Thời gian trước, các diễn đàn rộ lên việc giới trẻ đua nhau sáng tác, "chế" truyện tranh mang tính hài hước, châm chọc nhẹ nhàng nhưng sâu cay. Hiện nay, những cư dân trẻ của thế giới ảo tiếp tục "lấn sân" sang lĩnh vực nhiếp ảnh và cả môn nghệ thuật thứ bảy.
Những ảnh chế của cư dân mạng
Đua nhau "chế" ảnh hài
Bằng nhiều tiện ích, phần mềm đơn giản và chút kỹ năng mạng, cộng với sức sáng tạo phong phú, cư dân tuổi teen của thế giới Internet đã tạo ra những tiểu phẩm hài mang tính chất giải trí dưới dạng câu chuyện dí dỏm, hài hước đầy bất ngờ. Dạo qua một số trang đặc sệt chất giải trí dụng công khai thác tiếng cười độc giả như: hài vl.com, troll24.com, bựa.vn, kenhtruyen.com…, người xem luôn có những phút thư giãn với nhiều câu chuyện, tiểu phẩm hài được thực hiện bằng cách ghép các hình ảnh sưu tầm từ Internet.
Những câu chuyện thường nhắm vào các vấn đề xã hội nóng bỏng được cộng đồng quan tâm. Theo những cư dân lâu năm của thú vui mới này, ban đầu, thú "chế" ảnh chỉ xuất hiện như một hình thức bình luận hài hước cho những bức ảnh đang gây sốt. Bức ảnh được bình luận một cách hài hước này được chủ nhân up (tải) lên các trang mạng cá nhân như: Facebook, Tiwitter và một lần nữa được các member (thành viên) diễn đàn bình luận.
Sau nhiều lần như vậy, một bức ảnh có thể trở thành một câu chuyện từ những câu bình luận. Phát triển hình thức này, nhiều teen thế giới ảo đã cất công sưu tầm hình ảnh từ nhiều nguồn khác nhau với những cảnh khác nhau, ý nghĩa khác nhau để ghép thành một câu chuyện hài.
Chia sẻ về thú vui độc đáo này, anh Đặng Ngọc Tân (chuyên viên kỹ thuật điện tử) hiện đang công tác tại công ty Gia Hưng (TP. Hồ Chí Minh) cho biết: "Với sức sáng tạo không ngừng, giới trẻ tìm cách ghép những hình ảnh rời rạc được sưu tầm, nhặt nhạnh từ nhiều nguồn có nhiều ý nghĩa khác nhau thành một loạt ảnh liên tục. Các ảnh trên được liên kết với nhau bằng những lời dẫn dắt như cách viết truyện tranh thuần túy.
Cái hay và đầy bất ngờ ở đây là từ những hình ảnh tưởng chừng không liên quan gì với nhau, nhiều bạn trẻ đã gán ghép chúng liền mạch thành một câu chuyện bằng những câu dẫn hài hước để bày tỏ những ý kiến, câu chuyện xung quanh những vấn đề "nóng" của xã hội, thậm chí còn minh họa cho những câu tục ngữ, cao dao mang tính hài hước. Những loại truyện hài như trên nhanh chóng được giới trẻ tiếp cận nhờ vào sự mới lạ và hình ảnh thật nhưng rất độc đáo".
Cùng suy nghĩ trên, anh Phạm Ngọc Tiến (sinh viên trường đại học Công nghiệp TP.HCM) cho biết: "Trước đây, tôi cũng là fan (người hâm mộ) trung thành của thể loại truyện "chế" trên các trang mạng giải trí. Tuy nhiên, do truyện sử dụng hình vẽ nên không thực, không còn hấp dẫn. Sau này, khi vô tình biết đến viết truyện hài, tiểu phẩm hài, danh ngôn hài từ ảnh chụp, ảnh sưu tầm, tôi bắt đầu có những đam mê với thú vui mới lạ này.
"Chế" ảnh hài không chỉ giúp người chơi đầu tư cho tư duy hình ảnh mà còn rèn giũa trí tưởng tượng, khả năng quan sát cũng như óc hài hước”.
Những ảnh chế của cư dân mạng
Những "hạt sạn" của một thú vui mới
Theo các tín đồ của môn nghệ thuật mới lạ này, để đạt hiệu quả cao nhất trong việc mang lại yếu tố châm biếm hài hước, đôi khi các thợ "chế" ảnh cũng thêm bớt những chi tiết mới lạ với những dụng ý riêng biệt. Đem lại tiếng cưới dí dỏm, đôi khi là những phát hiện mới mang tính châm biếm nhẹ nhàng dưới dạng những chuỗi hình ảnh thật, các trang ảnh "chế" đang được giới trẻ đón nhận nồng nhiệt.
Anh Phạm Ngọc Tiến cho biết thêm, thú vui trên không ngừng được phát triển, nhân rộng thành các trang mạng, diễn đàn với số lượng truy cập rất lớn. Đọc truyện từ ảnh "chế", chúng ta có những cảm nhận khác nhau. Không chỉ phải hiểu câu chữ được diễn giải trong bức ảnh mà người xem còn quan sát những đặc điểm của bức hình. Do vậy, đôi khi có những đoạn, những hình trong một câu chuyện được ghép từ nhiều tấm ảnh không hề có lời thoại.
Người đọc phải nhìn ảnh đoán ý và phát hiện ý nghĩa của nó thông qua mối quan hệ của nó với những hình còn lại. Hơn thế, tín đồ của thể loại này còn sáng tác ra những châm ngôn hài hước, dí dỏm nhưng đầy ý nghĩa và dùng ảnh thật để minh họa như: "Mình vì mọi người, mọi người xem mình như mọi", "Đã bỏ đi tôi thất bại thì đừng trở lại khi tôi thành công" hay "Đời là bể khổ, vượt qua bể khổ là qua đời…".
Tuy nhiên, sau những thành công và có lượng độc giả nhất định, trong quá trình phát triển của mình, thú vui "chế" ảnh hài cũng dần ẩn chứa những "hạt sạn" không đáng có. Lợi dụng tính phổ biến sâu rộng trong giới trẻ của truyện tranh, ảnh hài, đặc biệt lợi dụng triệt để sự thu hút thành phần học sinh, sinh viên trong việc tiếp thu những luồng tư tưởng lạ, nhiều cư dân bất hảo của cộng đồng mạng đã sử dụng thú "chế" ảnh hài để phục vụ những hành vi bất chính.
Việc hiện tượng những bộ ảnh "chế" đề cập đến những vấn đề nhạy cảm của xã hội, đem những vấn đề nhạy cảm của xã hội ra phê phán, giễu cợt với hàm ý tiêu cực không còn xa lạ với cư dân mạng.
Thêm vào đó, việc tự do trong sáng tác, tạo ý tưởng, dễ dãi trong khâu quản lý, sàng lọc thông tin của nhà mạng cũng khiến thú vui này "biến tướng". Lẫn trong những câu chuyện hài có nội dung tạo tiếng cười dí dỏm, nhẹ nhàng bằng những bức ảnh có nội dung lành mạnh, nhiều trang chuyên đăng thể loại này dần xuất hiện những nội dung thiếu lành mạnh. Sự thiếu lành mạnh trên thể hiện qua những hình ảnh được lựa chọn và lời thoại cho câu chuyện.
Nhiều trang đã bắt đầu xuất hiện những hình ảnh nhạy cảm theo kiểu ảnh 18+ với những lời thoại thô tục theo kiểu giang hồ. Góc cạnh cuộc sống thường nhật không còn được thể hiện một cách nhẹ nhàng, ý nhị mà thay vào đó là sự xoáy mạnh vào những đề tài giường chiếu, chăn gối, đời sống vợ chồng, đầy nhục dục bằng ngôn ngữ, hình ảnh khiếm nhã, phản cảm.
Nguy hiểm hơn, nhiều tác phẩm truyện từ ảnh "chế" sớm quên đi đối tượng phục vụ của mình là giới trẻ, chủ yếu đều đang trong tuổi học đường mà tung ra những tác phẩm chứa nhiều "hạt sạn" nguy hiểm. Theo đó, những câu chuyện hài với lời thoại thô tục, thiếu văn hóa xuất hiện với tần suất ngày càng cao trên các trang mạng.
Phần lớn những "sáng tác" này áp dụng thể loại ngôn ngữ "chế" của teen. Tuy nhiên, khác với những loại ngôn ngữ "chế" thông thường, hiện nay, truyện tranh hài, truyện bằng ảnh "chế" hài sử dụng một hệ thống những quán ngữ, khẩu ngữ thô tục như: Đ.K.M, Đ**t, wát đờ fập (câu chửi tục bằng tiếng anh What the f**ck) , oát đờ hợi (What the hell), đ **o, cmnr (chuẩn mẹ nó rồi), …
Những quán ngữ, khẩu ngữ thô tục, khiếm nhã trên xuất hiện dày đặc đến nỗi vô tình trở thành những tục ngữ, thành ngữ, câu cửa miệng, lời thoại tạo tính hài hước, gây cười không thể thiếu của thể loại trên và đi vào đời sống thực của không ít giới trẻ.
Tiến sĩ Nguyễn Công Thoại (chuyên gia tâm lý giáo dục tại TP.HCM) nhận định: "Thực chất, ngôn ngữ trên là cách đọc chệch của những câu từ thô tục. Việc phát triển những ngôn từ trên là sự nguy hại cho văn hóa ứng xử của giới trẻ, nguy hại trong việc phát huy và giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. "Chế" ảnh hài có thể đã trở thành một nghệ thuật tìm tiếng cười, nhưng tiếng cười sẽ không trọn vẹn nếu không muốn nói là cười ra nước mắt, khi vấp phải những "hạt sạn" như thế".
Hà Nguyễn
