Những ngày đầu tháng10, cơn mưa tầm tã thi nhau trút nước lên mảnh đất Đà thành. Khi mà người người tìm cho mình những góc vắng ấm áp để trốn mưa, để tìm an nhàn thì hàng chục hộ dân thôn Vân Dương 1, Vân Dương 2 (xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang, TP.Đà Nẵng) vẫn đều đặn tập trung trước cổng 2 nhà máy thép Dana Úc, Dana Ý...
Những tốp người ngồi com rúm lại với nhau, mặt mày ai nấy đều tái bạch, lạnh ngắt. Một tấm bạt dựng lên ngay sát cổng chính nhà máy Dana Ý chẳng đủ che mưa cho chừng ấy con người. Họ nhìn nhau, chẳng nói chẳng rằng, thi thoảng lại đưa tầm mắt ra xa xăm vô định. Hiu hắt! Đến buồn, đến tội!
Cụ Lê Thị Điểu năm nay đã 80 tuổi. Dáng cụ nhỏ thó. Đôi tay đã bong, xơ vì thấm mưa lạnh những ngày qua, nhưng khi được hỏi cụ rất dứt khoát nói lên những tâm tư, nguyện vọng. Theo lời cụ, đã gần một tuần nay, cụ ăn dầm ở dề trước cổng nhà máy. Bởi cụ quan niệm, cụ già rồi có chết cũng chẳng sao đâu! Cụ ra đây chỉ để phản đối nhà máy thép hoạt động ô nhiễm. Cụ cấm con, cấm cháu đi theo cụ, bởi chúng lo làm, lo ăn... Phần nữa cụ sợ cái tính sốc nổi của thanh niên khi tập trung đông người sẽ dễ "sinh chuyện"?!
Cụ Lê Thị Điểu bày tỏ những bức xúc về nhà máy thép gây ô nhiễm.
Làng Vân Dương của cụ Điểu hơn 20 năm về trước đẹp lắm, yên bình lắm. Ngôi làng được bao quanh bởi ruộng đồng, bởi núi đồi. Làng trong sạch đến độ người ta múc nước giếng lên uống ừng ực mỗi khi đi làm đồng về, người người mở toang từng cánh cửa đón gió lồng mát mỗi đêm. Người Vân Dương cứ thế lớn lên khỏe mạnh, phơi phới. Kể sao hết những cụ ông, cụ bà ngót nghét trăm tuổi.
Nhưng rồi! Khoảng 10 năm trở lại đây, khi 2 nhà máy Dana Úc, Dana Ý "mọc" lên đã trở thành nỗi ám ảnh, đã trở thành ác mộng của người Vân Dương. Đó là khói, là bụi, là tiếng ồn, là mùi hôi..., là trăm ngàn thứ từ "công nghệ thép" thi nhau "xâu xé" lấy những con người nhỏ bé.
"Khó bụi bay ra, rỉ sắt thép bay ra. Từ 19h đêm trở đi không tài nào chúng tôi thở được. Nhà nào cũng đóng cửa trốn chạy. Tôn lợp mái nhà được 1 năm là hư hỏng vì rỉ sắt, khói bụi... Giờ chẳng ai dám uống nước giếng. Ra đường thì 3-4 lớp khẩu trang. Hơn 10 năm các nhà máy này hoạt động người làng độ 30, 40 tuổi cũng thi nhau đổ bệnh, ung thư... mà chết dần chết mòn", một người dân gay gắt tiếp lời cụ Điểu.
Đứng chen chúc trong nhóm người trước mặt nhà thép Dana Ý, một thanh niên thôn Vân Dương 1 tặc lưỡi rằng, có nhà có cửa không được ở, ngày ngày anh ra đây cùng bà con "theo dõi" nhà máy thép. Đằng đẵng nhiều năm trời qua, người dân kêu cứu về việc nhà máy gây ô nhiễm. Khổ! Cực! Đủ bề! Và cứ mỗi lần người dân tập trung trước cổng nhà máy là chính quyền hối hả họp dân, đối thoại. Những lần họp, những lần đối thoại nhiều đến độ ai ai cũng quen mặt với ông Hồ Kỳ Minh, Phó Chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng - người phụ trách lĩnh vực này.
Bên trong các nhà máy thép này vẫn còn rất nhiều nguyên liệu, thành phẩm...
Đầu năm 2018, khi nhà thép này gây ô nhiễm, người dân lại phản đối. Chính quyền Đà Nẵng lại họp dân. Trong quãng thời gian này khi thì Đà Nẵng nói về chủ trương di dân, khi lại di dời nhà máy thép, khi đình chỉ hoạt động, khi cho hoạt động nhà máy. Ngày 26/3/2018, trước rất đông đảo người dân, lãnh đạo Đà Nẵng đã cho biết, cho phép nhà máy thép hoạt động thêm 6 tháng để giải quyết hàng tồn đọng.
Và thời điểm này, cuối tháng 9, đầu tháng 10/2018 chính là lúc hết hiệu lực của con số nói trên. "Trong vòng 6 tháng qua, khi chính quyền nói cho 2 nhà máy hoạt động để giải quyết công việc, chúng tôi đã chịu đựng và không một lần ra tập trung trước cổng. Nay thời hạn trên đã hết, nhưng gần một tuần nay chúng tôi vẫn không thấy động tĩnh gì từ chính quyền. Người dân bức xúc nên đã tập trung trước cổng các nhà máy này để phản đối",
Đặc biệt hơn, trong các ngày 2-3/10, người dân đã bức xúc khi nghe được thông tin từ phía 2 công ty thép Dana Úc, Dana Ý rằng, tại Thông báo số 30/TB-UBND ngày 23/3/2018 của UBND TP.Đà Nẵng không có nội dung nào thể hiện thời hạn hoạt động nấu luyện của 2 công ty, mà là thời gian chỉ đạo, điều hành của UBND TP.Đà Nẵng. Tại công văn số 5402/UBND-STP ngày 13/7/2018, UBND TP.Đà Nẵng giao trách nhiệm cho các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu phương án dừng hoạt động sản xuất thép của Dana Ý và Dana Úc theo quy định của pháp luật. Việc đặt ra thời hạn thực hiện trong vòng 6 tháng đối với các sở, ngành có liên quan thuộc phạm vi chỉ đạo hành chính và nhằm theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc triển khai thực hiện, không liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. UBND thành phố thống nhất để 2 công ty hoạt động sản xuất thép trở lại kể từ ngày 26/3/2018 và không có nội dung nào thể hiện việc giới hạn thời gian hoạt động của 2 công ty. Từ đây, người dân địa phương cho rằng, chính quyền thành phố đã có sự "lập lờ",...
Như báo điện tử Người Đưa Tin đã đăng tải, văn phòng UBND TP.Đà Nẵng vừa ban hành công văn về tiếp tục triển khai kết luận của ban Thường vụ Thành ủy Đà Nẵng liên quan đến hoạt động của 2 nhà máy thép. Theo đó, UBND huyện Hòa Vang, sở Xây dựng, sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẩn trương kiểm tra, báo cáo, đề xuất thiệt hại về nhà ở, sản xuất nông nghiệp cho người dân hai thôn Vân Dương 1 và Vân Dương 2, xã Hòa Liên. Đồng thời, UBND huyện phối hợp với Công an TP.Đà Nẵng chỉ đạo Công an huyện Hòa Vang tổ chức nắm tình hình, có biện pháp xử lý kịp thời, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên 2 địa bàn thôn này. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, giải thích để người dân hiểu, ủng hộ chủ trương của thành phố trong việc xử lý hoạt động sản xuất thép trên địa bàn theo quy định pháp luật.
Phía UBND TP.Đà Nẵng cũng có yêu cầu, trên cơ sở kết quả đo đạc và phân tích mẫu môi trường của đơn vị quan trắc môi trường, cung cấp giao cho sở TNMT phối hợp với các đơn vị, tổ chức công bố kết quả quan trắc môi trường tại 2 nhà máy thép và khu vực xung quanh. Sau đó, tiến hành xử lý vi phạm, về môi trường đối với tổ chức, cá nhân vi phạm nếu có. Riêng Thanh tra thành phố được yêu cầu khẩn trương hoàn thành kết luận thanh tra 2 công ty thép, báo cáo UBND TP.Đà Nẵng.
