Những câu hỏi quan trọng về các vật thể bay bí ẩn bị Mỹ bắn hạ

Vụ bắn hạ một khinh khí cầu khổng lồ được Nhà trắng cáo buộc là của Trung Quốc ngoài khơi bờ biển Mỹ, sau đó là vụ bắn hạ 2 vật thể nhỏ hơn ở Alaska và Canada, và vụ gần đây nhất là hôm 12/2 ở Hồ Huron, đã làm dấy lên lo ngại về an ninh Bắc Mỹ và làm căng thẳng thêm mối quan hệ với Trung Quốc.

Có những câu hỏi quan trọng xoay quanh những vụ việc diễn ra trong chục ngày qua.

Những vật thể nào đã bị bắn hạ?

Câu chuyện bắt đầu vào cuối tháng 1, khi một khinh khí cầu khổng lồ của Trung Quốc - được các quan chức Mỹ gọi là khinh khí cầu gián điệp – trôi dạt nhiều ngày trên bầu trời nước Mỹ trước khi bị một máy bay phản lực F-22 bắn hạ vào ngày 4/2 ngoài khơi bờ biển Nam Carolina. Trung Quốc khẳng định đó là một khinh khí cầu đang tiến hành nghiên cứu thời tiết.

Lầu Năm Góc cho biết rằng khinh khí cầu có một chiếc thuyền có kích thước bằng 3 chiếc xe buýt và nặng hơn 1 tấn; rằng nó được trang bị nhiều ăng-ten và có các tấm pin mặt trời đủ lớn để cung cấp năng lượng cho một số cảm biến thu thập thông tin tình báo.

Sau đó vào ngày 10/2, các máy bay chiến đấu của Mỹ đã bắn hạ một vật thể khác ngoài khơi phía bắc Alaska, quân đội Mỹ cho biết, đồng thời cho biết thêm rằng vật thể đó “trong không phận thuộc chủ quyền của Mỹ trên lãnh hải của Mỹ”. Vật thể này không mang theo có bất kỳ hệ thống đẩy hoặc điều khiển nào, các quan chức cho biết.

Hôm 11/2, một máy bay phản lực F-22 của Mỹ, hành động theo lệnh của Mỹ và Canada, đã bắn rơi một “vật thể bay ở độ cao lớn” trên lãnh thổ Yukon ở miền Trung Canada, cách biên giới với Mỹ khoảng 100 dặm (160 km), với lý do nó gây ra mối đe dọa cho các chuyến bay dân dụng. Canada mô tả nó có dạng hình trụ và nhỏ hơn quả khinh khí cầu bị Mỹ bắn rụng hôm 4/2. Bộ trưởng Quốc phòng Canada Anita Anand không suy đoán liệu nó có nguồn gốc từ Trung Quốc hay không.

Hôm 12/2, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ra lệnh cho các máy bay chiến đấu của Mỹ bắn hạ một vật thể bay không xác định trên Hồ Huron “để cẩn tắc vô áy náy”, một quan chức cấp cao của Washington cho biết.

Vật thể được mô tả là một cấu trúc hình bát giác với các sợi dây treo lơ lửng trên nó nhưng không rõ tải trọng, và không được coi là mối đe dọa quân sự đối với bất kỳ thứ gì trên mặt đất, nhưng có thể gây nguy hiểm cho hàng không dân dụng khi nó bay ở độ cao khoảng 20.000 feet (6.000 m), vị quan chức này cho biết.

Lãnh đạo Thượng viện Mỹ Chuck Schumer cho biết, các quan chức Mỹ tin rằng 2 vật thể không xác định bị bắn hạ ở Alaska và Canada (vật thể thứ 2 và thứ 3) là một loại khinh khí cầu mới.

Các quan chức Mỹ mô tả 2 vật thể này có kích thước bằng một chiếc Volkswagen Beetle. Chỉ có vật thể đầu tiên (mà Mỹ cho là khinh khí cầu do thám) cho đến nay đã được quy cho Bắc Kinh.

Những gì đã được trục vớt?

Các nhân viên quân đội sử dụng máy bay, thuyền và tàu ngầm nhỏ để lùng sục vùng nước nông ngoài khơi Nam Carolina để tìm vật thể đầu tiên bị bắn hạ và các hình ảnh từ nguồn quân sự cho thấy họ đã thu hồi được một mảnh khinh khí cầu lớn. Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đang tạm giữ các mảnh vỡ để phân tích.

Các hoạt động thu hồi vật thể thứ hai tiếp tục trên biển băng gần Deadhorse, Alaska. Quân đội Mỹ cho biết: “Điều kiện thời tiết ở Bắc Cực, bao gồm gió lạnh, tuyết và ánh sáng ban ngày hạn chế, là một yếu tố”.

Các đội trục vớt – được hỗ trợ bởi máy bay tuần tra CP-140 của Canada – đang tìm kiếm các mảnh vỡ từ vật thể thứ 3 ở Yukon, Bộ trưởng Quốc phòng Canada Anand cho biết hôm 11/2.

Lầu Năm Góc cho biết, FBI đang hợp tác chặt chẽ với cảnh sát Canada. Không có thông tin ngay lập tức về việc trục vớt vật thể thứ tư.

Mục đích của các vật thể này là gì?

Các quan chức Mỹ cho biết, những hình ảnh về khinh khí cầu đầu tiên cho thấy nó có thiết bị giám sát có thể chặn liên lạc viễn thông. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho biết nó nhằm mục đích “giám sát các địa điểm chiến lược ở lục địa Mỹ”.

Ông Michael Mullen, cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, cho rằng Trung Quốc, hoặc một số người trong giới lãnh đạo quân sự của nước này, cố ý muốn phá hoại chuyến thăm Bắc Kinh đã lên lịch của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken.

Mỹ cho biết những quả bóng thám không là một phần của “hạm đội” đã trải dài khắp 5 châu lục.

Tại sao xuất hiện ngày càng nhiều các vật thể như vậy?

Các nhà phân tích cho biết, tình báo Mỹ và Canada liên tục nhận được lượng dữ liệu thô khổng lồ và thường sàng lọc một số để tập trung vào mối đe dọa từ các tên lửa đang lao tới, chứ không phải các vật thể di chuyển chậm như khinh khí cầu.

“Bây giờ, tất nhiên, chúng tôi đang để ý tìm kiếm chúng. Vì vậy, tôi nghĩ rằng có lẽ chúng ta đang tìm thấy nhiều vật thể hơn”, ông Jim Himes, đảng viên Đảng Dân chủ hàng đầu trong Ủy ban Tình báo Hạ viện, nói với Đài NBC News.

Các quan chức Mỹ cho biết, 3 vật thể bay hiện được biết là đã xâm nhập lãnh thổ Mỹ trong một thời gian ngắn dưới thời chính quyền của ông Donald Trump – không bị phát hiện vào thời điểm đó –  và một quả khí cầu trong đầu nhiệm kỳ của ông Biden.

Điều gì tác động đến quan hệ Mỹ-Trung?

Mỹ đã hủy bỏ chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken, nhằm ổn định các mối quan hệ đang căng thẳng nghiêm trọng, và đã trừng phạt 6 thực thể Trung Quốc được cho là hỗ trợ các chương trình khinh khí cầu do thám quân sự.

Bắc Kinh lên án vụ bắn hạ quả khinh khí cầu đầu tiên, nói rằng nó “vi phạm nghiêm trọng thông lệ quốc tế”. Phía Trung Quốc bảo lưu quyền “sử dụng các biện pháp cần thiết để giải quyết các tình huống tương tự”.

Hôm 4/2, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc giải thích rằng khí cầu vừa bị Mỹ bắn rung là một khí cầu dân sự được sử dụng cho mục đích nghiên cứu, chủ yếu là khí tượng. Bị ảnh hưởng bởi gió Tây và với khả năng tự điều khiển hạn chế, khinh khí cầu đã đi chệch hướng quá xa so với lộ trình dự kiến.

Vị phát ngôn viên cũng lưu ý rằng khinh khí cầu không gây ra mối đe dọa quân sự hay vật chất nào đối với những người trên mặt đất.

Đôi với các vụ bắn rơi các vật thể bay mới nhất ở Alaska, Canada và Great Lakes (Ngũ Đại Hồ), không có phản ứng nào của Trung Quốc.

Minh Đức (Theo AFP/Malay Mail, Xinhua)