Nghề trồng đào đã gắn bó với bao thế hệ người dân ở nhiều vùng quê tại xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân và xã Lưu Vĩnh Sơn, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Để cây cho thu hoạch đúng thời điểm, đem lại kinh tế cao, người trồng đào nơi đây cũng trải qua không ít sự gian nan, vất vả.
Xã Lưu Vĩnh Sơn (huyện Thạch Hà) được coi là thủ phủ đào phai của tỉnh Hà Tĩnh, là nơi cung cấp số lượng rất lớn hoa đào cho thị trường toàn tỉnh vào mỗi dịp Tết Nguyên đán.
Cây đào phai ở đây được người chơi đào ưa chuộng vì hoa của nó có 5 cánh màu hồng phớt, toát lên vẻ đẹp tươi tắn và dịu dàng, ấm áp. Mỗi dịp cuối năm, khung cảnh miền quê này hết sức nhộn nhịp, vui tươi bởi người trồng đào ra vườn tuốt lá, vun gốc, giúp hoa trúng vụ.
Người dân Hà Tĩnh tích cực chăm sóc với hy vọng hoa đào nở đúng dịp, mang lại thu nhập cao.
Hàng năm, cứ vào thời điểm này, khi điều kiện thời tiết thuận lợi, tạnh ráo, người dân nơi đây lại huy động nhân lực trong gia đình, hàng xóm và thuê thêm lao động thời vụ để tập trung tuốt lá, tỉa cành đào bằng phương pháp thủ công.
Đây cũng là công đoạn cuối cùng nhằm kích thích cây đào phai cho ra thêm nhiều nụ mới. Khi lá đào bị tuốt, toàn bộ dinh dưỡng của cây sẽ không tiếp tục nuôi lá nữa mà chuyển sang nuôi nụ, đâm chồi nảy lộc và bung nở hoa vào đúng thời điểm Tết Nguyên đán.
Ông Dương Hữu Trung, một hộ trồng cây đào phai cảnh ở thôn Kim Sơn (xã Lưu Vĩnh Sơn) cho biết: “việc tuốt lá đào là yếu tố rất quan trọng đối với người trồng đào. Tranh thủ thời tiết thuận lợi, gia đình tôi đã huy động nhân lực tuốt lá cho khoảng 1.200 cây đào. Ngoài ra, còn phải cắt tỉa cành khô, cành sâu, dọn dẹp sạch cỏ ở dưới gốc để cung cấp dinh dưỡng cho cây giai đoạn trổ búp, bung nở hoa đúng dịp Tết Nguyên đán...
Nghề trồng đào đã gắn bó với người dân xã Lưu Vĩnh Sơn từ hàng chục năm nay.
Theo nhiều người dân địa phương, sau quá trình tuốt lá đào còn phải phụ thuộc rất lớn vào điều kiện thời tiết. Nếu trời nắng ấm kéo dài, đào sẽ nở hoa sớm, ngược lại nếu trời mưa rét triền miên thì đào sẽ chậm ra nụ… Năm nay, thời tiết theo dự báo khá thuận lợi nên người dân trồng đào phai ở xã Lưu Vĩnh Sơn chưa phải áp dụng các giải pháp để kích thích cây ra hoa như một số năm trước.
Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Bá Hoành, Chủ tịch UBND xã Lưu Vĩnh Sơn, huyện Thạch Hà cho biết: "Toàn xã hiện có khoảng hơn 700 hộ trồng đào với diện tích hơn 80ha. Những năm gần đây, thời tiết diễn biến thất thường nhưng với kinh nghiệm trồng, chăm sóc đào lâu năm, cây đào phai của địa phương vẫn phát triển tốt. Từ giữa tháng 11 âm lịch nhiều thương lái đã đến thăm vườn, khảo sát giá nên bà con ai cũng phấn khởi.
Người dân dùng tay từ từ tuốt lá xuống, công đoạn này đòi hỏi làm nhẹ nhàng, nếu không sẽ gãy cành, hỏng nụ.
Ở Hà Tĩnh, ngoài xã Lưu Vĩnh Sơn, còn có xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân cũng là địa phương chuyên trồng cây đào phai. Toàn xã Cổ Đạm có khoảng 140 hộ dân trồng trên 16ha cây đào phai phục vụ Tết Nguyên đán, tập trung ở thôn Xuân Sơn, Kẻ Lạt. Trung bình mỗi hộ dân trồng đào ở địa phương cho thu nhập bình quân khoảng từ 50-100 triệu đồng, có nhiều hộ cho thu nhập trên dưới 300 triệu đồng.
Hiện nay, địa phương đang tập trung triển khai xây dựng thương hiệu đào phai trở thành sản phẩm OCOP (mỗi xã một sản phẩm) 3 sao. Sắp tới nếu được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao thì đây sẽ là động lực rất lớn để giúp thương hiệu cây đào phai cảnh Cổ Đạm tiếp tục phát triển, tạo thương hiệu tốt và tiêu thụ thuận lợi hơn đến người tiêu dùng trong và ngoài địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.
Đào phai ở Hà Tĩnh có màu hồng nhạt, nhuỵ vàng, 5 cánh hoa.
Bà Phan Thị Lan (thôn Xuân Sơn, xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân phấn khởi nói: "gia đình tôi có hơn 300 gốc đào. Do nhiều nguyên nhân, vụ đào năm trước hoa không được đẹp, giá thấp nên gia đình quyết định không bán mà tiếp tục chăm sóc phục vụ nhu cầu dịp tết Nguyên đán 2024. Trồng đào không vất vả, tốt kém như cây cảnh khác nhưng người trồng phải theo dõi thời tiết, xác định tuổi đào, loại đào để quyết định thời gian thực hiện mỗi công đoạn".
Mỗi người một kinh nghiệm riêng nhưng thời điểm để tuốt lá đào thường được tập trung từ ngày 17/11 âm lịch trở đi. Các vườn đào được người dân tập trung huy động nhân lực để tuốt lá đào đồng loạt, công việc này phải được thực hiện đúng thời gian để cây có thể ra được mắt và nuôi dưỡng mắt đào, đồng thời cho những nụ hoa to, đẹp vào dịp tết.
Nhìn sự đổi thay, vươn mình của Hà Tĩnh hôm nay có thể thấy sức sống của cây đào phai nơi đây sẽ còn vươn xa hơn trong tương lai. Đi cùng với năm tháng, trong không khí ngày Tết cổ truyền, cành đào đã trở thành một trong những giá trị văn hóa không thể thiếu của dân tộc Việt Nam.
Thiện Quyền
