Cần nghiên cứu sâu hơn
Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đã được đưa vào Chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội với lộ trình Quốc hội sẽ thảo luận tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, thông qua vào Kỳ họp thứ 9. Trong đó, đề xuất áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường.
Theo dự thảo, đề xuất này nhằm ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng thừa cân, béo phì đáng báo động ở trẻ em và thanh thiếu niên, nâng cao nhận thức và hạn chế tiêu thụ nước giải khát có đường, mang lại lợi ích về sức khỏe cộng đồng.
Báo cáo của WHO về thừa cân, béo phì, cũng như tài liệu chuyên môn Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh béo phì của Bộ Y tế năm 2022 (Quyết định số 289 ngày 22/10/2022 của Bộ Y tế) nêu rõ thừa cân, béo phì bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng đều đến từ sự mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu hao.
Các nguyên nhân hàng đầu bao gồm: Chế độ dinh dưỡng không hợp lý bao gồm cả việc tiêu thụ nhiều chất béo, chất đạm, nhiều muối và không đủ chất xơ, thiếu hoạt động thể chất, lười vận động.
Theo Bộ Y tế, thừa cân, béo phì bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng đều đến từ sự mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu hao.
PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm - nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, thừa cân, béo phì là do sự mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu hao.
Tỉ lệ thừa cân béo phì không tương ứng với mức độ tiêu thụ nước ngọt thường xuyên, có quá nhiều các loại thực phẩm có chứa đường trên thị trường và mức tiêu thụ của các loại thực phẩm này còn nhiều hơn so với nước ngọt.
Hiện nay, chưa có đủ bằng chứng khoa học thuyết phục để kết luận đồ uống có đường là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến thừa cân, béo phì tại Việt Nam…
So với nước ngọt (21,6% ở khu vực nông thôn và 16,1% ở khu vực thành thị), tỉ lệ trẻ em tiêu thụ các sản phẩm có đường khác (bánh kẹo, kem chè…) còn cao hơn rất nhiều chiếm 51,1% ở khu vực thành thị và 56,4% ở khu vực nông thôn.
Hơn nữa, việc ít vận động thể lực và thời gian tĩnh tại nhiều lại có đóng góp đáng kể vào tình trạng gia tăng thừa cân, béo phì ở lứa tuổi học đường. Tại Việt Nam, có khoảng 86,3% thanh thiếu niên Việt Nam ở độ tuổi từ 11 đến 17 thiếu hoạt động thể chất…
Theo TS. Nguyễn Minh Thảo - Trưởng Ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM): "Chúng ta chưa có một nghiên cứu tổng thể và toàn diện nào về việc mức độ thừa cân béo phì là do nước giải khát có đường. Đây là một trong những điểm cần có nghiên cứu sâu hơn để đưa ra sắc thuế phù hợp và có tính thuyết phục về việc thừa cân béo phì là do nước giải khát có đường thì chúng ta mới có cơ sở để áp thuế cho mặt hàng đó".
Nâng cao nhận thức người tiêu dùng
Ông Đỗ Thái Vương - Trưởng Tiểu ban Nước giải khát thuộc Hiệp hội VBA nhận định: "Về góc độ các doanh nghiệp trong ngành nước giải khát, tôi cho rằng các nước khác đã và đang áp dụng biện pháp có hiệu quả là biện pháp giáo dục và tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân liên quan đến lượng đường và calo nạp vào. Như các chuyên gia y tế chia sẻ, lượng calo nạp vào có từ nhiều nguồn thực phẩm, đồ uống chứ không phải từ lượng đường.
Cần nâng cao nhận thức của người dân liên quan đến lượng đường và calo nạp vào cơ thể.
Ông Vương cho biết, hiện tại, các doanh nghiệp trong ngành đã và đang có đang có những sản phẩm ít đường hoặc những sản phẩm không calo và cũng có nghiên cứu các sản phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất.
Vấn đề mấu chốt ở đây chúng ta cần phải tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, để người dân có ý thức dung nạp kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể hợp lý so với calo tiêu hao", ông Vương nêu.
Bên cạnh đó, ông Vương nêu quan điểm, việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt lên đồ uống có đường và nước giải khát sẽ tác động rất tiêu cực đến tình hình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành này, ngăn trở đà phục hồi và tăng trưởng của ngành và nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế, xã hội.
