Theo đánh giá của tổ chức Y tế thế giới (WHO), ung thư phổi hiện là loại ung thư hay gặp nhất trên thế giới, với số ca được chẩn đoán trong năm 2012 là 1.825.000, chiếm 13% tổng số các bệnh ung thư. Trong đó, ở nam giới, ung thư phổi chiếm 16,7%, tức vị trí số 1; còn ở nữ giới là 8,8%, đứng ở vị trí thứ 3.
Tại Việt Nam, ung thư phổi được xếp hàng thứ nhất trong tổng số 10 loại ung thư thường gặp ở cả hai giới. Theo thống kê, đến năm 2013, tỉ lệ người mắc bệnh đã tăng gấp 4 lần, lên con số 20.000 người mắc mới mỗi năm, trong đó có tới 17.000 người tử vong. Nếu ung thư nói chung và ung thư phổi nói riêng được phát hiện sớm thì cơ hội chữa khỏi rất cao. Do vậy, việc phát hiện sớm ung thư phổi đóng vai trò rất quan trọng.
BS. Lê Thị Hoài Thanh đang khám cho bệnh nhân. (Ảnh N.G).
Trao đổi với PV báo Người Đưa Tin, BSCKI Lê Thị Hoài Thanh, chuyên khoa Hô hấp, bệnh viện Đa khoa Medlatec cho biết, ung thư phổi chia thành 2 loại chính là ung thư phổi tế bào nhỏ và ung thư phổi không phải tế bào nhỏ.
Ung thư phổi tế bào nhỏ là loại ung thư phát triển nhanh, có thể lây lan đến các bộ phận khác của cơ thể. Ung thư phổi tế bào nhỏ thường xuất hiện ở người sử dụng thuốc lá và hiếm thấy ở người không hút thuốc. Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ phát triển chậm hơn và phổ biến hơn, đây là loại ung thư ít xâm lấn.
“Trong các bệnh ung thư phổi có đến 85% những người mắc thuộc loại ung thư không phải tế bào nhỏ. Loại ung thư này nếu phát hiện sớm, phẫu thuật, xạ trị hay hóa trị có thể chữa khỏi”, BS. Lê Thị Hoài Thanh tư vấn.
Để giúp bệnh nhân phát hiện sớm bệnh ung thư phổi, BS. Thanh cũng đưa ra các dấu hiệu nhận biết sau đây:
+ Giai đoạn sớm:
Đối với ung thư phổi, giai đoạn sớm các triệu chứng nghèo nàn hoặc không có. Khi bệnh ung thư phát triển, thường có các triệu chứng sau: Ho khan (hay gặp); ho khạc đờm hoặc lẫn máu; khó thở; hội chứng viêm phế quản phổi cấp hoặc bán cấp…
“Nếu có các triệu chứng do chèn ép xâm lấn như đau ngực, nói khan, nuốt nghẹn, nấc, hội chứng chèn ép tĩnh mạch chủ trên, hội chứng 3 giảm do TDMP thì ung thư phổi thường đã ở giai đoạn muộn”, BS. Thanh chia sẻ thêm.
+ Các triệu chứng di căn xa:
- Di căn hạch: Sờ thấy hạch vùng nách, cổ;
- Di căn não: Đau đầu, buồn nôn, nôn, đôi khi bệnh nhân xuất hiện liệt;
- Di căn xương: Đau xương ở vị trí di căn, gãy xương bệnh lý;
- Di căn gan: Đau hạ sườn phải, sờ thấy gan to, u vùng hạ sườn phải;
- Di căn da vùng ngực: Thấy nốt di căn dưới da vùng ngực.
Tuy nhiên, theo BS. Thanh, nhiều người mắc ung thư phổi hầu như không biểu hiện dấu hiệu và triệu chứng trong quá trình tiến triển bệnh. Vì vậy, việc chẩn đoán ung thư cần phải dựa vào các dấu ấn ung thư, các xét nghiệm chất chỉ điểm ung thư phổi như: CYFRA 21-1 , SCC, CEA, CYFRA, NSE,… nhằm phát hiện sớm bệnh ung thư tiềm ẩn cơ thể.
Dấu ấn ung thư hay còn gọi là dấu ấn khối u là những chất hóa học của cơ thể, thường là các protein, được sản xuất bởi bản thân các tế bào ung thư hoặc đôi khi do cơ thể sản xuất ra để đáp ứng với sự phát triển ung thư. Do một số dấu ấn ung thư có thể được phát hiện trong các mẫu xét nghiệm của cơ thể như máu và các mô nên chúng có thể được sử dụng cùng với các xét nghiệm và kỹ thuật cận lâm sàng khác để phát hiện, chẩn đoán một số loại ung thư, tiên lượng, theo dõi đáp ứng điều trị, phát hiện tái phát.
Khoảng hơn 20 dấu ấn ung thư có thể được thực hiện để biết bệnh sớm. Việc tầm kiểm soát ung thư phổi nói riêng và các loại ung thư nói chung cần được thực hiện định kỳ giúp phát hiện các căn bệnh ung thư từ giai đoạn mầm mống, khi bệnh chưa có biểu hiện hay triệu chứng nghiêm trọng, hoặc khi khối u còn rất nhỏ, chưa phát triển, di căn ra các mô xung quanh.
Tầm kiểm soát ung thư định kỳ được khuyến cáo 6 tháng hoặc 1 năm/ lần. Riêng đối với người có nguy cơ cao (gia đình có người mắc ung thư, độ tuổi, nghiện thuốc lá…) cần tầm kiểm soát có thời gian ngắn hơn.
BSCKI Lê Thị Hoài Thanh lưu ý, xét nghiệm dấu ấn khối u CYFRA 21-1 là một trong các dấu ấn góp phần phát hiện ung thư phổi tế bào không nhỏ và phát hiện khối u có bị di căn hay không. Khi bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng nghi ngờ ung thư phổi và CYFRA 21-1 >30ng/ml thì nghĩ đến khả năng bị ung thư phổi không tế bào nhỏ và cần làm thêm các xét nghiệm khác như đã nói ở trên để chẩn đoán xác định. Ngoài ra, xét nghiệm CYFRA 21-1 cũng có thể sử dụng kết hợp với một số dấu ấn khác để chẩn đoán các ung thư khác như ung thư thực quản, tụy, bàng quang, vú và cổ tử cung (đối với nữ).
Ngân Giang
