Tổng thống Joe Biden hiện đang phải đối mặt với cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt sau khi các hồ sơ mật từ thời Obama được tìm thấy tại văn phòng riêng của ông ở Washington và nhà riêng của ông ở Delaware, Đài CNN cho biết.
Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland hôm 12/1 thông báo đã bổ nhiệm ông Robert Hur làm công tố viên đặc biệt điều tra nghi vấn ông Biden vẫn giữ các tài liệu mật từ thời ông còn là Phó Tổng thống trong chính quyền Obama.
Vị quan chức thực thi pháp luật hàng đầu của Mỹ đã đưa ra thông báo vài giờ sau khi các luật sư của ông Biden cho biết họ đã tìm thấy một bộ tài liệu mật thứ hai từ thời ông còn làm Phó Tổng thống tại một kho chứa tại nhà riêng ở Delaware. Trước đó, hôm 9/1, Nhà Trắng tiết lộ rằng các tài liệu mật từ những ngày ông Biden còn làm Phó Tổng thống đã được phát hiện vào tháng 11 tại một tổ chức nghiên cứu ở Washington.
Cuộc điều tra diễn ra vào một thời điểm quan trọng đối với nhiệm kỳ Tổng thống của ông Biden, đồng thời cũng là một bước lùi đáng kể.
Khi chu kỳ bầu cử năm 2024 đang đến gần, ông Biden hiện phải đối mặt với một cuộc điều tra lớn, cũng như hàng loạt câu hỏi của các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa khi đảng này tiếp quản Hạ viện Mỹ.
Tổng thống Mỹ Joe Biden nói chuyện với các phóng viên trước khi ông và đệ nhất phu nhân Jill Biden lên chiếc Marine One trên Bãi cỏ phía Nam của Nhà Trắng ở Washington, ngày 11/1/2023. Ảnh: Chicago Tribune
Bộ trưởng Tư pháp Mỹ (Tổng chưởng lý) Merrick Garland bổ nhiệm công tố viên đặc biệt điều tra nghi vấn ông Biden vẫn giữ các tài liệu mật từ thời ông còn là Phó Tổng thống, ngày 12/1/2023. Ảnh: US News
Xoay quanh vấn đề trên có một loạt câu hỏi được đặt ra: Câu hỏi đầu tiên là tại sao ông Garland làm điều này?
Với tư cách Tổng chưởng lý, ông Garland có quyền chỉ định một công tố viên đặc biệt điều tra các trường hợp nhạy cảm về chính trị, hoặc nếu việc bổ nhiệm một công tố viên độc lập tiếp quản một vụ việc là “vì lợi ích công”. Rõ ràng, việc mở một cuộc điều tra liên quan đến Tổng thống Mỹ đương nhiệm là phù hợp về mặt luật pháp.
“Những trường hợp đặc biệt ở đây đòi hỏi phải chỉ định một công tố viên đặc biệt cho vấn đề này”, ông Garland cho biết hôm 12/1. “Việc bổ nhiệm này nhấn mạnh đối với công chúng cam kết của Bộ Tư pháp Mỹ về tính độc lập và trách nhiệm giải trình, cũng như các vấn đề đặc biệt nhạy cảm và việc đưa ra các quyết định chỉ dựa trên sự thật và luật pháp một cách không thể chối cãi”.
Câu hỏi thứ hai là người ông Garland bổ nhiệm - Robert Hur - là ai?
Ông Hur hiện đang làm việc trong khu vực tư nhân, nhưng đã có một thời gian dài làm việc tại Bộ Tư pháp Mỹ. Ông từng là công tố viên tại bang Maryland dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump. Trong thời gian tại nhiệm, ông giám sát các vụ tham nhũng nổi tiếng chống lại các quan chức và cảnh sát thành phố Baltimore, cũng như các nhà lập pháp bang Maryland, theo tiểu sử chính thức của ông Hur.
Trước đó, ông đã phục vụ ở vị trí hàng đầu trong Bộ Tư pháp Mỹ, với tư cách là cố vấn cấp cao cho Phó Tổng chưởng lý lúc đó là ông Rod Rosenstein.
Ông Robert K. Hur vào năm 2017, khi ông là trợ lý hàng đầu của Phó Tổng chưởng lý Rod Rosenstein. Ảnh: NY Times
Được Tổng chưởng lý Garland bổ nhiệm, ông Hur có những quyền gì?
Ông Hur được ủy quyền điều tra các nghi vấn về “việc loại bỏ hoặc lưu giữ trái phép các tài liệu mật hoặc các hồ sơ khác”. Ông cũng được phép điều tra “bất kỳ vấn đề nào phát sinh từ cuộc điều tra ban đầu” do công tố viên ở Chicago xử lý, và bất kỳ điều gì “có thể phát sinh trực tiếp từ” cuộc điều tra của chính ông.
Chính quyền Biden đã phủ nhận mọi hành vi sai trái và dự đoán rằng Tổng thống sẽ được xóa mọi tội danh. “Chúng tôi đã hợp tác ngay từ khi thông báo cho Cơ quan Lưu trữ rằng một số lượng nhỏ tài liệu đã được tìm thấy và chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác”, ông Richard Sauber, một luật sư cấp cao của Nhà Trắng, cho biết trong một tuyên bố, đồng thời cho biết thêm rằng các tài liệu đã “vô tình bị thất lạc” chứ không phải bị xử lý sai một cách trái phép.
Vậy câu hỏi tiếp theo khá quan trọng là liệu ông Biden có thể bị buộc tội không? Câu trả lời cho câu hỏi này phụ thuộc vào các dữ kiện và thời điểm.
Các quy định của Bộ Tư pháp Mỹ ngăn cản các công tố viên liên bang truy tố một Tổng thống đương nhiệm. Do đó, ngay cả khi ông Hur tìm thấy bằng chứng kết luận rằng ông Biden đã vi phạm luật, ông cũng không thể buộc tội ông Biden khi ông ấy vẫn ở Nhà Trắng.
Về mặt lý thuyết, ông Hur có thể truy tố ông Biden vào năm 2025 nếu cuộc điều tra này bằng cách nào đó kéo dài qua cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024 và ông Biden thua trong cuộc bầu cử đó, và ông Hur có bằng chứng kết luận rằng ông Biden đã vi phạm luật.
Hình ảnh có trong hồ sơ tòa án của Bộ Tư pháp Mỹ cho thấy một bức ảnh chụp các tài liệu bị FBI thu giữ trong cuộc lục soát ngày 8/8/2022 tại dinh thự Mar-a-Lago của cựu Tổng thống Donald Trump ở Florida. Ảnh: US News
Động thái bổ nhiệm ông Hur hôm 12/1 nghĩa là ở Mỹ hiện có 2 công tố viên đặc biệt đang cùng điều tra khả năng xử lý sai các tài liệu mật của 2 vị Tổng thống và cựu Tổng thống.
Công tố viên đặc biệt Jack Smith đang giám sát cuộc điều tra về khả năng xử lý sai tài liệu của ông Trump và chính quyền của cựu Tổng thống, cũng như nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử Tổng thống năm 2020.
Hai cuộc điều tra song song đối với 2 ứng viên tiềm năng cho chức Tổng thống Mỹ năm 2024 đang đặt xứ cờ hoa vào tình huống khó khăn, bất định.
Minh Đức (Theo CNN, Reuters)
