Người nghệ sĩ tâm huyết một đời với quan họ
Trong lĩnh vực ca hát quan họ, tính đến thời điểm hiện tại, ở Việt Nam chỉ mới có 2 người được phong NSND. Đó là NSND Thúy Hường và NSND Thúy Cải. Trong đó, NSND Thúy Cải là trường hợp nữ nghệ sĩ hiếm hoi từng đắc cử Đại biểu Quốc hội.
Nghệ sĩ Thúy Cải
NSND Thúy Cải sinh năm 1953, quê ở xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Sinh ra và lớn lên từ vùng quê quan họ, NSND Thúy Cải xem điệu dân ca này như máu thịt, say mê rèn luyện từ nhỏ. Năm 6 tuổi bà đã biết hát quan họ, 12 tuổi đã có tiếng hát lay động người nghe. Đến năm 16 tuổi, NSND Thúy Cải đã trở thành lứa nghệ sĩ đầu tiên tham gia Đoàn dân ca quan họ Bắc Ninh.
Thời gian đó, nữ nghệ sĩ phải xuống tận các làng để theo học những nghệ nhân. Ban ngày, họ làm gì, bà cũng xắn tay vào làm, từ nhổ mạ, cấy lúa tới hái dâu. Khi đêm xuống, công việc tạm hết, các nghệ nhân mới truyền dạy hát.
Làm lụng vất vả nhưng Thúy Cải không hề kêu than, vẫn thoải mái vì được dạy hát, học hỏi về văn hóa dân gian. Từ đó, bà vừa khôi phục, vừa tuyên truyền tình yêu quan họ đến với người dân.
Được các nghệ nhân chỉ dạy, lại thêm kiến thức thanh nhạc học được từ trường lớp nên giọng hát Thúy Cải ngày càng hay, vừa đủ vang rền nền nảy, lại vừa truyền cảm, mượt mà.
NSND Thúy Cải
Năm 1982, bà lần đầu tiên được cùng NSND Thanh Hoa, nghệ sĩ Ái Vân đi biểu diễn ở nước ngoài. Tiếng hát của bà gây ấn tượng mạnh mẽ với khán giả quốc tế, hát xong mà phải ra chào tới 3 lần vì tiếng vỗ tay vang dội mãi không dứt.
Có lần sang Nhật Bản biểu diễn, Thúy Cải vô cùng hãnh diện khi thấy hình mình trong trang phục liền anh liền chị được in thành poster treo ở đường.
Nhờ những cống hiến không mệt mỏi, Năm 1988, Thúy Cải được nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú trong đợt phong tặng đầu tiên và từng vinh dự nhận Huân chương Lao động Hạng Nhất.
Năm 1992, bà được bầu làm Đại biểu Quốc hội khóa IX (1992-1997) để giữ trọng trách về văn hóa, văn nghệ. Đây là vinh dự lớn với một nghệ sĩ, cho thấy rõ vị trí và cống hiến của bà.
Từ năm 1996 đến 2008, Thúy Cải làm Trưởng đoàn Dân ca Quan họ. Đến năm 2015, bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Hơn 40 năm trong nghề, ngoài ca hát, hoạt động nghệ thuật trên sân khấu như một nghệ sĩ, NSND Thúy Cải còn năng nổ ở cương vị lãnh đạo, tham gia công tác quản lý.
Bà là vị Trưởng đoàn hết lòng vì quan họ. 18 năm ở cương vị Trưởng đoàn Dân ca Quan họ Bắc Ninh (từ 1996 – 2004), NSND Thúy Cải không chỉ nỗ lực để anh chị em trong đoàn có thể sống tốt bằng nghề mà còn cố gắng để quan họ đến được với nhiều vùng quê trong cả nước.
2 liền chị quan họ NSND Thúy Cải và NSND Thúy Hường.
Nữ nghệ sĩ đôn đáo mang quan họ vào phía Nam gây dựng nhóm hát dân ca Mười nhớ. Bà cũng nhiều lần giao lưu, nói chuyện ở các trường đại học để lớp trẻ hiểu và yêu quan họ.
Ngoài ra, NSND Thúy Cái cũng góp công rất lớn trong việc giúp quan họ được UNESCO công nhận là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.
Tuổi 71 hạnh phúc viên mãn, vẫn giữ được tiếng hát huyền thoại
Hết lòng với nghề và công tác quản lý, nhưng NSND Thúy Cải vẫn giữ được cho mình một mái ấm gia đình bình yên, hạnh phúc. Bà có hai con, một trai một gái, đều đã thành đạt và có gia đình riêng.
Hình ảnh đời thường của NSND Thúy Cải.
Hiện tại, NSND Thúy Cải đã 71 tuổi nhưng vẫn khỏe mạnh và giữ được tiếng hát huyền thoại của mình. Nhưng so với trước đây, nữ nghệ sĩ ít xuất hiện trên sân khấu hơn, tập trung lui về công tác đào tạo. Dù là ở cương vị nào cũng không thể phủ nhận vai trò, sự hỗ trợ của ông xã Thúy Cải.
Ông xã NSND Thúy Cải là bạn học với bà ở trường Văn hóa Nghệ thuật Bắc Ninh, từng cùng công tác với nữ nghệ sĩ ở Đoàn quan họ Bắc Ninh. Thời gian vợ bận rộn với nghề và công tác quản lý, ông luôn ở sau hỗ trợ, giúp bà yên tâm công tác.
Có những lần NSND Thúy Cải phải xa nhà hàng tháng trời, chồng bà thay vợ chăm lo dạy dỗ các con, lo lắng mọi việc trong gia đình để nữ nghệ sĩ có nhiều thời gian dành cho nghệ thuật.
NSND Thúy Cải đã có 40 năm gắn bó với nghề.
NSND Thúy Cải chia sẻ thêm, hơn 40 năm trong nghề cũng là ngần ấy thời gian ông xã đưa bà đi rồi đón về, hỏng đến 8 cái xe đạp, 2 cái xe máy. Các con của nữ nghệ sĩ cũng ngoan ngoãn, chăm chỉ học hành, phụ việc nhà với bố, để mẹ yên tâm công tác.
Tùng Lâm (t/h)
