Tình trạng thiếu lao động nghề biển, nhất là đối với những tàu cá đánh bắt xa bờ, đang là nỗi lo của các chủ tàu cá trên địa bạn tỉnh Khánh Hòa. Vì thiếu lao động nên các chủ tàu cá gặp nhiều khó khăn trong tuyển dụng, thậm chí phải tìm đến các tỉnh lân cận để tuyển nhân công. Việc nhiều tàu cá ra khơi không đủ lao động có tay nghề, diễn ra phổ biến những năm gần đây nhưng vẫn chưa có giải pháp tháo gỡ.
Để chuẩn bị cho mỗi chuyến ra khơi đánh bắt hải sản, các chủ tàu ở càng Hòn Rớ, cảng cá lớn nhất khu vực Nam Trung bộ, phải chạy đôn chạy đáo để tìm lao động. Ông Đinh Văn Nam, một chủ tàu ở xã Phước Đồng, Tp.Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa cho biết, tàu của ông là tàu lưới cảng đánh bắt xa bờ. Tàu nằm bờ gần 6 tháng nay và mới chỉ đi lại được ít ngày.
Theo ông Nam, những năm trở lại đây nhân công đi biển rất khan hiếm. Để giữ chân lao động, chủ tàu phải cho họ mượn trước từ 3-4 triệu đồng, họ nói sẽ đi biển nhưng sau đó mất liên lạc.
Như tàu của ông Nam cần tổng cộng là 8 người để ra khơi đánh bắt. Trong đó, 1 thuyền trưởng, 1 máy trưởng và 6 nhân công. Nhưng do thiếu người, ông phải đồng ý trả cho một lao động từ 4-5 triệu đồng thì họ mới chịu đi. Thế nhưng, có khi cho ứng tiền rồi mà sau đó cũng không có lao động đi biển.
Thiếu lao động nghề biển là một nỗi lo thường trực của các chủ tàu cá.
Tình trạng chủ tàu mất tiền tạm ứng vì sau đó không liên lạc được với người lao động ngày càng phổ biến. Có khi, các tàu cá đã chuẩn bị xong đá lạnh, xăng dầu chuẩn bị ra khơi thì người lao động trốn, mất liên lạc dù đã nhận tiền nên tàu phải tiếp tục nằm bờ để kiếm lao động khác.
Bên cạnh đó, việc sử dụng lao động không chuyên nghiệp cũng ảnh hưởng nhiều đến sản lượng đánh bắt của các tàu. Một chủ tàu cá khác cho hay, nếu những lao động nghề biển không chuyên thường dễ bị say sóng. Gặp trường hợp như vậy thì những thuyền viên khác phải làm việc thay.
Riêng đối với nghề câu cá ngừ đòi hỏi người lao động phải có tay nghề kỹ thuật cao, nếu lao động không chuyên thì không thể đáp ứng được. Đây là lý do vì sao nhiều tàu cá đánh bắt bị giảm năng suất sau mỗi chuyến ra khơi.
Ngoài ra, theo ông Nam, nghề biển cũng nhiều bấp bênh nên thu nhập không ổn định. Vừa rồi, tàu của ông đi đánh bắt gặp gió lớn nên phải vào bờ sớm. Tổng chi phí ông phải bỏ ra khoảng 100 triệu đồng, nhưng thu về chỉ được có 70 triệu đồng, lỗ 30 triệu đồng.
Ông Nam cho biết nhiều khi lỗ, nhưng tiền thu về phải dành lo cho bạn tàu để chuyến sau họ còn đi với mình, vì vậy, có những chuyến biển chủ tàu không có thu nhập.
Bên cạnh đó, thời gian qua, nhiều chuyến biển chủ tàu thua lỗ, không có lợi nhuận. Chính vì vậy, người lao động cũng không được hỗ trợ hoặc chủ tàu chỉ hỗ trợ một phần nhỏ để giữ chân lao động.
Các lao động chuẩn bị nguyên liệu cho chuyến biển mới.
Trong khi đó, ông Lê Đăng Tiến, Phó trưởng Ban quản lý cảng Hòn Rớ cho biết, trong thời gian từ Tết Nguyên đán đến nay, số lượng tàu thuyền đi đánh bắt xa bờ chỉ có 30%.
Nguyên nhân là do sản lượng hải sản giảm, giá xăng dầu tăng cao. Bên cạnh đó, việc thiếu nhân công lao động nghề biển cũng là một lý do dẫn đến số lượng tàu đi đánh bắt không cao.
Do sự khan hiếm lao động nên một số chủ tàu phải ứng tiền trước cho người lao động để họ có thể đi biển. Trong tháng 2 này, số lượng tàu đánh bắt hải sản ra khơi giảm so với cùng kỳ năm ngoái.
Việc khó tìm kiếm lao động nghề biển dẫn đến dù không đủ người, một số tàu vẫn phải ra khơi. Cụ thể, những tàu lưới rê cần 11-12 người nhưng khi tìm được 9 lao động thì chủ tàu vẫn cố gắng ra khơi. Còn tàu câu cá ngừ đại dương cần khoảng 7-8 người nhưng hiện nay thiếu lao động, nên có 4-5 người vẫn phải đi.
Theo một số chủ tàu ở cảng Hòn Rớ, một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động đi biển ở Khánh Hòa là do lao động được thu hút sang các lĩnh vực khác như du lịch, xây dựng, dịch vụ...; điều kiện làm việc trên biển gian khổ, khó khăn, nguy hiểm và thường xuyên xa gia đình; thu nhập không cao, chế độ bảo hiểm xã hội hầu như không thực hiện.
Các tàu cá nằm bờ tại cảng cá Hòn Rớ, Tp.Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.
Hiện nay, việc áp dụng công nghệ, ngư cụ khai thác hiện đại trên các tàu cá vẫn chưa nhiều nên trong mỗi chuyến biển các tàu vẫn cần nhiều lao động. Để giữ chân được lao động nghề biển thì phải giải quyết được vấn đề về thu nhập, điều kiện làm việc cho người lao động.
Lãnh đạo Chi cục Thủy sản tỉnh Khánh Hòa cho biết, trong định hướng phát triển ngành khai thác thủy sản của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như của tỉnh, ngành khai thác thủy sản sẽ giảm dần số lượng tàu cá để giảm cường lực khai thác, bảo vệ nguồn lợi, nâng cao hiệu quả khai thác. Việc này đồng nghĩa với việc nâng cao thu nhập, đời sống cho lao động nghề biển.
Đồng thời, khuyến khích các chủ tàu áp dụng khoa học công nghệ, ngư cụ, trang thiết bị hàng hải hiện đại trên tàu để giảm số lượng lao động, cải thiện điều kiện, môi trường làm việc cho lao động khai thác thủy sản.
Ngoài ra, cần phải có chính sách để thu hút, đào tạo lao động nghề biển; ổn định đời sống, nâng mức thu nhập của ngư dân.
Clip: Nhiều tàu cá nằm bờ vì thiếu hụt nguồn lao động nghề biển ở Khánh Hòa.
Châu Tường
