Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà có yêu cầu thì được rút BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
(1) Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH (hoặc chưa đủ 15 năm đóng BHXH đối với lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phương, thị trấn) và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.
(2) Người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau một năm nghỉ việc, người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
(3) Ra nước ngoài để định cư.
(4) Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế;
Trường hợp mắc bệnh được hưởng BHXH một lần được hướng dẫn tại Thông tư 56/2017/TT-BYT (sửa đổi tại Thông tư 18/2022/TT-BYT) như sau:
Theo Thông tư 56/2017/TT-BYT , các bệnh được hưởng chế độ BHXH một lần gồm:
Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS đồng thời không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
Các bệnh, tật ngoài các bệnh quy định tại khoản 1 có mức suy giảm khả năng lao động hoặc mức độ khuyết tật từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
Từ ngày 15/02/2023, Thông tư 18/2022/TT-BYT sửa đổi như sau:
Ngoài trường hợp đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS quy định tại điểm c khoản 1 Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người mắc các bệnh, tật có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn được hưởng BHXH một lần
(5) Trường hợp người lao động thuộc một trong các trường hợp sau đây khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu:
- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;
- Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí.
Dựa trên các điều kiện hưởng BHXH 1 lần đã nêu ở trên, người lao động tham gia BHXH bắt buộc chưa đủ 20 năm nếu mất đột ngột thì thân nhân không được nhận BHXH một lần mà sẽ được nhận chế độ tử tuất khi người lao động mất. Chế độ tử tuất bao gồm: mai táng phí và trợ cấp tuất hàng tháng hoặc trợ cấp tuất một lần.
Thứ nhất, về mai táng phí;
Người lao động đang đóng BHXH hoặc người lao động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH mà đã có thời gian đóng từ đủ 12 tháng trở lên. Trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người tham gia BHXH chết.
Thứ hai, về trợ cấp tuất;
1/Trợ cấp tuất một lần:
Người lao động tham gia BHXH dưới 15 năm, không thuộc các trường hợp được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng, thân nhân sẽ được hưởng trợ cấp tuất một lần. Mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của người lao động đang tham gia BHXH hoặc người lao động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014; bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho các năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi;
2/Trợ cấp tuất hàng tháng:
Người tham gia BHXH thuộc một trong các trường hợp sau đây khi chết thì thân nhân được hưởng tuất hàng tháng:
Đã đóng BHXH đủ 15 năm trở lên nhưng chưa hưởng BHXH một lần; chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, …
Thân nhân được hưởng tuất tháng bao gồm:
- Con chưa đủ 18 tuổi, con từ đủ 18 tuổi trở lên nếu suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, con được sinh khi người bố chết mà người mẹ đang mang thai.
- Vợ từ đủ 55 tuổi trở lên hoặc chồng từ đủ 60 tuổi trở lên; vợ dưới 55 tuổi, chồng dưới 60 tuổi nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.
- Cha đẻ, mẹ đẻ, cha - mẹ vợ; cha - mẹ chồng của người tham gia BHXH đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình nếu từ đủ 60 tuổi trở lên đối với nam, từ đủ 55 tuổi trở lên đối với nữ.
Múc trợ cấp tuất hàng tháng đối với mỗi thân nhân bằng 50% mức lương cơ sở tại tháng người tham gia BHXH chết.
Số thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng tối đa là 4 người.
Minh Hoa (t/h)
