Theo quy định tại Điều 60 Luật BHXH 2014, người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc có yêu cầu thì được hưởng BHXH 1 lần nếu thuộc một trong các trường hợp dưới đây.
Thứ nhất, đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH hoặc cán bộ, công chức nữ cấp xã hoặc lao động nữ là người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn nghỉ việc mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.
Thứ hai, ra nước ngoài định cư.
Thứ ba, người đang mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV…
Thứ tư, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn… phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.
Ngoài những trường hợp nêu trên, khoản 1 Điều 8 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP còn bổ sung thêm 1 trường hợp người lao động sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH có yêu cầu thì được hưởng BHXH 1 lần.
Để quy định cụ thể hơn, khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13 nêu rõ, người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau 1 năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH 1 lần.
Căn cứ quy định trên có thể thấy, sau khi nghỉ việc 1 năm mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và có yêu cầu thì được hưởng BHXH 1 lần. Nếu thuộc các trường hợp còn lại thì người lao động sẽ được nhận bảo hiểm xã hội một lần mà không cần đợi đủ 1 năm tính từ ngày nghỉ việc.
Cách tính bảo hiểm xã hội 1 lần
Theo Điều 19 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, bảo hiểm xã hội 1 lần được chi trả dựa trên thời gian người lao động tham gia BHXH và mức bình quân tiền lương (Mbqtl) tháng đóng BHXH.
Cứ mỗi năm, người lao động được:
- 1,5 tháng bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014.
- 2 tháng bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
- 22% các mức tiền lương tháng đã đóng BHXH, tối đa 2 tháng bình quân tiền lương tháng đóng BHXH nếu đóng chưa đủ 1 năm.
Lưu ý, mức hưởng BHXH 1 lần không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện, trừ trường hợp người lao động mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng.
Mức hưởng = (1,5 x Mbqtl x thời gian tham gia BHXH trước năm 2014) + (2 x Mbqtl x thời gian tham gia BHXH từ năm 2014)
Trong đó, thời gian đóng BHXH có tháng lẻ thì từ 1 đến 6 tháng được tính là nửa năm, từ 7 đến 11 tháng được tính là một năm.
Trường hợp tính đến trước ngày 1/1/2014, nếu thời gian đóng bảo hiểm xã hội có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng BHXH từ ngày 1/1/2014 trở đi để làm căn cứ tính hưởng bảo hiểm xã hội một lần.
Hồ sơ hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần
Theo Điều 109 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, hồ sơ rút BHXH 1 lần bao gồm:
- Sổ bảo hiểm xã hội
- Đơn đề nghị hưởng BHXH 1 lần
- Đối với người ra nước ngoài định cư, phải có thêm bản sao được công chứng, chứng thực một trong các giấy tờ sau:
+ Giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc thôi quốc tịch Việt Nam.
+ Hộ chiếu do nước ngoài cấp.
+ Thị thực của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp có xác nhận việc cho phép nhập cảnh với lý do định cư ở nước ngoài.
+ Giấy tờ xác nhận về việc đang làm thủ tục nhập quốc tịch nước ngoài.
+ Giấy tờ xác nhận hoặc thẻ thường trú, cư trú có thời hạn từ 5 năm trở lên của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp.
Các giấy tờ tiếng nước ngoài phải được dịch sang tiếng Việt và có công chứng, chứng thực.
- Đối với người đang mắc bệnh nguy hiểm tới tính mạng phải có thêm trích sao hồ sơ bệnh án.
Điều 110 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 nêu rõ, trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ của người đủ điều kiện hưởng, cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ giải quyết và tổ chức chi trả bảo hiểm cho người lao động.
Theo khoản 2 Điều 2 Quyết định 166/QĐ-BHXH, để được hưởng BHXH 1 lần, người có nhu cầu nộp hồ sơ tại cơ quan BHXH quận/huyện hoặc cơ quan BHXH tỉnh (trong trường hợp BHXH được phân cấp giải quyết hưởng BHXH 1 lần) tại nơi cư trú (nơi đăng ký thường trú hoặc tạm trú).
Hoàng Mai
