Ngày 5/7, bản đầy đủ của Bụi đời Chợ Lớn được đăng tải, phát tán trên nhiều trang mạng và ngay lập tức tạo nên "cơn bão" trên các diễn đàn. Đường link này được chia sẻ với tốc độ chóng mặt, hầu như trang cá nhân của cộng đồng mạng đều cập nhật về bộ phim này. Phim dài 1h27’, tương đương thời lượng 100 phút so với bản phim mà nhà sản xuất dự tính phát hành.
Trước thông tin đó, đạo diễn Charlie Nguyễn cho biết anh vô cùng sửng sốt và hoang mang. Theo Charlie Nguyễn, đây là bản nháp và chưa được chỉnh sửa nên khi lan truyền như thế sẽ để lại những hậu quả nguy hiểm. Khán giả sẽ hoài nghi về bộ phim, về công sức mà ê kíp đã thực hiện, đồng thời sẽ gây nên sự thất vọng không đáng có cho những ai yêu mến điện ảnh. "Khoan nói đến chuyện Bụi đời Chợ Lớn bị cấm chiếu, khoan nói đến chuyện ai đã đăng tải bộ phim này mà không hề nghĩ đến sự tổn thất nặng nề của nhà sản xuất và hậu quả mà họ phải đối mặt trước pháp luật. Tôi hoàn toàn bị sốc và đau buồn như có ai đang giết đứa con của mình. Đây là một bản mà tôi không bao giờ muốn ai xem, vì đó là một món ăn chưa được nấu hoàn chỉnh. Chúng tôi đã bỏ ra bao nhiêu công sức và tiền tỉ để hoàn chỉnh bộ phim cho khán giả. Vậy mà bây giờ tôi phải ngồi đây nhìn mọi người xem một bản nháp thật tệ và đánh giá bộ phim dựa trên bản nháp. Kẻ đăng tải phim là một người kém hiểu biết và quá tàn nhẫn với Bụi đời Chợ Lớn. Hy vọng thủ phạm sớm bị đưa ra pháp luật", đạo diễn Charlie Nguyễn chia sẻ.
Bụi đời Chợ Lớn được phối hợp sản xuất bởi Hãng phim Chánh Phương và Công ty Galaxy. Bộ phim do Charlie Nguyễn làm đạo diễn và viết kịch bản, có sự tham gia của Johnny Trí Nguyễn, Hoàng Phúc, Long Điền, Hà Hiền và Huỳnh Bích Phương... Theo kịch bản, Bụi đời Chợ Lớn mô tả về những cuộc giao chiến đẫm máu giữa các băng nhóm giang hồ ở vùng Chợ Lớn - Sài Gòn để tranh giành địa bàn với nhau. Phim dự kiến chính thức trình chiếu vào ngày 19/4. Tuy nhiên, ngày 7/6, bộ Văn hoá - Thể thao & Du lịch (VH-TT&DL) đã ra quyết định cấm chiếu bộ phim này do vi phạm luật Điện ảnh.
Sau khi phim bị phát tán lên mạng, phía đơn vị sản xuất đã chính thức gửi công văn đến các cơ quan chức năng để tố cáo và đề nghị điều tra tìm ra tổ chức hoặc cá nhân nào đang đưa Bụi đời Chợ Lớn ra công chúng thông qua trang YouTube và một số trang mạng khác. Việc Bụi đời Chợ Lớn lan truyền với tốc độ chóng mặt như vậy đã được đánh giá là gây tổn hại nặng nề đối với những nhà làm phim và đơn vị sản xuất-phát hành, đồng thời ảnh hưởng lớn đến xã hội khi một tác phẩm bị cấm chiếu - chưa hoàn chỉnh, bị phát tán rộng rãi ra cộng đồng.
Đại diện nhà sản xuất này khẳng định: "Đây là một hành động vi phạm pháp luật Việt Nam và làm tổn hại đến uy tín cũng như kinh tế của các công ty tham gia sản xuất phim Bụi đời Chợ Lớn, trong đó có công ty cổ phần phim Thiên Ngân". Được biết, sau khi có quyết định cuối cùng của cục Điện ảnh liên quan đến việc cấm phát hành bộ phim Bụi đời Chợ Lớn, đơn vị sản xuất đã hoàn toàn tuân theo quyết định của cục Điện ảnh và mọi quy định của luật Điện ảnh nói riêng cũng như các quy đinh khác của luật pháp Việt Nam.
Vì vậy, đại diện công ty này cho rằng, bản phim Bụi đời Chợ Lớn đang được phát tán trên trang YouTube và các trang khác, là bản nháp đang trong quá trình chỉnh sửa, không phải bản hoàn chỉnh của bộ phim, đã được người phát tán cố tình gắn tên Galaxy (là tên giao dịch tiếng Anh của công ty phim Thiên Ngân), là sự vu khống trắng trợn.
Theo thông tin báo chí, ông Vũ Xuân Thành, chánh Thanh tra bộ VH-TT&DL, cho biết, hiện cơ quan An ninh Văn hóa đang cùng các lực lượng chức năng phối hợp điều tra vụ việc. Song theo ông Vũ Xuân Thành, hiện cơ quan chức năng vẫn chưa phát hiện ra người phát tán bộ phim này như một số báo đã thông tin. Trước đó, khi trả lời báo chí về việc bộ phim này bị đưa lên mạng, đại diện cục Điện ảnh nhấn mạnh hành vi đưa bộ phim bị cấm chiếu lên mạng là vi phạm pháp luật.
Từ vụ việc trên, nhiều vấn đề pháp lý liên quan đang được cộng đồng mạng bàn luận sôi nổi. Nếu bộ phim này bị người nào đó leak (làm rò rỉ) từ một phiên bản chưa hoàn chỉnh như lời đạo diễn Charlie Nguyễn và hãng phim thì hành vi bị xử lý như thế nào? Chuyên mục "Thử tài tranh tụng" đưa vụ việc ra để bạn đọc cùng trao đổi và bình luận. Hiện có một luồng ý kiến là phải xử lý nghiêm kẻ đã phát tán bộ phim lên mạng xã hội ấy. Bởi trước đó, bộ phim đã bị cấm chiếu vĩnh viễn. Đồng thời, những người có hành vi sao chép bộ phim ra đĩa để bán kiếm lời cũng phải bị xử phạt. Và nhà làm phim, nhà sản xuất, đạo diễn, đơn vị phát hành… nếu có thiệt hại cũng có thể khởi kiện người phát tán phim yêu cầu bồi thường.
Chuyên mục xin giới thiệu bài viết của luật gia Võ Xuân Đạt- Hà Nội. Theo ý kiến của luật gia Đạt thì người phát tán bộ phim này chỉ có thể bị xử lý về hành chính chứ không bị xử lý về hình sự.
Người phát tán phim chỉ bị xử lý về hành chính!
Qua theo dõi trên các phương tiện thông tin đại chúng tôi được biết, bộ phim Bụi đời Chợ Lớn bị phán tán trên mạng internet hiện vẫn đang lan truyền với tốc độ chóng mặt sau những ồn ào quanh việc bị cấm chiếu. Một động thái mới đây nhất mà tôi biết được là An ninh Văn hóa đã vào cuộc vụ phát tán "Bụi đời Chợ Lớn". Hành vi phát tán phim trên các trang mạng xã hội vừa qua cũng không khác gì việc công chiếu, phát hành phim ở rạp. Tức hành vi phổ biến phim trên internet cũng phải tuân thủ luật Điện ảnh và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
Theo quy định của luật Điện ảnh, việc phát hành phim khi chưa có giấy phép phổ biến của cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền về điện ảnh hoặc chưa có quyết định phát sóng của tổng giám đốc Đài truyền hình Việt Nam, giám đốc Đài phát thanh - truyền hình cấp tỉnh hay phát hành phim sau khi có quyết định cấm phổ biến, tạm đình chỉ, đình chỉ, thu hồi, tịch thu, tiêu hủy... là những hành vi vi phạm trong lĩnh vực phát hành phim.
Để xử lý hành vi vi phạm này, cơ quan chức năng phải vào cuộc để điều tra, truy tìm người nào đã phát tán bộ phim này lên mạng, bao gồm cả người phát tán đầu tiên lên YouTube và cả những người thứ 2, thứ 3 "nhân bản" ở các trang mạng khác. Đội điều tra tội phạm công nghệ cao hoàn toàn có thể xác minh được những người phát tán một cách dễ dàng. Sau khi xác minh được đối tượng thì đến bước thứ hai xử lý vi phạm.
Tôi nghĩ, trong trường hợp này, người vi phạm chỉ bị xử lý về hành chính chứ không bị xử lý về hình sự. Do nội dung phim không thuộc loại văn hóa phẩm có nội dung chống phá Nhà nước và không phải văn hóa phẩm đồi trụy. Theo quy định tại khoản 6 điều 9 của Nghị định 75/2010 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động văn hóa: "Tàng trữ nhằm phổ biến phim thuộc loại cấm phổ biến hoặc đã có quyết định thu hồi, tịch thu, tiêu hủy có mức xử phạt từ 20 - 30 triệu đồng". Những người nào sao chép để nhân bản bộ phim này cũng sẽ bị xử phạt từ 20 - 40 triệu đồng.
Theo thông tin báo chí phản ánh thì đĩa lậu phim "Bụi đời Chợ lớn" chỉ có giá 10.000 đồng/đĩa đang được bày bán tràn lan ở các thành phố như Hà Nội và TP.HCM. Thực tế cho thấy, việc phim "Bụi đời Chợ lớn" bị tung lên mạng đặt ra câu hỏi rất lớn trong việc bảo vệ bản quyền cũng như kiểm soát nội dung đăng tải trên các trang chia sẻ video trực tuyến hiện đang rất "mở" ở Việt Nam. Hiện nay, việc ngăn chặn sự phát tán của "Bụi đời Chợ Lớn" vô cùng khó khăn, chẳng khác gì "thả gà ra đuổi", vì rất khó để xóa hết các bản copy bộ phim trên các trang mạng, càng không thể kiểm soát được việc cư dân mạng truyền tay nhau. Tuy nhiên, tôi lại nghĩ việc cấm và thu giữ đĩa lậu "Bụi đời Chợ Lớn" hiện bày bán công khai tại thị trường băng đĩa ở cả Hà Nội và TP.HCM vô cùng rất cần thiết bởi đây là bộ phim đã bị cấm chiếu.
Đến lúc này, tôi nghĩ công chúng có thể rất cảm thông cho nhà sản xuất với sự cố này nhưng không trách được nếu dư luận nghĩ rằng đây có thể là một hành động bộc phát nhất thời vì cay cú bộ phim của mình bị cấm chiếu nên những người thực hiện phim đã tung bản phim lên mạng.
Trong điều kiện mạng internet là phương tiện phát tán nhanh nhất và rộng nhất, việc cơ quan chức năng không sớm tìm ra thủ phạm để xử lý nghiêm theo luật định thì khó lòng ngăn cấm các ấn phẩm vi phạm pháp luật tương tự tiếp tục phát tán.
LG. Võ Xuân Đạt
