 này, một thiên thạch nặng trên 10 tấn, có sức công phá bằng 20 quả bom nguyên tử đã lao vào bầu khí quyển của trái đất. Tin đồn càng được củng cố khi các nhà khoa học dự báo trong năm 2013 sẽ có hàng chục trận bão mặt trời (bão từ) với cấp độ cực đại đổ bộ xuống địa cầu.
Cảnh tượng thiên thạch rơi tại Nga hôm 15.2.2013. Ảnh: Reuters
PGS.TS Hà Duyên Châu, nghiên cứu viên cao cấp của viện Vật lý địa cầu, viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam cho biết, chu trình hoạt động của bão mặt trời là 11,2 năm. Cách đây 260 năm, người ta bắt đầu quan sát được bão từ. Đến bây giờ tất cả đã quan sát được 24 chu kỳ, tuy nhiên không phải chu kỳ nào cũng phải chính xác 11,2 năm (có chu kỳ chỉ bảy, tám năm, nhưng có chu kỳ tới 13, 14 năm phụ thuộc vào hoạt động của mặt trời).
“Năm 2001, bão từ đạt cực đại thì năm 2012 sẽ là thời gian hoạt động cực đại của bão từ. Nhưng trong năm ngoái chúng tôi ghi nhận có tất cả 32 trận bão từ, về số lượng là nhiều hơn những năm trước (chỉ khoảng 9 – 10 trận) nhưng không mạnh hơn. Hiện nay đã gần hết tháng 2.2013, chúng tôi chưa ghi nhận được trận nào. Như vậy nó sẽ xuất hiện vào năm 2013 hoặc có thể sang tới năm 2014. Theo dự đoán, năm 2013 sẽ có khoảng 40 – 45 trận bão từ và có khả năng có những trận cực đại, cường độ có thể lên tới 500 – 600 nT”, ông Châu nói.
Vào năm 1989, những trận bão từ cường độ cực đại đã làm hỏng hệ thống truyền tải điện của Canada, thiệt hại hàng tỉ USD. Tương tự, vào năm 1997 vệ tinh AT&T của Mỹ cũng bị phá hỏng. Hiện có thể dự báo được bão từ với các cấp độ thời gian: chu trình 11 năm, 1 tháng, 1 – 2 ngày và nửa tiếng. Dù không phải là hiểm hoạ huỷ diệt, những bão từ cũng ảnh hưởng to lớn tới nền kinh tế: tác động tới đường dây truyền tải điện, đường ống dẫn dầu khí, hoạt động vệ tinh nhân tạo, máy bay và tới sức khoẻ con người như hệ xương khớp, tim mạch, thần kinh.
Đặc biệt, theo ông Châu, hiện nay chúng ta dùng công nghệ GPS nhiều, bão từ có thể làm mất tín hiệu GPS từ vệ tinh xuống, hoặc máy bay sẽ khó điều chỉnh hướng lái, thậm chí tác động tới những vật thể mà con người đưa vào trong không gian. Để phòng tránh, các chuyến bay cần tránh xa thời điểm xảy ra bão từ. Những người bệnh thần kinh, tim mạch, xương khớp phải chú ý cẩn thận khi tham gia giao thông, không làm việc trên cao. “Nhưng dù hoạt động của mặt trời có đạt cực điểm vào năm 2013 thì những tác động của nó cũng không thể gây nên ngày tận thế”, ông Châu khẳng định.
Năm của sao chổi
Trong khi nhiều người vẫn lo lắng về năm “thiên tai vũ trụ” 2013 thì các nhà khoa học một lần nữa khẳng định đây cũng là năm những người yêu thích thiên văn vũ trụ được tận hưởng những bữa tiệc đầy màu sắc từ những hiện tượng thiên văn thú vị của bầu trời.
Cụ thể, ông Nguyễn Đức Phường, hội Thiên văn – vũ trụ Việt Nam chia sẻ, 2013 sẽ là năm một loạt sao chổi liên tiếp xuất hiện. Đặc biệt, có những sao chổi sẽ “sáng như trăng rằm” – có thể quan sát bằng mắt thường, cơ hội trăm năm có một. Đó là các sao chổi C/2012 S1 (hay còn gọi là ISON) và C/2011 L4 (PanSTARRS), cả hai đều mới được phát hiện vào năm 2011 và 2012. Theo tính toán, hai sao chổi này rất sáng, có thể quan sát được bằng mắt thường. C/2011 L4 (PanSTARRS) sẽ hiện rõ trên bầu trời vào các tháng 3, tháng 4, còn sao chổi C/2012 S1 sẽ xuất hiện rực rỡ vào tháng 10 – 11.2013, thậm chí sao chổi này còn sáng đến tận đầu năm 2014. Đây cũng là cơ hội tốt cho các nhà khoa học nghiên cứu chi tiết sao chổi.
Dù không phải là hiểm hoạ huỷ diệt, những bão từ cũng ảnh hưởng to lớn tới nền kinh tế: tác động tới đường dây truyền tải điện, đường ống dẫn dầu khí, hoạt động vệ tinh nhân tạo, máy bay và tới sức khoẻ con người như hệ xương khớp, tim mạch, thần kinh.
Ông Phường cho biết thêm, ngoài hiện tượng đặc biệt của sao chổi trong năm nay thì cư dân trái đất sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng hai lần nhật thực và ba lần nguyệt thực. Lần nhật thực đầu tiên là nhật thực hình khuyên xảy ra ngày 10.5.2013. Dải nhật thực toàn phần sẽ được quan sát từ Úc tới những hòn đảo trên Thái Bình Dương như Papua New Guinea, đảo Solomon và đảo Gilbert. Nhật thực một phần sẽ được quan sát trên một vùng rộng hơn bao gồm: Úc, Indonesia, New Zealand, Thái Bình Dương. Lần nhật thực thứ hai sẽ xảy ra vào 3.11.2013. Đây là một hiện tượng hiếm vì trong suốt quá trình bóng mặt trăng quét trên bề mặt trái đất, có nơi quan sát được nhật thực toàn phần, trong khi những nơi khác lại chỉ quan sát được nhật thực hình khuyên.
Hiện tượng nguyệt thực đầu tiên sẽ xảy ra ngày 25.4.2013. Nguyệt thực sẽ được quan sát trong một vùng rộng lớn bao phủ một nửa địa cầu gồm: châu Phi, châu Âu, châu Á, Ấn Độ Dương và Úc. Lần thứ hai sẽ là nguyệt thực nửa tối xảy ra ngày 25.5.2012. Nguyệt thực lần này sẽ được quan sát trong một vùng rộng bao gồm: châu Mỹ, Đại Tây Dương, phần lớn châu Phi, phía Nam Thái Bình Dương. Lần nguyệt thực cuối cùng trong năm 2013 cũng là nguyệt thực nửa tối sẽ xảy ra ngày 18.10.2013. Những khu vực như châu Mỹ, Đại Tây Dương, châu Âu, châu Phi, châu Á (trong đó có Việt Nam) sẽ quan sát được hiện tượng này.
Theo Tuổi trẻ
