16 tuổi... đã làm quen với sân khấu
Một buổi sáng cuối tuần, chúng tôi đến thăm nhà của NSƯT Khôi Nguyên theo lời hẹn trước. Trong một chung cư nhỏ tại Hà Đông, Hà Nội, ông say sưa kể cho chúng tôi nghe về đam mê của mình với sân khấu, và phim truyền hình. Trong gần 50 năm làm nghề của mình, NSƯT Khôi Nguyên đã có nhiều vai diễn để đời, chính những kỷ niệm này đã hun đúc, tạo nên sự say mê với nghề. NSƯT Khôi Nguyên cho rằng: "Người nghệ sĩ quan trọng nhất là sự đam mê đối với nghề nghiệp mình đã lựa chọn. Bởi chính sự tha thiết muốn cống hiến với nghề là đã hun đúc nhiều nghệ sĩ thành công trong sự nghiệp...".
Nghệ sĩ ưu tú Khôi Nguyên ở tuổi 70
Trong căn phòng rộng thênh thang của một chung cư cao cấp, nghệ sĩ Khôi Nguyên cho chúng tôi biết, căn phòng này là do các con mua cho hai vợ chồng ông ở. Hiện tại, ông cảm thấy rất viên mãn với những gì mình có được vì hai cô con gái lớn đã thành đạt và lấy chồng, cậu con trai út thì đang làm việc tại nước ngoài. Sau khi nghỉ hưu, ông muốn dành nhiều thời gian cho gia đình nên chỉ những kịch bản truyền hình nào hay, hấp dẫn, ông mới nhận lời đi đóng phim.
NSƯT Khôi Nguyên cho biết, ông vào nghề từ năm 1959, lúc ấy ông tròn 16 tuổi và đầu quân cho sân khấu cải lương. Ngày ấy, sân khấu cải lương vẫn còn được nhiều khán giả đón nhận. Ông và những nghệ sĩ cùng thời đã sống bằng những đam mê từ trái tim, để làm nên nhiều vở diễn có tiếng vang ngày ấy. Ông rưng rưng kể cho chúng tôi nghe vở cải lương "Sứ giả của tình yêu" đóng cùng với NSƯT Thanh Thanh Hiền. Đây chính là vở diễn "để đời" làm nên thương hiệu "Khôi Nguyên" trong sân khấu cải lương, vở diễn kể về mối tình giữa Tể tướng Nguyễn Công Trứ và cô gái mang tên Huệ Thư. Trong lúc cao hứng, nghệ sĩ Khôi Nguyên còn hát cho chúng tôi nghe những câu cải lương trong vở diễn.
Ông cho biết: "Trên sân khấu lúc đó có đoạn cô gái Huệ Thư (do Thanh Thanh Hiền đóng) hát lên một câu hát trách cứ Nguyễn Công Trứ đã vội quên người xưa làm tôi "nổi da gà" vì Thanh Thanh Hiền vào vai rất ngọt, lúc đó tôi như bị kéo theo nhân vật, diễn như chính mình là tướng Nguyễn Công Trứ vậy. Kết thúc buổi diễn là tiếng vỗ tay không ngớt của khán giả làm chúng tôi bật khóc. Có lẽ, người nghệ sĩ chỉ cần thế là có thể vượt qua được mọi khó khăn trong nghề diễn...".
Công tác ở Nhà hát sân khấu cải lương một thời gian thì NSƯT Khôi Nguyên chuyển sang quản lý. Ông có thời gian bốn năm đi giảng dạy tại khoa Kịch hát Dân tộc - Đại học Sân khấu Điện ảnh cho những người trẻ, sinh viên chập chững bước vào nghề cải lương. Trong thời gian công tác tại Nhà hát sân khấu cải lương, NSƯT Khôi Nguyên đã từng được phân công làm trưởng đoàn, dẫn một đoàn diễn viên sang Pháp biểu diễn. Ông cho biết, đây là kỷ niệm đẹp trong đời làm nghệ sĩ của ông, bởi được đưa loại hình hát dân tộc của Việt Nam giới thiệu với bạn bè thế giới là niềm tự hào của tất cả nghệ sĩ chân chính. Đứng trên sân khấu hát mà ông tưởng rằng, mình đã mang cả đất nước Việt Nam sang giới thiệu với bạn bè nước bạn.
Nghệ sĩ ưu tú Khôi Nguyên và vợ
Bén duyên với truyền hình lúc tuổi 50
Nghệ sĩ ưu tú Khôi Nguyên cho chúng tôi biết, với gần nửa cuộc đời dành cho sân khấu cải lương, nhiều vở diễn, nhân vật ông đã thuộc nằm lòng. Thậm chí, nhiều hôm ngủ, ông còn mơ đến những nhân vật mình đóng vai. Tỉnh dậy, ông lại tự nhủ, mình sẽ làm tốt hơn những vai diễn và sẽ mang những kiến thức trong nghề truyền lại cho các nghệ sĩ trẻ. Cũng chính những đóng góp trong nghề cải lương mà ông đã được phong NSƯT năm 1992, đây là vinh dự và cũng là sự ghi nhận đối với những đóng góp của ông trong sân khấu cải lương. Năm 2000, nghệ sĩ Khôi Nguyên mới bén duyên với những bộ phim truyền hình, lúc ấy ông đã hơn 50 tuổi. Với những vai diễn trên phim truyền hình, ông đã để lại trong lòng khán giả những vai diễn hay, dường như nó chính là những vai diễn "đo ni đóng giày" cho nghệ sĩ Khôi Nguyên.
Vai diễn truyền hình đầu tiền ông tham gia vai chính là bộ phim "Bác Cả người sung sướng". Chỉ với 5 tập phim nhưng NSƯT Khôi Nguyên đã tạo ra một nhân vật đặc biệt, khiến nhiều người nhớ mặt, đặt tên. Ông cho biết, nếu ví sân khấu cải lương như một cốc sinh tố cam tươi, thì với phim truyền hình, nó giống như một cốc nước cam pha sẵn, bởi diễn trên sân khấu, khán giả ngồi dưới được xem luôn, cảm nhận luôn, nhưng với phim truyền hình thì qua rất nhiều công đoạn như kịch bản, diễn xuất, lồng tiếng, dựng phim... thì khán giả truyền hình mới thưởng thức được... Do đó, nó cũng thôi thúc người nghệ sĩ phải thật nỗ lực để khán giả biết đến những cố gắng của mình. Sau vai diễn đầu tiên, ông đã tham gia nhiều phim truyền hình như: Cựu chiến binh, Bí thư tỉnh ủy, Chạy án… hay bộ phim mới nhất đang được chiếu trên truyền hình: Tình yêu không hẹn trước.
Ông cho biết, chuyển từ diễn viên cải lương sang diễn viên đóng phim truyền hình là một điều thú vị, bởi những ngày đầu làm quen với máy quay, với ê kíp là phim ông cũng rất hồi hộp. Nhưng với bản lĩnh của một nghệ sĩ đã hơn 40 năm đứng trên sân khấu cải lương đã tạo cho ông sự tự tin. Bắt đầu bén duyên sang truyền hình tuy không còn trẻ, nhưng những vai diễn của NSƯT Khôi Nguyên cũng làm cho nhiều đạo diễn truyền hình hài lòng.
Nghệ sĩ Khôi Nguyên cho biết, vai chính đầu tiên trong phim "Bác Cả người sung sướng" đã để lại cho ông nhiều cảm xúc. Sau này dù có đóng nhiều nhân vật chính trong các bộ phim khác, ông cũng không có cảm giác thăng hoa như "Bác Cả". Nhìn ông say sưa kể về những vai diễn, những kỷ niệm về đời, về nghề, chúng tôi hiểu rằng chỉ có những nghệ sĩ chân chính, sống với nghề bằng những đam mê tuổi trẻ thì mới có những chia sẻ chân thật như vậy.
Hỏi ông về những diễn viên trẻ ngày nay, có khác gì với lớp diễn viễn ngày trước, ông cho rằng, những diễn viên trẻ ngày ngay được học tập, tiếp thu được những tinh hoa của nền điện ảnh cách mạng, họ có sự hỗ trợ đặc biệt từ công nghệ số như internet, máy móc hiện đại, được đi du học... nên họ được tự tin hơn rất nhiều. Tuy nhiên không phải diễn viên trẻ nào cũng giữ được "lửa nghề". Họ hay bị phân tâm bởi những cái ngoài nghệ thuật, một số diễn viên trẻ đi đóng phim chỉ vì danh tiếng. Họ chưa có sự tìm hiểu, đào sâu trong từng vai diễn nên vẫn còn hời hợt với nghề.
Trong bộ phim Tình yêu không hẹn trước đang phát sóng trên truyền hình, NSƯT Khôi Nguyên rất thích sự lao động chăm chỉ, sang tạo của cặp diễn viên trẻ: Lê Việt Anh - Lã Thanh Huyền. Chính sự ăn ý trong vai diễn đã tạo nên thành công của bộ phim. Hay sự nghiêm túc học hỏi của Á hậu - người mẫu Ngọc Oanh đã làm cho ông tin tưởng hơn về lớp diễn viên truyền hình trẻ ngày nay.
NSƯT Khôi Nguyên cho biết, hiện nay ông cũng nhận được rất nhiều lời mời đi đóng phim truyền hình từ các đạo diễn, tuy nhiên chỉ những kịch bản nào thực sự hay thì ông mới nhận lời. Bởi đã bước sang tuổi "thất thập cổ lai hy", ông muốn dành nhiều thời gian hơn cho gia đình, cho người vợ hiền thảo Nguyễn Thị Ảnh - người đã ở bên cạnh ông, chăm lo, dạy bảo các con để ông yên tâm làm bạn với sân khấu cải lương những năm tháng tuổi trẻ. Ông cho biết: "Dù có làm gì, đi đâu thì gia đình vẫn là điều quan trọng nhất với tôi. Bài học lớn nhất tôi để lại cho các con là tình yêu thương, bởi có tình yêu và sự san sẻ, vị tha thì con người mới sống tốt với nhau được...".
Đinh Lạc
