Chuyên gia văn hóa Nguyễn Đức Hiển chia sẻ về nguồn gốc của những “sản vật” không thể thiếu trong ngày Tết.
Bánh chưng
Theo truyền thuyết, vào thời Hùng Vương thứ 6, vua muốn chọn người nối ngôi nên yêu cầu các hoàng tử dâng lễ vật thể hiện lòng hiếu thảo với tổ tiên.
Lang Liêu, con trai út, là người nghèo nhất trong các hoàng tử, đã nghĩ ra cách làm hai loại bánh từ gạo nếp – một nguyên liệu quen thuộc của người Việt.
Bánh chưng, bánh tét. (Ảnh minh họa).
Bánh chưng có hình vuông, tượng trưng cho đất, nhân bánh làm từ đậu xanh, thịt lợn, thể hiện sự đầy đủ, no ấm.
Vua Hùng rất hài lòng và truyền lại ngôi vua cho Lang Liêu, từ đó, cùng với bánh giày, bánh chưng trở thành món ăn truyền thống trong các dịp lễ Tết.
Bánh chưng tượng trưng cho đất và lòng biết ơn tổ tiên, trời đất đã ban tặng mùa màng bội thu.
Sự hòa hợp của gạo nếp, đậu xanh và thịt lợn thể hiện tinh thần đoàn kết, đầy đủ, và hạnh phúc gia đình.
Bánh tét
Bánh tét được cho là phiên bản khác của bánh chưng, xuất hiện ở miền Nam, nơi điều kiện sống và tập quán khác biệt.
Theo một số nghiên cứu, bánh tét ra đời sau bánh chưng và được cải biên để phù hợp hơn với văn hóa vùng nhiệt đới.
Hình dáng trụ dài của bánh tét gợi nhớ đến cây nêu ngày Tết, mang ý nghĩa bảo vệ gia đình khỏi tà ma và cầu mong phúc lộc dài lâu.
Bánh tét là biểu tượng cho sự dài lâu, mong ước một năm mới đầy may mắn và thịnh vượng.
Với nhân mặn hoặc ngọt, bánh tét còn mang ý nghĩa linh hoạt, phản ánh sự đa dạng và phong phú của văn hóa miền Nam.
Những chiếc bánh không chỉ là món ăn, mà còn chứa đựng giá trị tinh thần, sự gắn bó của người Việt với thiên nhiên, tổ tiên, và gia đình.
Hoa đào
Hoa đào có nguồn gốc từ Trung Quốc và các vùng ôn đới châu Á, sau đó được trồng phổ biến tại miền Bắc Việt Nam, nơi có khí hậu lạnh.
Theo truyền thuyết, trên núi Sóc Sơn, có một cây đào cổ thụ lớn, là nơi trú ngụ của hai vị thần Trà và Uất Lũy. Hai vị thần bảo vệ dân làng khỏi ma quỷ. Mỗi khi hai thần đi vắng, người dân chặt cành đào cắm trong nhà để trừ tà và bảo vệ gia đình.
Hoa đào biểu tượng của mùa xuân: Hoa đào nở rộ vào đầu xuân, đánh dấu sự khởi đầu của năm mới, tượng trưng cho sức sống và sự sinh sôi.
Xua đuổi tà ma: Theo quan niệm dân gian, cành đào mang năng lượng bảo vệ, giúp gia đình tránh khỏi điều xui xẻo.
Mang lại may mắn và hạnh phúc: Hoa đào là biểu tượng của may mắn, bình an và sự đoàn viên trong gia đình.
Hoa mai
Hoa mai có nguồn gốc từ các khu vực nhiệt đới Đông Nam Á, đặc biệt phù hợp với khí hậu ấm áp của miền Nam Việt Nam.
Theo truyền thuyết, có một cô gái tên Mai rất dũng cảm, đã chiến đấu và hy sinh để bảo vệ dân làng khỏi yêu quái. Sau khi qua đời, cô hóa thành cây mai, mỗi dịp Tết lại nở hoa vàng rực, tượng trưng cho lòng dũng cảm và niềm hy vọng.
Hoa mai vàng tượng trưng cho sự giàu sang, sung túc và thịnh vượng trong năm mới. Hoa mai thể hiện ý chí kiên cường và sức sống mạnh mẽ của con người.
Ngoài ra, hoa mai còn tượng trưng cho sự đoàn viên và hạnh phúc: Mai nở vào dịp Tết, biểu trưng cho sự sum họp, gắn kết gia đình và khởi đầu tốt đẹp.
Diệu Thu
